Đóng cửa eo biển Hormuz là "hành động tự sát" của Iran?

(NLĐO) - Trong tất cả cuộc xung đột xảy ra ở Trung Đông trước đây, eo biển Hormuz chưa từng bị phong tỏa dù Iran từng nhiều lần đe dọa làm thế.

Quốc hội Iran vừa phê chuẩn việc đóng eo biển Hormuz – một tuyến vận chuyển dầu quan trọng nằm ngoài khơi bờ biển đất nước  - nhưng giới phân tích lưu ý cơ quan lập pháp này không có thẩm quyền trực tiếp trong việc đóng eo biển trên, thay vào đó là Hội đồng An ninh tối cao Iran.

"Lưỡng bại câu thương"

Khả năng hoặc ý định của Iran nhằm nhắm vào eo biển Hormuz còn bị nghi ngờ do lực lượng hải quân Mỹ được triển khai đông đảo trong khu vực, đặc biệt là Hạm đội 5 đóng tại Bahrain. 

“Mỹ đã tập hợp một lực lượng quân sự hùng hậu ở vùng Vịnh và khu vực xung quanh, và bất kỳ động thái nào của Iran nhằm vào eo biển Hormuz gần như chắc chắn sẽ kích hoạt một phản ứng quân sự đáng kể” - ông Gregory Brew, chuyên gia phân tích cấp cao về Iran và năng lượng thuộc Công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group (Mỹ), nhận định.

Bên cạnh đó là câu hỏi liệu năng lực quân sự của Iran có bị suy giảm sau hàng loạt vụ tấn công nhằm vào các lực lượng ủy nhiệm của nước này trong khu vực hay không.

Theo trang Marketwatch, ông Brew cũng nói thêm rằng Iran khó có khả năng leo thang nhằm vào các mục tiêu năng lượng trong khi các cơ sở xuất khẩu năng lượng của chính họ vẫn còn nguyên vẹn. 

Dù vậy, chuyên gia này cảnh báo khả năng Iran gia tăng các hành động cản trở tàu chở dầu trong những ngày tới là rất cao.

Một số chuyên gia khác cho rằng Iran có thể xem nỗ lực đóng eo biển Hormuz là lựa chọn cuối cùng khi lưu ý tuyến đường này là huyết mạch đối với chính nền kinh tế đang suy yếu của nước này. 

Theo họ, gần như toàn bộ lượng dầu xuất khẩu của Iran hiện được bán sang Trung Quốc, và việc đóng cửa eo biển gần như chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh nổi giận và làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế trong nước của Iran.

Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance hôm 22-6 cũng cảnh báo bất kỳ nỗ lực nào nhằm gây gián đoạn hoạt động hàng hải ở eo biển Hormuz sẽ là hành động “tự sát” đối với Iran bởi cả nền kinh tế của Tehran phụ thuộc vào nơi này.

Cú sốc tiêu cực

Cần lưu ý rằng trong tất cả cuộc xung đột xảy ra ở Trung Đông trước đây, eo biển Hormuz chưa từng bị phong tỏa dù Iran từng đe dọa làm thế nhiều lần. Các yếu tố nói trên có thể giúp giải thích lý do Iran dọa nhiều hơn là làm. 

Dù vậy, giới đầu tư vẫn lo ngại về nguy cơ xảy ra gián đoạn nghiêm trọng, từ đó gây ra cú sốc tiêu cực đối với nguồn cung của thị trường năng lượng.

Đây là tuyến đường mà các thành viên Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) như Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Kuwait, Iraq và Iran sử dụng để xuất khẩu phần lớn dầu thô và các sản phẩm từ dầu mỏ của họ, và hiện có rất ít lựa chọn thay thế khả thi.

Đây cũng là tuyến đường được Qatar – nước xuất khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) lớn thứ hai thế giới – sử dụng để xuất khẩu loại nhiên liệu này.

Có ý kiến cho rằng lựa chọn tốt nhất đối với Iran hiện nay là khiến thị trường luôn nghĩ đến những rủi ro đối với hoạt động vận chuyển qua eo Hormuz, từ đó duy trì mức giá dầu ở mức cao do yếu tố rủi ro, trong khi trên thực tế không có bất kỳ hành động nào nhằm đóng tuyến đường biển này.