ĐỘT PHÁ HẠ TẦNG, NÂNG TẦM ĐÔ THỊ (*): Tăng tốc kết nối hạ tầng liên vùng
Các địa phương vùng Đông Nam Bộ đang triển khai kết nối những dự án hạ tầng giao thông trọng điểm đã và đang triển khai
Khi sân bay quốc tế Long Thành (Đồng Nai) bước vào giai đoạn vận hành kỹ thuật và dự kiến khai thác thương mại từ giữa năm 2026, yêu cầu hoàn chỉnh mạng lưới giao thông kết nối giữa sân bay mới và sân bay Tân Sơn Nhất (TP HCM) trở thành ưu tiên hàng đầu.
Nhiều phương án kết nối
Bài toán kết nối này không chỉ nhằm rút ngắn thời gian di chuyển giữa 2 đầu mối hàng không lớn nhất phía Nam mà còn là bước then chốt để hình thành trục giao thông liên vùng, đồng bộ giữa TP HCM, Đồng Nai và các tỉnh lân cận, góp phần hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng trọng điểm ở tứ giác kinh tế phía Nam (TP HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây và Đồng Nai).
Sân bay Long Thành vừa đón chuyến bay kỹ thuật đầu tiên và dự kiến đưa vào khai thác thương mại vào giữa năm 2026 .Ảnh: NGUYỄN TUẤN
Hiện có 4 phương án kết nối bằng metro đang được nghiên cứu. Phương án 1, sử dụng metro số 2 (Tham Lương - Bến Thành - Thủ Thiêm) kết hợp với tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Với phương án này, hành khách từ sân bay Tân Sơn Nhất sẽ di chuyển đến ga Bà Quẹo bằng metro số 2, sau đó nối chuyến trên đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để ra sân bay Long Thành.
Phương án 2, sử dụng metro số 6 để đưa hành khách từ sân bay Tân Sơn Nhất đến nút giao Phú Hữu, trước khi nhập vào tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Phương án 3, kết hợp metro số 4 - metro số 2 - tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, với điểm trung chuyển chính tại ga Bến Thành. Hành khách đi metro số 4 từ sân bay Tân Sơn Nhất về trung tâm, chuyển sang metro số 2 rồi kết nối ra Thủ Thiêm để lên tuyến đường sắt đi Long Thành.
Phương án 4, tạo thành mạng kết nối rộng khi sử dụng metro số 1 kéo dài, metro số 2 của TP HCM, tuyến metro tỉnh Đồng Nai và đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Đồng Nai hiện nghiên cứu đầu tư tuyến metro riêng để đưa khách từ các khu vực dân cư mới đến sân bay Long Thành.
Dự án đường Vành đai 3 TP HCM đoạn qua tỉnh Đồng Nai vừa thông xe kỹ thuật ngày 19-12 .Ảnh: NGUYỄN TUẤN
Trong số các phương án nêu trên, TP HCM đang chủ động điều chỉnh phạm vi dự án metro số 2 nhằm bảo đảm khả năng liên thông. Ban Quản lý đường sắt đô thị TP HCM (MAUR) đã đề xuất bổ sung hàng loạt hạng mục, đồng bộ hóa kết nối với metro số 1 tại ga Bến Thành và chuẩn bị hạ tầng để nối sang metro số 6 tại depot Tham Lương. Sau khi điều chỉnh, chiều dài tuyến đạt 11,269 km, phần lớn đi ngầm, gồm 10 ga ngầm và 1 ga trên cao.
Một điểm nhấn của lần điều chỉnh là thiết kế kết nối trực tiếp giữa metro số 2 và tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành tại ga Thủ Thiêm. Nhờ đó, khi mạng lưới hoàn thiện, hành khách có thể đi từ sân bay Tân Sơn Nhất đến sân bay Long Thành bằng phương tiện đường sắt đô thị với thời gian dự kiến dưới 40 phút - tương đương các đô thị lớn trên thế giới.
Song song đó, tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành cũng đang được xúc tiến. Sau gần 6 năm chuẩn bị, dự án đã hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, dự kiến trình lựa chọn nhà thầu EPC trong quý IV/2026. Bộ Xây dựng đề xuất giao TP HCM làm cơ quan chủ quản nhằm bảo đảm tính thống nhất trong tổ chức kết nối giữa 2 sân bay bằng tuyến đường sắt này và hệ thống metro.
Trên tổng thể, phương án kết hợp metro số 2 và đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành được xem là ưu tiên hàng đầu nhờ khả năng triển khai nhanh, kết nối trực tiếp và tạo hành lang vận tải then chốt giữa 2 sân bay lớn nhất phía Nam.
Ngoài ra, một dự án metro được kỳ vọng nữa là tuyến Suối Tiên - Long Thành cũng sẽ tăng cường kết nối TP HCM và Đồng Nai.
Tại kỳ họp thứ 5 HĐND TP HCM diễn ra hồi tháng 11-2025, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh TP HCM và Đồng Nai sẽ phối hợp triển khai 2 tuyến đường sắt từ Suối Tiên đi Long Thành và từ Thủ Thiêm đi Long Thành. Hiện đang làm thủ tục chủ trương đầu tư và sẽ xin Trung ương giao cho 2 địa phương làm. Dự án sẽ giúp kết nối 2 sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành, đáp ứng nhu cầu đi lại.
Mở trục liên vùng
Trong khi TP HCM và Đồng Nai đang đốc thúc hoàn thiện các phương án kết nối phục vụ khai thác sân bay Long Thành, thành phố tiếp tục mở rộng các hướng thông lộ chiến lược để tạo trục liên thông vùng.
Theo kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường về tiến độ nghiên cứu đầu tư 3 dự án giao thông nhóm A - cầu Cần Giờ, cầu Thủ Thiêm 4 và cầu Phú Mỹ 2 - xác định đây là các dự án "xương sống" giúp hoàn chỉnh mạng lưới kết nối giữa TP HCM với biển, với Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TP HCM và đặc biệt là với tỉnh Đồng Nai - cửa ngõ của sân bay Long Thành.
Bên cạnh đó, chương trình trọng điểm, đột phá về giao thông sắp tới, TP HCM sẽ đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt chở hàng kết hợp hành khách như tuyến Bàu Bàng - Dĩ An - Cái Mép - Thị Vải, Bàu Bàng - Mộc Bài, TP HCM - Cần Thơ. TP HCM và tỉnh Tây Ninh xây dựng đường trục Đông - Tây (đường Võ Văn Kiệt) nối dài từ Quốc lộ 1 đến ranh tỉnh Tây Ninh, xây dựng đường mở mới phía Tây Bắc (từ đường Vành đai 2 đến giáp ranh tỉnh Tây Ninh)…
Tại hội nghị kết nối hạ tầng giao thông giữa TP HCM và tỉnh Đồng Nai do Thành ủy TP HCM và Tỉnh ủy Đồng Nai tổ chức cuối tháng 10-2025, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TP HCM Trần Lưu Quang cho rằng hội nghị không chỉ là kết nối giao thông mà điều quan trọng hơn là kết nối cái nghĩa, cái tình, kết nối cái mong muốn, khát vọng của cả hai địa phương. Vì vậy, Bí thư Thành ủy TP HCM đề nghị 2 địa phương cần chia sẻ kế hoạch cụ thể - phải làm gì, đặc biệt là những vướng mắc lớn và có định hướng để tháo gỡ. Trong đó, cần chú ý công tác giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án giao thông, nhất là giá đền bù giữa 2 địa phương có sự chênh lệch như thế nào để định hướng giải quyết.
Còn theo Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Vũ Hồng Văn, việc đồng bộ hóa kết nối hệ thống hạ tầng giao thông TP HCM và Đồng Nai có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Hiện nay, để phục vụ kết nối đến Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, Đồng Nai và TP HCM phối hợp cùng Bộ Xây dựng triển khai các dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, cao tốc Bến Lức - Long Thành, Vành đai 3 TP HCM, Vành đai 4 TP HCM, mở rộng tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây...
Khi sân bay Long Thành đưa vào vận hành khai thác cần đầu tư thêm các cầu Cát Lái, Phú Mỹ, Long Hưng và các tuyến đường sắt chiến lược như metro Bến Thành - Suối Tiên kéo dài tới Trung tâm Hành chính tỉnh Đồng Nai và sân bay Long Thành… Những dự án này không chỉ phục vụ giao thông mà còn tạo ra trục phát triển công nghiệp, đô thị, logistics và dịch vụ chất lượng cao, hình thành không gian phát triển liền mạch bền vững giữa 2 trung tâm kinh tế lớn của vùng. "Tỉnh Đồng Nai xác định đây là thời điểm vàng để tạo bước ngoặt về hạ tầng hình thành không gian phát triển liên thông" - ông Vũ Hồng Văn nhấn mạnh.
Sáng nay, 30-12, Báo Người Lao Động tổ chức talkshow "Đột phá hạ tầng, nâng tầm đô thị". Talkshow nhằm nhận diện rõ những điểm nghẽn hạ tầng; làm rõ vai trò liên kết TP HCM - Đồng Nai và quan trọng nhất là đề xuất giải pháp cụ thể, khả thi, không chỉ dừng ở chủ trương. Talkshow sẽ góp phần mở ra những hướng đi mới, để hạ tầng thật sự trở thành động lực nâng tầm đô thị và cuộc sống người dân.
Đòn bẩy quan trọng
Ông Lê Như Thạch, Chủ tịch Tập đoàn Bcons, cho biết đầu tư vào hạ tầng giao thông không chỉ mang ý nghĩa phát triển kinh tế - xã hội lâu dài mà còn tạo ra đòn bẩy quan trọng cho cộng đồng doanh nghiệp. Khi giao thông càng hiện đại, chi phí càng giảm, khả năng kết nối càng cao, doanh nghiệp càng có điều kiện phát triển bền vững và đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế quốc gia.
Ông Thạch dẫn chứng doanh nghiệp ông đang xây dựng các dự án chung cư dọc tuyến metro số 1, từ khi tuyến metro này đi vào hoạt động, hiệu quả rõ rệt nhất với doanh nghiệp là sản phẩm xây đến đâu bán hết tới đó, nhu cầu khách hàng quan tâm đến các dự án của Bcons ngày càng lớn. Theo ông, khi đường Vành đai 3 TP HCM hoàn thành thì việc kết nối còn dễ dàng hơn.
Ông Phạm Văn Xô, Chủ tịch Hiệp hội Xuất nhập khẩu TP HCM, nhìn nhận hạ tầng đồng bộ, hiện đại thì doanh nghiệp được hưởng lợi lớn. Việc kết nối thuận lợi giữa khu công nghiệp với cảng biển, sân bay giúp hàng hóa lưu thông nhanh hơn, giảm chi phí logistics - vốn chiếm tỉ trọng cao trong giá thành sản phẩm. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể nâng cao sức cạnh tranh, thu hút thêm đơn hàng và mở rộng thị trường xuất khẩu.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 29-12