Thời sự

Đột phá từ những động lực tăng trưởng mới

TP HCM sẽ kiến trúc lại không gian phát triển đa cực - tích hợp - siêu kết nối; đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng phát triển đồng bộ, văn minh, hiện đại…

Đó là một trong những giải pháp trọng tâm của thành phố trong nhiệm kỳ tới, được nêu tại dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Đầu tư hạ tầng: Huy động mọi nguồn lực

Theo các chuyên gia, sau sáp nhập, TP HCM trở thành đô thị đa trung tâm. Thành phố sẽ tăng cường liên kết với các đô thị vệ tinh bằng cách đẩy mạnh đầu tư công những tuyến đường sắt đô thị, đường cao tốc, đường vành đai… để kết nối với khu vực trung tâm.

Để đầu tư hạ tầng giai đoạn 2025-2030, dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I nêu rõ sẽ huy động, phát huy hiệu quả mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực trong dân. Thành phố sẽ ưu tiên bố trí, sử dụng vốn đầu tư công hiệu quả, giữ vai trò chủ đạo, dẫn dắt đầu tư; tạo đột phá thu hút nguồn vốn khu vực tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài, các tổ chức quốc tế theo phương thức đối tác công - tư để nhanh chóng hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng các vùng chức năng và các trục động lực.

Các trục động lực này gồm: Trục Đông Tây kéo dài từ cụm cảng Cái Mép - Thị Vải; trục công nghệ cao phía Đông (Thủ Đức - Dĩ An - Tân Uyên); trục thương mại liên quốc gia nối sân bay, cảng biển với hành lang logistics nội địa và phụ trợ; cực đổi mới sáng tạo phía Đông; cực phát triển logistics Tây Bắc…

TP HCM sẽ ưu tiên phát triển mạng lưới giao thông tích hợp và thông minh, góp phần kết nối vùng - liên vùng. Hệ thống đường sắt đô thị, đường sắt chuyên dùng liên vùng, tuyến cao tốc kết nối các trung tâm đô thị - công nghiệp - cảng biển - cảng hàng không - trung tâm tài chính cũng được ưu tiên phát triển...

ThS-KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng TP HCM, cho biết đồ án điều chỉnh quy hoạch chung thành phố đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 đã định hướng phát triển mô hình đô thị đa trung tâm với 6 phân vùng; khu vực Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ cũng có quy hoạch, định hướng các trung tâm dựa trên lợi thế vốn có. TP HCM sau sáp nhập không thay đổi nhiều về vị thế, vai trò của mình nhưng được khẳng định rõ hơn mô hình "1 không gian, 3 vùng phát triển, 1 đặc khu", phấn đấu lọt vào tốp 100 thành phố đáng sống.

"Sau khi sáp nhập, TP HCM vẫn là mô hình đô thị đa trung tâm; có động lực, dư địa thúc đẩy dòng chảy hàng hóa và dịch vụ, gắn kết chặt chẽ giữa khu vực sản xuất với các trung tâm tiêu thụ; có tiềm năng rất lớn để phát triển xứng tầm, đủ sức cạnh tranh sòng phẳng với các siêu đô thị khu vực Đông Nam Á" - ông Ngô Anh Vũ nhìn nhận.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng để đủ sức cạnh tranh với các siêu đô thị trong khu vực, TP HCM cần ưu tiên triển khai sớm những dự án hạ tầng chiến lược bằng cách huy động mọi nguồn lực. Theo PGS-TS Nguyễn Xuân Phương, Hiệu trưởng Trường ĐH Giao thông Vận tải TP HCM, trước hết, thành phố cần đầu tư các dự án giao thông, vận tải quy mô lớn, kết hợp đồng bộ giữa đường cao tốc, đường sắt đô thị, cảng biển và sân bay. Tiếp đó, thành phố cần chú trọng phát triển các dự án giao thông liên vùng kết nối Đông Nam Bộ với ĐBSCL, đồng thời đầu tư mạnh vào hệ thống logistics và các cụm cảng biển.

PGS-TS Nguyễn Xuân Phương đề xuất: "TP HCM cần huy động nguồn vốn đa dạng, trong đó ngân sách nhà nước tập trung vào các dự án liên kết vùng; đẩy mạnh hợp tác công - tư; tận dụng nguồn vốn FDI cho các dự án mang tính ngoại giao, kết nối quốc tế. Thành phố cần ưu tiên đầu tư hạ tầng chiến lược, tạo động lực phát triển và triển khai các dự án bền vững. TP HCM có thể sử dụng các công cụ tài chính: phát hành trái phiếu, vay vốn ODA có kiểm soát, kết hợp nguồn vốn nhà nước với các cơ chế tài chính tư nhân…".

Khai phá "mũi nhọn kinh tế"

Trong nhiệm kỳ 2025-2030, TP HCM cũng đặt mục tiêu phát triển trung tâm du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng cao cấp phù hợp với tiềm năng, lợi thế của thành phố; là điểm đến quốc tế xanh, thông minh, kết hợp bảo tồn với phát triển.

TP HCM sẽ quy hoạch và tập trung đầu tư khu vực hành lang ven biển trở thành vùng phát triển tích hợp đa chức năng: cảng biển - công nghiệp - đô thị - du lịch - bảo tồn sinh thái. Thành phố cũng khẩn trương quy hoạch, phát triển hành lang sông Sài Gòn, vừa khai thác kinh tế, du lịch vừa tạo không gian xanh, công viên và các tiện ích công cộng, đồng thời bảo tồn cảnh quan tự nhiên…

Với tiềm năng từ khu vực Vũng Tàu và Cần Giờ, TP HCM càng có thêm lợi thế để phát triển du lịch biển nói riêng và kinh tế biển nói chung. TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn nhận xét trong không gian mới, TP HCM có cơ hội phát triển du lịch biển đa dạng hơn, bao gồm du lịch sinh thái và du lịch theo mô hình lấn biển kiểu Dubai ở Cần Giờ, cùng các chuỗi đô thị từ Vũng Tàu tới Long Hải, Hồ Tràm.

Theo ông Sơn, không gian, dư địa khai phá "mũi nhọn kinh tế" này đã rộng mở nhưng hạ tầng chưa đồng bộ, trục đường ven biển vẫn đang xây dựng và chưa có tuyến metro nối ra biển. TP HCM đang chuẩn bị kế hoạch xây dựng tuyến metro từ Bến Thành đến Cần Giờ, song cần kéo dài một số tuyến metro khác để kết nối với các vùng biển.

Trao đổi với phóng viên tại hội thảo "TP HCM - Tầm nhìn mới, khát vọng mới" do Báo Người Lao Động tổ chức mới đây, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn (Saigontourist) Võ Anh Tài nhận định việc thành phố đẩy mạnh triển khai các chương trình hợp tác, liên kết vùng và phát triển "hành lang ven biển - ven sông - du lịch sinh thái" là hướng đi đúng đắn, phù hợp xu thế phát triển bền vững của ngành du lịch.

Theo ông Tài, những khu vực, điểm đến có vị trí liền kề ở TP HCM có thể bổ trợ nhau cả về không gian phát triển lẫn hệ sinh thái du lịch. Nếu kết nối và khai thác hiệu quả thế mạnh từng địa phương theo chuỗi giá trị "thành phố cửa ngõ - công nghiệp sáng tạo - nghỉ dưỡng sinh thái biển", TP HCM có thể hình thành những sản phẩm liên kết mới: du lịch đường sông - đường biển, du lịch MICE - sức khỏe - văn hóa - ẩm thực đặc trưng Nam Bộ… Khi hạ tầng giao thông hoàn thiện, tiềm năng liên kết này sẽ có cơ hội bứt phá.

"Để TP HCM trở thành trung tâm du lịch và công nghiệp văn hóa hàng đầu khu vực, cần xác định những lĩnh vực mang tính đột phá chiến lược về hạ tầng và không gian, sản phẩm và trải nghiệm. Ngoài ra, cần tích hợp quy hoạch phát triển du lịch trong quy hoạch chung của TP HCM, đồng thời xây dựng chiến lược phát triển du lịch thành phố mở rộng đến năm 2045" - ông Tài đề xuất.

TP HCM sau sáp nhập không thay đổi nhiều về vị thế, vai trò nhưng được khẳng định rõ hơn mô hình "1 không gian, 3 vùng phát triển, 1 đặc khu", phấn đấu lọt vào tốp 100 thành phố đáng sống.

Kinh tế số và đổi mới công nghệ - dự kiến chiếm tới 30%-40% GRDP TP HCM - cũng là một trong những động lực tăng trưởng mới của thành phố.

TS Phan Thanh Chung, giảng viên Khoa Kinh doanh Trường ĐH RMIT Việt Nam, đánh giá với mục tiêu đầu tư cho nghiên cứu và phát triển đến 2%-3% GRDP và ít nhất 4%-5% ngân sách hằng năm cho khoa học - công nghệ, TP HCM có thể chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang nền kinh tế kỹ thuật số, tận dụng lợi thế hợp nhất để kết nối chuỗi sản xuất số hóa.

Báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) nhấn mạnh đầu tư vào công nghệ sẽ giúp chống chịu suy thoái toàn cầu. Với TP HCM, lợi thế cụ thể là nguồn nhân lực trẻ từ khu vực Bình Dương và hạ tầng cảng biển từ Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây sẽ hỗ trợ xuất khẩu công nghệ cao, giảm thiểu rủi ro từ biến động thương mại Mỹ - Trung.

Ông Chung cho rằng nhân lực và năng suất của các nhân tố tổng hợp (TFP) sẽ là động lực nội sinh quan trọng. Đầu tư trọng tâm vào giáo dục, khoa học - công nghệ, TP HCM có thể nâng cao năng suất lao động, đạt mức đóng góp TFP 60% vào tăng trưởng.

"Việt Nam nhắm đến tăng trưởng kép từ năm 2026 nhờ đầu tư công và kích thích tiêu dùng. TP HCM cần tận dụng nhân lực chất lượng cao để phát triển các ngành dịch vụ cao cấp, với lợi thế từ việc hợp nhất các địa phương" - ông Chung phân tích.