Du lịch xanh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Du lịch có trách nhiệm và hướng tới Net-Zero là tương lai của ngành

Trong 8 tháng đầu năm 2025, du lịch Việt Nam đón gần 14 triệu lượt khách quốc tế và 106 triệu khách nội địa, tăng mạnh so với cùng kỳ. Ngành du lịch đang vào mùa đón khách quốc tế lớn nhất trong năm, trong đó theo các doanh nghiệp (DN) xu hướng du lịch xanh, các chuyến trải nghiệm bản địa được khách quốc tế ưu tiên cao.

Ưu tiên sản phẩm du lịch xanh

Theo Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, ngành du lịch đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc theo hướng bền vững, thích ứng và sáng tạo với 2 trụ cột chiến lược là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Đây là bước đi then chốt để ngành du lịch nâng cao hiệu quả quản trị, mở rộng thị trường, cá nhân hóa trải nghiệm của du khách.

PGS-TS Nguyễn Minh Đức, Hiệu trưởng Trường ĐH Văn Hiến, cho rằng tại Việt Nam, phát triển du lịch theo hướng bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế du lịch gắn với việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đã được đưa vào các chiến lược phát triển và kế hoạch hành động như mục tiêu hàng đầu và quan trọng. Tại các DN, tổ chức hoạt động về du lịch - nhà hàng - khách sạn đều đã đặt ra tiêu chí xanh để đánh giá về chất lượng sản phẩm dịch vụ.

Theo bà Đoàn Thị Thanh Trà, Phó Tổng Giám đốc Công ty Dịch vụ Lữ hành Saigontourist, xu hướng du lịch xanh và bản địa đang được khách quốc tế, đặc biệt từ khách châu Âu, Mỹ, Nhật, Hàn... ưu tiên cao. Du khách ngày nay chú trọng đến trách nhiệm môi trường, giảm dấu chân carbon. Trải nghiệm xanh như sản phẩm không rác nhựa, thân thiện môi trường; ưa chuộng ẩm thực hữu cơ, làng nghề, du lịch chậm gắn với văn hóa địa phương. 

"Thị hiếu khách quốc tế liên tục thay đổi du lịch xanh, trải nghiệm bản địa, ứng dụng công nghệ số. Du lịch xanh và trải nghiệm bản địa không đứng riêng lẻ mà sẽ được tích hợp hiệu quả thông qua nền tảng số, trở thành một xu thế kép" - bà Thanh Trà nói.

Ghi nhận của phóng viên Báo Người Lao Động cho thấy các DN cũng đang dịch chuyển sang xây dựng nhiều hơn những sản phẩm du lịch xanh; địa phương đầu tư nhiều hơn cho điểm đến xanh, đáp ứng nhu cầu của du khách.

Chính sách khuyến khích du lịch bền vững

Tổ chức Du lịch Thế giới (UN Tourism) nhấn mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là 2 động lực song hành, giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng các điểm đến thông minh, thân thiện môi trường. Đồng thời, bảo đảm phát triển bền vững cho ngành du lịch trong thập kỷ tới. Đây là chiến lược hành động mang tính tất yếu đối với mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Theo TS Vũ Thanh Long, Trường ĐH Văn Hiến, nhiều DN du lịch và khách sạn tại Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của quản trị xanh. Tuy nhiên, trong khi các DN lớn, đặc biệt là các tập đoàn quốc tế, có xu hướng đi đầu trong việc tích hợp các giá trị bền vững vào chiến lược kinh doanh và văn hóa tổ chức thì phần lớn DN vừa và nhỏ vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai hiệu quả quản trị xanh. 

"Các tập đoàn quốc tế như AccorHotels, Marriott hay InterContinental đã áp dụng tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ môi trường, triển khai các chương trình đào tạo nhằm nâng cao nhận thức của nhân viên về vấn đề môi trường. Các khách sạn đã giảm tiêu thụ năng lượng, nước, khuyến khích nhân viên tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường như trồng cây xanh và quản lý chất thải" - TS Vũ Thanh Long nói.

Theo khảo sát của Nielsen (2023), hơn 60% khách hàng tại Việt Nam sẵn sàng trả giá cao hơn để sử dụng các dịch vụ du lịch và khách sạn thân thiện với môi trường. Điều này phản ánh các sáng kiến xanh không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho DN.

Thạc sĩ Trần Thị Bích Duyên, giảng viên Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP HCM (UEF), nhận định khi tích hợp các nguyên tắc của kinh tế tuần hoàn và đổi mới công nghệ, các khách sạn có thể vượt qua các thách thức hiện tại và tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Tuy nhiên, cần lộ trình rõ ràng, từ việc áp dụng thiết kế sinh học và các công nghệ tiết kiệm năng lượng đến xây dựng hệ thống quản lý chất thải khép kín và tăng cường liên kết với cộng đồng.

Theo TS Vũ Thanh Long, DN vừa và nhỏ trong ngành du lịch gặp khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực để đầu tư vào các sáng kiến xanh. Việc triển khai các công nghệ tiết kiệm năng lượng, hệ thống quản lý chất thải hoặc các chương trình đào tạo về môi trường thường đòi hỏi chi phí cao, vượt quá khả năng của nhiều DN nhỏ.

Theo báo cáo của Cục Du lịch Việt Nam năm 2023, hơn 70% DN nhỏ trong ngành du lịch và khách sạn không có đủ ngân sách để thực hiện các sáng kiến xanh một cách toàn diện. "Đối với các trường ĐH - nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho ngành du lịch và kinh tế, việc đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy được xem là yêu cầu cấp thiết. 

Các chương trình đào tạo ngành du lịch hiện nay cần phải đưa vào các học phần như quản trị du lịch xanh, quản trị rủi ro môi trường, ứng dụng ESG, quản trị dữ liệu du lịch để bổ sung, thay thế. Mục tiêu chuyển từ đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sang đào tạo chuyên gia quản trị du lịch và sáng tạo, kiến tạo" - PGS-TS Nguyễn Minh Đức nói.

Du lịch có trách nhiệm và hướng tới Net-Zero là tương lai của ngành du lịch. Để đạt được mục tiêu định hình lại cách du lịch khám phá thế giới, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, DN, cộng đồng địa phương và du khách. Các chính sách khuyến khích du lịch bền vững, các chương trình giáo dục nâng cao nhận thức và sự đổi mới không ngừng trong công nghệ sẽ là những yếu tố then chốt.

Tại Quyết định số 882/QĐ-TTg ngày 22-7-2022 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030. Theo đó ưu tiên phát triển các loại hình du lịch theo hướng tăng trưởng xanh, phát triển sản phẩm du lịch xanh. Tiếp đó, tại Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 18-5-2023 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo ngành du lịch xây dựng và triển khai Chương trình hành động du lịch xanh giai đoạn 2023-2025, góp phần khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong tiến trình hội nhập và thích ứng với các mục tiêu phát triển bền vững của thế giới.