7 cái nhất của động Phong Nha cần khám phá trong hè này

Theo Đại Nam nhất thống chí, Phong Nha là tên làng, còn gọi là động Thầy Tiên, núi Thầy. Ngọn núi có động Phong Nha gọi là núi Tiên Cốc. Cuối thế kỷ 19, Léopold Cadière, một giáo sĩ người Pháp, đã bắt đầu khảo sát Phong Nha. Từ đó đến nay nhiều đoàn thám hiểm hang động quốc tế cũng đã từng bước vén bức màn kỳ bí. Phong Nha là tên đoạn sông ngầm ở thượng nguồn sông Son thuộc xã Son Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Đoạn sông ngầm này đã được khảo sát, vẽ bản đồ và đo được dài 7.229 m, nơi cao nhất là 50 m, và sâu nhất là 83 m.

Thế giới của hang động, thạch nhũ hư ảo

Hiện nay, từ bến phà Xuân Son, bằng thuyền máy, du khách ngược dòng sông Son (nước xanh biếc nhưng vào mùa lũ nước đỏ au) 4 km là đến cửa động. Thuyền tắt máy, chèo tay; du khách vào sâu khoảng 700 m là đến các hang Bi Kí (khắc chữ), hang Tiên, hang Cung Đình... với vô vàn thạch nhũ hư ảo làm sững sờ cả những người khó tính nhất.

Bên cạnh động Phong Nha (còn gọi là hang ướt ) có động Tiên Son (hang khô) ở độ cao 200 m và dài 980 m, cũng là một tuyệt tác của thiên nhiên.

Phong Nha chỉ là một trong 20 hang động đã được tìm thấy trong vùng. Có 17 hang động ở Phong Nha, 3 hang động ở Kẻ Bàng với chiều dài trên 70 km. Chỉ mới 300 hang được phát hiện trên tổng số ước tính 1.000 hang được tạo bởi các con sông Troóc, Chày, Son, Rào Thuong...

Các hang động nổi tiếng là Phong Nha, Rục Mòn, Rục Cà Roòng, Én, Thung, Đại Cáo, Chà Ang, Khe Ry, Hổ, Maze, Vòm... Riêng hang Vòm dài 13.690 m. Các hang động nằm trong vùng hoang mạc, đá vôi lớn nhất Việt Nam, có lượng mưa bình quân cao nhất nước và được hình thành cách đây khoảng 250 triệu năm. Lượng mưa chứa nhiều dioxit carbon chảy ngầm vào từng khối núi hòa tan carbonat canxi qua hàng triệu năm là tác giả của vô số hang động. Tại đây còn nhiều hóa thạch phát triển phong phú gồm trên 10 loài, 5 giống thuộc ngành lỗ tầng, từng tồn tại cách đây 355 triệu năm. Trong số 12 loài đang được nghiên cứu mô tả thì Phong Nha có 2 loài mới và một giống mới lần đầu tiên trên thế giới phát hiện có tên là Vietnamostroma Hungetmistiaen.

Vườn quốc gia hàng đầu của VN

Với diện tích 85.700 ha rừng nguyên sinh nhiệt đới trên vùng núi đá vôi, Phong Nha - Kẻ Bàng là vườn quốc gia hàng đầu của Việt Nam về đa dạng sinh học. Theo số liệu điều tra, bước đầu đã thống kê được 140 họ, 427 chi, 751 loài thực vật bậc cao, trong đó 36 loài có nguy cơ bị tuyệt chủng trong sách đỏ Việt Nam. Động vật có 32 bộ, 98 họ, 256 giống, 381 loài động vật có xương

7 Guinness Ông Howard Limbert, Trưởng đoàn thám hiểm Hoàng gia Anh, đã khẳng định “Phong Nha là một trong hai hang động đẹp nhất thế giới” với 7 Guinness: - Hang nước dài nhất. - Cửa hang cao và rộng nhất. - Bãi cát và đá rộng đẹp nhất. - Hồ ngầm đẹp nhất. - Thạch nhũ tráng lệ và kỳ ảo nhất. - Dòng sông ngầm dài nhất. - Hang khô rộng và đẹp nhất.                Đường lên động Tiên thuộc Phong Nha - Kẻ Bàng. Ảnh: T.LIỆU

sống trên cạn; trong đó có 66 loài động vật quý hiếm trong sách đỏ Việt Nam, 23 loài được xếp trong danh sách bảo vệ của thế giới. Cá nước ngọt có 64 loài thuộc 23 họ, 11 bộ; trong đó có 6 loài  mới phát hiện. Chim có 279 loài thuộc 50 họ và 18 bộ. Có 15 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam. Rừng Phong Nha - Kẻ Bàng có mun sọc, trầm, gụ, huỳnh, nghiến, sao đá, dầu kêri, pomu, song mật, kim giao, chò, giáng hương... (thực vật); hổ, bò tót, voi, sao la, mang lớn, gà tiền, gà lôi, hồng hoàng, diệc hung, trĩ sao, gà lôi lam đen, voọc đen Ebenus, vượn đen má trắng... (động vật).

Phong Nha - Kẻ Bàng còn ẩn chứa nhiều di vật của người thời cổ đại và lịch sử hào hùng của những năm tháng oanh liệt. Cuối thế kỷ 19, núi MaRai từng là căn cứ kháng chiến chống Pháp của vua Hàm Nghi. Thời chống Mỹ, bến phà Xuân Son anh hùng là trọng điểm đánh phá của không quân Mỹ. Cùng với đường 20 Quyết Thắng, đường 12, đường 15; phà Xuân Son luôn kiêu dũng đứng vững trước bom thù; có ngày đưa đón trên 2.000 lượt xe cùng biết bao khí tài, đạn dược, lương thực và cả bộ đội chi viện cho miền Nam. Các hang động ở Phong Nha trở thành nơi cất giấu cầu phà, canô, các loại vũ khí và là nơi điều trị thương binh an toàn.Ð Đoạn sông Son thơ mộng từ Xuân Son đến Phong Nha có ngày tiếp hàng chục lượt “thần sấm”, “con ma” đến quấy phá, thả hàng trăm quả bom hòng phong tỏa và cắt đường chi viện... Bất chấp tất cả, phà Xuân Son vẫn thông suốt.

Nguyễn Văn Mỹ

--------------------------------------------

Mừng và lo

Du lịch Quảng Bình lâu nay du khách chỉ biết mỗi Phong Nha. Khách nước ngoài đến đây còn quá khiêm tốn so với các di sản khác như Hạ Long, Huế, Hội An, Mỹ Sơn.

Ít ai biết huyện Lệ Thủy (Nam Quảng Bình) có rất nhiều tuyến điểm hấp dẫn. Suối Bang - suối khoáng nóng nhất VN - luôn sôi sùng sục ở 105 độ C giữa rừng nguyên sinh - có thể luộc gà, luộc củ hoặc nấu cơm cách thủy. Cạnh suối nóng là suối lạnh - đẹp như tranh - nước trong và mát rượi. Hai dòng hợp nhất tạo thành suối tắm nóng tự nhiên. Gần đó là lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh - vị chưởng cơ, hậu duệ Nguyễn Trãi - từng vâng lệnh chúa Nguyễn Phúc Chu vào khai sinh ra vùng Sài Gòn - Gia Định và Đông Nam Bộ năm 1698. Có nhà lưu niệm danh tướng lỗi lạc của thế giới Võ Nguyên Giáp. Có làng chài Ngư Thủy và đội nữ pháo binh giản dị mà rất đỗi anh hùng. Là vùng đất sản sinh ra Hàn Mặc Tử - nhà thơ tài danh cùng nhiều nhân vật kiệt xuất khác.

Thị xã Đồng Hới có thành Đồng Hới xây dựng từ 1824, có di tích Quảng Bình quan xây dựng từ năm 1630 vừa được phục chế lại. Có hệ thống lũy Đào Duy Từ xây dựng từ 1630 với các lũy Trường Dục, Nhật Lệ, Trường Sa, Trấn Ninh. Có tượng đài mẹ Suốt sừng sững bên dòng sông Nhật Lệ dịu dàng một thời lẫy lừng chiến tích. Có biển Nhật Lệ hữu tình quanh năm màu xanh như ngọc bích. Có Bàu Tró với nhiều dấu tích người nguyên thủy thời kỳ đồ đá cách đây 5.000 năm. Trên đường ra Bắc có danh thắng Lý Hòa và bãi tắm Đá Nhảy độc đáo. Có sông Gianh thùy mị với nhiều hang động đẹp một thời là chứng nhân đau đớn của cuộc chiến Trịnh - Nguyễn tranh quyền hơn 200 năm. Có một phần đèo Ngang hùng vĩ...

Ngược lại với tiềm năng, cơ sở dịch vụ du lịch của Quảng Bình còn rất đỗi nghèo nàn. Các khách sạn đều xuống cấp trầm trọng, chỉ có mỗi khách sạn đạt tiêu chuẩn 2 sao đúng nghĩa chưa tới 50 phòng. Nhà khách ở Phong Nha còn tệ hơn cả các nhà khách ở Khe Sanh, Lao Bảo, A Lưới, Khâm Đức trên đường Hồ Chí Minh. Do vậy nếu từ Huế ra hoặc Vinh vào, nhiều công ty thường thiết kế tour đi về trong ngày. Cực chẳng đã mới nghỉ ở Quảng Bình! Anh Phan Lâm Phương, Chủ tịch UBND tỉnh, tâm sự: “Tỉnh thì nghèo mà Trung ương chưa lo tới. Quảng Bình có hiếu khách mấy cũng khó mà giữ khách lưu trú nhiều hơn trong điều kiện hiện nay”.

Tượng đài Mẹ Suốt bên sông Nhật Lệ (Quảng Bình). Ảnh: N.V.MỸ

Hệ thống nhà hàng phân tán không chỉ kém về cơ sở vật chất mà rất yếu về nghiệp vụ. Đội thuyền ở Phong Nha cũ kỹ, có thuyền chẳng thấy phao cứu sinh. Khách ngồi trên thuyền nhìn cảnh nước rỉ vào khoang mà thấp thỏm. Các bãi tắm chưa có người cứu hộ, còn dịch vụ tại chỗ cứ như thời chiến tranh. Suối Bang đẹp là thế nhưng có nguy cơ bị phá hỏng do kiểu đầu tư lệch hướng và nửa vời. Trong khi Nhà nước còn chờ vốn, chờ quy hoạch thì tư nhân đã nhanh nhẩu dựng nhà mở quán tự phát một cách hỗn loạn. Dịp 30-4 vừa rồi, hàng ngàn khách vượt cả ngàn cây số đến Phong Nha đành đứng trên bờ sông Son tưởng tượng ra di sản văn hóa thế giới! Số đông hơn vào được hang thì chen chúc - ngộp và sợ đủ thứ nên chỉ mấy phút đã phải trở ra cho an toàn...

 Chị Võ Thị Thoài, Giám đốc Công ty Du lịch Quảng Bình, trăn trở: “Gần một năm Phong Nha - Kẻ Bàng được công nhận là di sản văn hóa thế giới mà du lịch Quảng Bình cứ chạy tại chỗ, quanh quẩn như gà mắc tóc. Lo lắm nhưng chẳng làm được gì đáng kể!”.

N.V.M