Hy vọng lóe lên trong xử lý xung đột Ukraine
Thông tin từ Mỹ và châu Âu cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đồng ý đàm phán trực tiếp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky
Ngày 18-8 (giờ Mỹ) là một ngày sôi động tại Nhà Trắng khi diễn ra liên tiếp cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và sau đó là cuộc hội đàm có sự tham gia của các nhà lãnh đạo Anh, Phần Lan, Pháp, Đức và Ý cũng như Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng Thư ký NATO Mark Rutte.
Theo hãng tin AP, một câu hỏi trọng tâm trong các cuộc đàm phán hòa bình là làm thế nào để ngăn chặn xung đột tái diễn trong tương lai. Ông Donald Trump đã loại trừ khả năng chào đón Ukraine vào NATO nhưng bày tỏ sự ủng hộ đối với việc bảo đảm an ninh cho Ukraine, mặc dù chi tiết vẫn còn mơ hồ. Tại hội nghị, tổng thống Mỹ nói rằng các nước châu Âu "muốn bảo vệ và họ cảm thấy rất quyết tâm về điều đó và chúng tôi sẽ giúp họ làm điều đó".
Tổng thống Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu khác hoan nghênh sự ủng hộ của ông Donald Trump. Ông Zelensky bình luận rằng đó là "một tín hiệu mạnh mẽ" trong khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết các cuộc đàm phán nhằm xác định cụ thể những cách thức bảo đảm an ninh mà Mỹ cung cấp sẽ được bắt đầu sớm nhất là ngày 19-8.
Sau cuộc hội đàm, tổng thống Mỹ cho biết ông đã bắt đầu sắp xếp một cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Ukraine và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Theo tờ Guardian, ông Donald Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu cho biết ông Putin đã đồng ý về cuộc gặp trực tiếp với ông Zelensky. Nhà lãnh đạo Ukraine gọi thông tin này là "bước tiến lớn" trong việc bảo đảm có một thỏa thuận hòa bình.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp đón Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng hôm 18-8 Ảnh: AP
Trong khi đó, Wall Street Journal và Business Standard dẫn lời tổng thư ký NATO - trong cuộc phỏng vấn với đài Fox News - rằng việc chọn địa điểm cho cuộc gặp này đang diễn ra, sau đó có thể là một hội nghị ba bên gồm Nga - Ukraine và Mỹ. Về phía Moscow, trợ lý tổng thống Nga Yury Ushakov cho biết hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ đã có cuộc điện đàm kéo dài 40 phút ngay sau các cuộc hội đàm tại Nhà Trắng - theo RT và TASS. Hãng tin TASS cho hay cả ông Putin và ông Donald Trump đều ủng hộ việc tiếp tục đàm phán trực tiếp giữa phái đoàn Nga và Ukraine, đồng thời duy trì liên lạc chặt chẽ giữa Moscow và Washington.
Dù các hội nghị liên tiếp này gợi lên bầu không khí lạc quan song giới chuyên gia cho rằng còn rất nhiều việc phải giải quyết. Ngoài vấn đề nổi cộm là bảo đảm an ninh cho Ukraine, một câu hỏi nan giải khác là về nhượng bộ lãnh thổ. Cũng trong cuộc phỏng vấn với Fox News, tổng thư ký NATO tiết lộ vấn đề trao đổi lãnh thổ không được bàn tới tại hội đàm.
Tạp chí Newsweek dẫn tính toán của giới quan sát cho thấy Nga đang kiểm soát gần 20% lãnh thổ của Ukraine. Trong thời gian qua, Tổng thống Putin liên tục yêu cầu thỏa thuận hòa bình nào cũng phải công nhận Nga kiểm soát hoàn toàn 4 tỉnh của Ukraine là Donetsk, Kherson, Luhansk và Zaporizhzhia cũng như bán đảo Crimea - Nga đã đơn phương sáp nhập những nơi này nhưng Ukraine phản đối tới cùng. Cho tới nay, tổng thống Ukraine vẫn tuyên bố không chấp nhận "đổi đất lấy hòa bình".
Các lựa chọn an ninh
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 19-8 cho biết các đối tác của nước này sẽ sớm công bố chi tiết của các biện pháp bảo đảm an ninh và tất cả sẽ được chính thức hóa trên giấy tờ trong vòng 7-10 ngày tới.
Trước tuyên bố Washington sẽ tham gia bảo đảm an ninh cho Kiev mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra tại các cuộc hội đàm ngày 18-8, dù hiện chưa rõ phạm vi hỗ trợ cụ thể, song nhà lãnh đạo Ukraine cho biết một phần trong gói bảo đảm an ninh là viện trợ quân sự của Mỹ, "chủ yếu gồm máy bay, hệ thống phòng không và các loại vũ khí khác". Hai bên còn đạt thỏa thuận rằng khi hoạt động xuất khẩu được nối lại, Mỹ sẽ mua máy bay không người lái của Ukraine.
Giới phân tích cũng nói đến việc bảo đảm an ninh dưới hình thức triển khai binh sĩ. Thủ tướng Anh Keir Starmer đã nêu ý tưởng thành lập một lực lượng từ "liên minh tự nguyện" để triển khai tại Ukraine sau khi đạt được ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình.
Một kịch bản là triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình có trang bị vũ khí nhằm hỗ trợ Ukraine phòng thủ và răn đe Nga, song muốn vậy thì lực lượng này có thể cần đến hàng chục ngàn binh sĩ.
Phương án thứ hai là triển khai một lực lượng có quy mô đủ để khiến Moscow phải cân nhắc nguy cơ đối đầu trực tiếp với binh sĩ châu Âu. Khả năng thứ ba là lập "lực lượng quan sát viên" vài trăm binh sĩ để báo cáo về mọi hành động quân sự.
Trước mắt, theo đài RT, Bộ Ngoại giao Nga hôm 18-8 đã bác bỏ mọi kịch bản triển khai quân của NATO tại Ukraine. Cùng ngày, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte cho biết liên minh này không bàn tới việc kết nạp Ukraine làm thành viên song đang thảo luận về những bảo đảm an ninh theo kiểu điều 5 Hiến chương NATO dành cho Kiev. Đây là điều khoản phòng thủ tập thể của NATO, theo đó một cuộc tấn công vũ trang nhằm vào một thành viên sẽ được coi như tấn công vào toàn bộ 32 thành viên.
Hoàng Phương