Không để tái diễn cảnh được mùa mất giá

Nhiều địa phương đã chủ động triển khai các biện pháp bảo đảm sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản sau Công điện của Thủ tướng

Thủ tướng Chính phủ vừa có Công điện gửi bộ trưởng các bộ: Nông nghiệp và Môi trường, Công Thương, Tài chính, Ngoại giao, Khoa học và Công nghệ; Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, yêu cầu chỉ đạo các giải pháp khắc phục tình trạng được mùa mất giá, ổn định thị trường, nâng cao thu nhập cho người dân.

Điệp khúc quen thuộc

Theo Công điện, những năm qua, việc sản xuất, xuất khẩu nông sản nước ta đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp và kinh tế của cả nước.

Tuy nhiên, quá trình sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu nông sản vẫn gặp phải không ít khó khăn do phụ thuộc vào thời tiết, thiên tai, thị trường... Tình trạng được mùa mất giá, mất cân đối cung cầu, ùn ứ hàng hóa xuất khẩu tại cửa khẩu, nhất là trong thời điểm thu hoạch rộ, chưa được khắc phục triệt để. Việc này đã gây thiệt hại, ảnh hưởng đến thu nhập, đời sống của người dân và sản xuất nông nghiệp.

Trong thực tế, chuyện được mùa mất giá hay ngược lại, được giá mất mùa, diễn ra khá phổ biến. Khoảng 2 tháng nay, nhiều chủ nhà vườn trồng mít Thái, cam sành… ở ĐBSCL rầu rĩ bởi giá bất ngờ giảm mạnh so với những năm trước. Dọc các tuyến đường ở miền Tây, không khó bắt gặp hình ảnh nhà vườn chất đầy cam sành bán với giá chỉ 40.000 - 50.000 đồng/10 kg. Trên mạng xã hội, nhiều người kêu gọi chung tay mua "giải cứu" cam sành giúp nhà vườn…

Anh V.V.N - ngụ xã Bình Ninh, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long - cho biết gia đình anh "đeo bám" cây cam sành 4 năm nay và đến giờ đã "vỡ mộng". Cách đây 7 năm, phong trào trồng cam sành nở rộ tại nhiều địa phương ở Vĩnh Long. Lúc ấy, giá cam sành lên đến 25.000 - 30.000 đồng/kg, thương lái thu mua tại vườn.

Anh N. nhớ lại: "Thấy nhiều người quen phất lên nhờ loại cây ăn trái này nên tôi đã gom khoảng 300 triệu đồng tiền dành dụm và vay thêm ngân hàng 200 triệu đồng để trồng cam sành trên 11 công đất của gia đình. Nào ngờ, từ vụ đầu tiên đến nay, vụ nào cũng được mùa nhưng giá cam sành thì ngày càng giảm, gia đình tôi thu hoạch bán đều lỗ".

Trong khi đó, nhiều nhà vườn trồng măng cụt ở huyện Giồng Riềng và Gò Quao, tỉnh Kiên Giang cũng kém vui vì giá thu mua loại trái cây này khá cao nhưng họ lại không có bán. Đã bước vào đầu tháng 6 mà nhà vườn chỉ thu hoạch lác đác măng cụt vì trái chín muộn hơn 1 tháng so với mọi năm, song bù lại sản lượng tăng 30%-40%.

Hiện nay, giá măng cụt tại vườn dao động từ 70.000 - 80.000 đồng/kg, có thời điểm thương lái thu mua tới 90.000 đồng. Dù vậy, nhiều nhà vườn cũng như thương lái dự đoán khi các địa phương bắt đầu vào vụ thu hoạch rộ thì giá măng cụt sẽ hạ nhiệt, thậm chí giảm sâu theo điệp khúc "được mùa mất giá" quen thuộc.

Chú trọng chất lượng

Cũng trồng nhiều loại cây ăn trái nhưng các nhà vườn ở Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang dường như chưa từng rơi vào cảnh được mùa mất giá hay bị thương lái ép giá thu mua.

Bí quyết của các nhà vườn ở Phú Quốc là không quá quan tâm đến sản lượng mà chú trọng nâng cao chất lượng, kết hợp với du lịch sinh thái. "Đảo ngọc" có nhiều loại cây trồng như hồ tiêu, sim, chôm chôm, táo, sầu riêng..., được các nhà vườn chế biến thành đặc sản, kết hợp làm du lịch. Nhờ vậy, người dân trên đảo luôn có nguồn thu nhập ổn định.

Ông Nguyễn Văn Hùng - xã Cửa Dương, TP Phú Quốc - cho biết chỉ với 1,2 ha đất, gia đình ông đã trồng 100 gốc chôm chôm Thái và 120 gốc sầu riêng. Do đất đồi núi, vốn cao ráo và thoát nước tốt nên ông không cần lên liếp mà cây trồng vẫn phát triển tốt.

Vườn sầu riêng của ông Hùng đang vào mùa trái chín rộ, năng suất một vụ ước đạt khoảng 6 tấn. Vườn sầu riêng này không sử dụng bất kỳ loại phân, thuốc hóa học nào, trái chín tự nhiên trên cây. Giữa lúc giá sầu riêng tại các nhà vườn trong nước giảm sâu, có khi chỉ còn 40.000 đồng/kg, thì giá thu mua tại vườn ông Hùng và các nhà vườn khác ở Phú Quốc vẫn dao động 100.000 - 120.000 đồng/kg, thậm chí lên đến 140.000 đồng/kg, mà vẫn đắt hàng.

"Sầu riêng vườn nhà tôi trồng không kịp bán. Người dân địa phương và du khách đến tận vườn hái trái trên cây ăn hay mua gửi người thân làm quà. Nhiều người ở TP HCM, Hà Nội cũng đặt mua, tôi chỉ việc đóng thùng gửi đi" - ông Hùng khoe.

Tại TP Cần Thơ, HTX Vườn cây ăn trái Trường Khương A (huyện Phong Điền) cũng trồng nhiều loại trái cây và năm nào cũng "thắng", nhất là về giá cả. Đề cập Công điện của Thủ tướng về việc khắc phục tình trạng được mùa mất giá, ông Trần Văn Chiến, Giám đốc HTX, nhấn mạnh đến vấn đề xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và bảo đảm an toàn thực phẩm.

Theo ông Chiến, HTX Vườn cây ăn trái Trường Khương A đã được cấp mã số vùng trồng đối với vú sữa, còn sầu riêng thì đang làm hồ sơ đăng ký. "Nhiều năm qua, chúng tôi đã trồng sầu riêng theo tiêu chuẩn an toàn, hạn chế phun thuốc bảo vệ thực vật, còn phân bón thì chủ yếu sử dụng loại hữu cơ. Nếu có sử dụng thuốc bảo vệ thực vật thì HTX dùng loại vi sinh để hạn chế độc hại, không sử dụng chất cấm" - ông khẳng định.

Ông Chiến cho rằng với sầu riêng thì chất lượng sản phẩm cần được nhà vườn quan tâm hàng đầu bởi nếu không xuất khẩu được thì tiêu thụ trong nước vẫn ổn. "Nếu sầu riêng bị cháy múi, sượng… thì người trồng sẽ mất uy tín, doanh nghiệp không hợp tác nữa. Chính vì đặt chất lượng lên hàng đầu mà năm nay, sầu riêng của chúng tôi bán cho một đơn vị ở Tiền Giang với giá 71.000 đồng/kg, trong khi những nơi khác chỉ 30.000 - 35.000 đồng" - giám đốc HTX Vườn cây ăn trái Trường Khương A dẫn chứng.

Để thực hiện hiệu quả Công điện của Thủ tướng, ông Trương Cảnh Tuyên - Chủ tịch UBND TP Cần Thơ - đã giao giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Công Thương, Chi cục Hải quan khu vực XIX và cơ quan, đơn vị liên quan chủ động triển khai các giải pháp bảo đảm sản xuất, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu nông sản. Các đơn vị tổng hợp, báo cáo, đề xuất UBND thành phố chỉ đạo thực hiện đối với những nội dung thuộc thẩm quyền.

Lãnh đạo tỉnh Cà Mau cũng đã yêu cầu ngành nông nghiệp tập trung chỉ đạo sản xuất theo hướng ổn định và bền vững để tăng năng suất, giúp nâng cao thu nhập cho người dân. Đối với lĩnh vực xuất khẩu, Cà Mau đã và đang tăng cường tìm kiếm, mở rộng để không phụ thuộc vào thị trường nào. Địa phương này khuyến khích doanh nghiệp cơ cấu lại sản xuất theo hướng chế biến sâu để nâng cao giá trị các mặt hàng xuất khẩu.