Ngành gỗ chuyển đổi kép để thoát gia công

Ngành gỗ xác định chuyển đổi số, chuyển đổi xanh giúp doanh nghiệp thoát được tình trạng làm hàng gia công, giá trị thấp

Ông Nguyễn Liêm, Phó Chủ tịch phụ trách Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), cho biết nhu cầu của khách hàng thế giới đang thay đổi rất nhanh. Không chỉ quan tâm đến giá cả, họ còn đòi hỏi quy trình sản xuất xanh, sạch, trách nhiệm.

Áp lực chuyển đổi

"Sản xuất bền vững không còn là sự lựa chọn mà là điều kiện để doanh nghiệp (DN) tồn tại, phát triển. Muốn vậy, DN phải chuyển đổi kép xanh và số" - ông Liêm nhìn nhận.

Theo ông Liêm, nhiều DN ở TP HCM (tập trung tại khu vực tỉnh Bình Dương cũ) đã bước đầu thực hiện chuyển đổi số từ khá sớm, khoảng năm 2010. Qua đó, giúp quản trị minh bạch, đo lường được dữ liệu sản xuất, tối ưu chuỗi cung ứng, dự báo sớm những kịch bản có thể xảy ra... Về chuyển đổi xanh, một số DN bắt đầu tính toán được lượng phát thải của nhà máy, đồng thời thích ứng nhanh trước yêu cầu tiết kiệm năng lượng, sử dụng nguyên liệu theo quy định...

"Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh cần song hành. Nếu không số hóa sẽ không có dữ liệu đo lường khi triển khai xanh hóa. Mặt khác, số hóa cần gắn với mục tiêu phát triển xanh" - ông Liêm khuyến nghị.

Tuy nhiên, lãnh đạo Viforest cũng thừa nhận chỉ DN có khả năng tài chính mới có thể chuyển đổi xanh - số, còn DN vừa và nhỏ rất khó tiếp cận. "Để hỗ trợ DN chuyển đổi và hội nhập sâu rộng chuỗi cung ứng toàn cầu, TP HCM cần nghiên cứu hình thành trung tâm hỗ trợ chuyển đổi xanh - số cho ngành gỗ. Tại đây, DN được tư vấn, kết nối với chuyên gia và tiếp cận công nghệ phù hợp giúp chuyển đổi hiệu quả" - Phó Chủ tịch Viforest phân tích.

Một số giải pháp khác được lãnh đạo Viforest gợi ý là triển khai chương trình nhà máy gỗ phát thải thấp, thí điểm đo và giảm phát thải CO2 hướng tới chứng nhận zero carbon, xây dựng cụm công nghiệp ngành gỗ xanh với hạ tầng sử dụng chung xử lý bụi, nước thải, năng lượng mặt trời, logistics.

"TP HCM cũng cần có chiến lược quy hoạch phát triển ngành công nghiệp triển lãm, tạo nên nền tảng quảng bá sản phẩm, thương hiệu "made in Vietnam" ra thế giới. Bên cạnh đó, chỉ chọn những nhà đầu tư lâu dài, sử dụng công nghệ cao, có định hướng phát triển cùng cộng đồng DN để tránh gian lận xuất xứ" - ông Nguyễn Liêm góp ý.

Hiệu quả rất lớn

Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch Công ty CP Xây dựng Kiến trúc AA Corporation, nhận định ngành gỗ - một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam - hiện còn rất nhiều dư địa để phát triển. Nhu cầu sử dụng đồ gỗ nội thất trong nhà luôn tăng trên toàn cầu. Trong khi đó, Việt Nam có lợi thế chuỗi cung ứng hoàn chỉnh, cùng kết quả xuất siêu ấn tượng trong nhiều năm.

"Tuy nhiên, mục tiêu của ngành không phải là xuất khẩu được mà là xuất khẩu có lãi, bền vững. 25 năm qua, ngành gỗ chủ yếu chỉ là gia công, phụ thuộc vào các đối tác nước ngoài, khiến cho vị trí, thương hiệu quốc gia bị ảnh hưởng" - ông Khanh trăn trở.

Liên quan việc Mỹ "đánh" thuế 20% đối với sản phẩm gỗ của Việt Nam, ông Khanh cho rằng đây chính là động lực, cơ hội để DN chuyển đổi, trưởng thành và mạnh dạn hơn khi "tiến quân" vào thị trường nước ngoài. "Ngoài xuất khẩu theo hình thức truyền thống, DN phải chủ động sáng tạo những mô hình khác đem lại giá trị gia tăng cao hơn, chẳng hạn nâng cao hàm lượng chất xám, hàm lượng thiết kế, yếu tố xanh, cung ứng sản phẩm cho các công trình, có đội ngũ marketing..." - ông Khanh nhìn nhận.

Ông Khanh cho biết Công ty CP Xây dựng Kiến trúc AA Corporation đã xuất khẩu ra nước ngoài từ hơn 30 năm trước. Thời điểm đó, công ty phải cạnh tranh với một DN của Anh để cung cấp toàn bộ nội thất cho một khách sạn cao cấp và đã thành công nhờ giá cả và phục vụ tốt.

"Chúng tôi theo đuổi chiến lược thâm nhập thị trường nước ngoài với hàng loạt công trình thi công, trong đó có công trình trị giá 7 triệu USD với 200 công nhân làm việc xuyên suốt 1,5 năm" - ông Khanh hào hứng.

Theo ông Lê Đức Nghĩa, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Gỗ An Cường, chuyển đổi số là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với DN nhưng chưa được chú trọng. Nhận thức được điều này, công ty đã đầu tư 5 triệu USD cho chuyển đổi số từ chục năm trước, đến cách đây 2 năm lại đầu tư tiếp 2 triệu USD.

Chuyển đổi số giúp Gỗ An Cường giảm hơn 10% chi phí, doanh thu tăng đều đặn 10%/năm, năng suất lao động tăng 15%-20%. Ngoài ra, DN này cũng quan tâm đến chuyển đổi xanh để thuận lợi bán hàng cho các đối tác lớn ở nước ngoài.

"Nhà máy gỗ của chúng tôi có 3.000 công nhân, nếu chỉ sản xuất vào ban ngày thì chỉ dừng ở mức hòa vốn, còn chạy tiếp vào ban đêm sẽ có lợi nhuận lớn. Việc hoạt động xuyên suốt 22/24 giờ mỗi ngày là nhờ vào phần mềm quản trị" - ông Nghĩa chia sẻ. 

ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH