Nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia: Mất điện kỷ lục, nguy cơ thảm họa tăng cao

(NLĐO) – Ukraine, Nga đều đổ lỗi cho nhau về vụ tấn công đường dây điện, khiến nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia mất điện nhiều ngày, dấy lên lo ngại về an toàn.

Theo hãng tin AP, nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (ZNPP), cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu hiện nằm dưới sự kiểm soát của Nga, bước vào ngày thứ 5 liên tiếp hoạt động bằng máy phát điện khẩn cấp, làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về an toàn.

Tình trạng này xảy ra sau khi đường dây điện cuối cùng kết nối nhà máy với lưới điện bên ngoài bị cắt đứt, một sự cố mà Ukraine và Nga đổ lỗi cho nhau. Đây là sự cố mất điện kéo dài nhất tại nhà máy kể từ khi xung đột nổ ra tại Ukraine.

Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) - cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc, kể từ ngày 23-9, các máy phát điện diesel khẩn cấp đã phải được sử dụng để cung cấp năng lượng cho hệ thống làm mát và an toàn của nhà máy.

Việc làm mát lõi lò phản ứng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng là cực kỳ quan trọng để ngăn chặn chúng quá nhiệt và gây ra các vụ tan chảy nguy hiểm, tương tự như thảm họa Fukushima ở Nhật Bản năm 2011. IAEA đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ xảy ra một thảm họa phóng xạ như vụ Chernobyl năm 1986.

Trước tình trạng nhà máy điện hạt nhân đang trong tình trạng mất nguồn điện chính, buộc phải dùng nguồn dự phòng, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Svitlana Hrynchuk nói với hãng tin AP: "Đây là một tình trạng vi phạm các quy định an toàn để nhà máy hoạt động ổn định".

Bộ trưởng Năng lượng Ukraine xác nhận đây là sự cố thứ 10 như vậy kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự hồi tháng 2-2022. Bà cho rằng nguyên nhân là do Nga pháo kích, làm hỏng đường dây truyền tải điện duy nhất cung cấp năng lượng cho nhà máy từ hệ thống của Ukraine.

Tuy nhiên, kênh Telegram do Nga kiểm soát tại nhà máy lại khẳng định "đã có đủ lượng dầu diesel dự trữ tại chỗ để bảo đảm các máy phát điện hoạt động tự động trong thời gian dài".

Ông Jan Vande Putte, chuyên gia về phóng xạ và năng lượng hạt nhân tại dự án Greenpeace Ukraine, gọi việc sử dụng máy phát điện khẩn cấp là "phòng tuyến cuối cùng" và khẳng định đây là "những sự kiện nghiêm trọng và quan trọng nhất kể từ khi Nga kiểm soát ZNPP vào tháng 3-2022".

Ông Putte cáo buộc Nga "cố ý hành động" để ngắt kết nối nhà máy khỏi lưới điện Ukraine, đồng thời cảnh báo đây là một phần trong "mục tiêu lâu dài" của Rosatom, công ty năng lượng hạt nhân nhà nước của Nga.

Mục tiêu này là "kết nối nhà máy với lưới điện bị chiếm đóng ở các vùng Zaporizhzhia và Donetsk và khởi động lại lò phản ứng hạt nhân".

Phân tích ảnh vệ tinh mới của Greenpeace Ukraine cho thấy Nga có thể đang chuẩn bị để khởi động lại ít nhất một lò phản ứng. Nhóm này cho biết các kỹ sư Nga đang xây dựng đường dây điện dài 201 km nối các trạm biến áp ở các TP Melitopol và Mariupol bị Nga kiểm soát. Việc xây dựng bắt đầu từ tháng 12-2024.

Theo phân tích của tổ chức Greenpeace, Nga cũng đã hoàn thành việc xây dựng một hệ thống cấp nước mới cho hồ làm mát của nhà máy và cố tình làm hỏng đường dây điện 750 kilovolt từng kết nối cơ sở này với lưới điện của Ukraine.

Tuy nhiên, hãng tin AP không thể xác minh độc lập các phân tích của Greenpeace.