Phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông

Sau sáp nhập, việc phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông là một trong những yếu tố quyết định năng lực phát triển bền vững của TP HCM

Hầu như vào chiều muộn mỗi ngày, Quốc lộ 1 đoạn qua nút giao Tân Vạn (phường Dĩ An, TP HCM) lại rơi vào cảnh ùn tắc.

Mệt nhoài trên quốc lộ

Từng hàng dài xe container, xe tải nặng gần như đứng "chôn chân", khói đen từ ống xả phủ đặc không khí. Tiếng còi xe nối nhau liên hồi xen lẫn động tác lắc đầu, gương mặt mệt mỏi của tài xế là hình ảnh thường thấy ở nút giao Tân Vạn. 

Làn xe máy bên cạnh cũng không khá hơn khi từng tốp người len lỏi qua khe hẹp, chật vật bám sát dải phân cách để tìm đường di chuyển.

Tại nút giao Tân Vạn, xe container từ các khu công nghiệp ở khu vực Bình Dương cũ đổ ra nhập với dòng phương tiện đi Đồng Nai và miền Trung, khiến nơi đây trở thành "điểm nghẽn thường trực".

Cách đó không xa, trên Quốc lộ 51, dòng phương tiện nối nhau hàng trăm mét, tạo thành dải đèn phanh đỏ rực. Nhiều tài xế tắt máy, ngán ngẩm nhìn đồng hồ vì chuyến đi buộc phải kéo dài.

Quốc lộ 51 hiện gánh chịu tới hơn 60.000 lượt xe/ngày, gấp đôi thiết kế, dù đã mở rộng lên 6 - 8 làn. Vào cuối tuần hay dịp lễ, lượng xe khách, xe du lịch từ TP HCM đi khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ tăng đột biến, trong khi dòng xe container ra vào cụm cảng Cái Mép - Thị Vải không hề giảm khiến tuyến đường này trở thành điểm nóng ùn tắc.

Tháo gỡ điểm nghẽn

Bên cạnh việc phục vụ kết nối liên vùng, Quốc lộ 1 và Quốc lộ 51 còn là 2 tuyến vận tải hàng hóa quan trọng ra vào cảng biển, sân bay, khu công nghiệp. Việc di chuyển khó khăn đang gây áp lực lớn cho người dân lẫn doanh nghiệp.

Theo Sở Xây dựng, trong Quy hoạch xây dựng vùng TP HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2017, mạng lưới giao thông được bảo đảm kết nối tốt. 

Tuy nhiên, thực tế cho thấy hạ tầng giao thông vẫn tồn tại không ít bất cập.

Riêng lĩnh vực đường bộ, hệ thống tuyến vành đai quan trọng chưa khép kín; nhiều đường cao tốc mới chỉ khai thác giai đoạn 1 nên nhanh chóng quá tải. 

Bên cạnh đó, hàng loạt điểm nóng ùn tắc thường xuyên như Quốc lộ 1 qua Tân Vạn, Quốc lộ 13, Quốc lộ 51 trở thành "nút thắt cổ chai" của cả khu vực Đông Nam Bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến vận tải hàng hóa, hoạt động logistics cũng như nhu cầu đi lại hằng ngày của người dân.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, TP HCM sau hợp nhất ưu tiên thực hiện nhiều dự án hạ tầng then chốt. 

Trong đó, nổi bật là việc tăng tốc thi công và hoàn thiện Vành đai 3, Vành đai 4 để kết nối liên vùng; triển khai những tuyến cao tốc như TP HCM - Mộc Bài, TP HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành song song với nâng cấp nhiều quốc lộ huyết mạch như Quốc lộ 13, Quốc lộ 22.

Hệ thống cầu vượt sông cũng nằm trong kế hoạch trọng điểm nhằm xóa bỏ trở ngại kết nối.

Kế hoạch cho "3 đường"

Về đường sắt, thành phố định hướng tập trung tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đoạn TP HCM - Nha Trang; tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu phục vụ trực tiếp vận tải hàng hóa ra cảng biển. Đồng thời, nghiên cứu đầu tư tuyến kết nối thẳng TP HCM với sân bay quốc tế Long Thành cũng như các khu vực sản xuất công nghiệp quan trọng.

Ở mảng đường thủy và cảng biển, kế hoạch phát triển nhấn mạnh vào việc đầu tư đồng bộ hạ tầng, nâng cấp cụm cảng Cái Mép - Thị Vải và Sao Mai - Bến Đình theo chuẩn quốc tế. Cùng với đó, xây dựng hệ thống ICD (cảng cạn) để "chia lửa" cho đường bộ, hình thành những trung tâm logistics hiện đại ở vị trí chiến lược. Ngoài ra, hệ thống bến cảng khách quốc tế tại Vũng Tàu, Long Sơn, sông Dinh và Côn Đảo sẽ được đầu tư mạnh, vừa phục vụ vận tải hành khách vừa thúc đẩy du lịch biển đảo.

Trong lĩnh vực hàng không, trọng tâm là gắn kết hoạt động của sân bay quốc tế Long Thành với sân bay Tân Sơn Nhất. TP HCM cũng đặt mục tiêu mở rộng sân bay Côn Đảo để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, song song với việc xây dựng 2 sân bay chuyên dùng tại Gò Găng và Đất Đỏ nhằm bổ trợ khai thác hàng không dân dụng và du lịch.

Đáng chú ý, giao thông công cộng được xác định là mấu chốt trong việc giảm ùn tắc và ô nhiễm. TP HCM dự kiến mở rộng mạng lưới metro, trong đó tuyến số 1 kéo dài đến khu vực Bình Dương cũ, tuyến số 3B kết nối sang tỉnh Đồng Nai.

Ngoài ra, hệ thống BRT dọc các tuyến vành đai sẽ được hình thành, kết hợp với phát triển xe buýt nhanh, xe buýt điện và các phương tiện sử dụng năng lượng xanh. Tất cả hướng đến một mạng lưới vận tải công cộng hiện đại, thân thiện với môi trường, góp phần nâng cao chất lượng sống đô thị.

Giải pháp phi công trình

Theo kỹ sư cầu đường Trần Văn Tường, trước đây, cơ sở hạ tầng và bản đồ quy hoạch của mỗi nơi đều khác nhau. Sau khi sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và TP HCM, toàn bộ không gian đô thị, công nghiệp, cảng biển và du lịch cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với nhu cầu phát triển, tránh sự chồng chéo.

Hệ thống cảng TP HCM hiện mở rộng thêm cảng Phước An và cảng Cái Mép - Thị Vải, đi kèm với đó là hàng loạt khu công nghiệp lớn ở Bình Dương và vùng trọng điểm du lịch. Những khu vực này bắt buộc phải bố trí hạ tầng giao thông đồng bộ.

Không chỉ đường bộ, đường thủy cũng được xem là hướng đi quan trọng. Theo kỹ sư Trần Văn Tường, TP HCM sau khi mở rộng thành "siêu đô thị" với hàng trăm km bờ biển và hệ thống sông ngòi sẽ có lợi thế phát triển mạnh vận tải thủy, trong đó có tuyến tàu Cần Giờ - Vũng Tàu và tương lai là cầu Cần Giờ - Vũng Tàu.

Riêng với đường bộ, ông Tường nhìn nhận Quốc lộ 51 đã quá tải nhiều năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc đi lại của người dân và hoạt động logistics. 

"Một chuyến xe chở hải sản từ khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây về trung tâm TP HCM mà kẹt xe 4-5 giờ thì còn gì nữa, thiệt hại cho doanh nghiệp là rất lớn" - ông dẫn chứng.

Kỹ sư này đề xuất trước mắt, TP HCM nên có các giải pháp phi công trình như: điều chỉnh nút giao cắt, hạn chế xe tải lớn quay đầu, điều phối lại luồng phương tiện. 

Về lâu dài, cần sớm đưa tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu vào khai thác nhằm thay thế Quốc lộ 51, vừa giải quyết kẹt xe vừa phục vụ hành khách đi sân bay Long Thành thời gian tới. 

Với những tuyến đường hay ùn tắc khác, theo ông Tường, giải pháp phi công trình cũng nên được tính tới.