Sớm công bố phương thức tuyển sinh đại học

Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các trường đại học, cao đẳng công bố phương thức tuyển sinh năm 2026 ngay trong tháng 10-2025

Ngày 18-9, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã tổ chức Hội nghị giáo dục đại học (ĐH) năm 2025 với sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn.

Nghiên cứu bỏ xét tuyển bằng học bạ

Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, số thí sinh trúng tuyển ĐH đợt 1 năm 2025 trên hệ thống là 773.167 em trên tổng số đăng ký xét tuyển là 849.544, tăng 95.181 thí sinh trúng tuyển so với năm 2024. Tuy nhiên, số thí sinh xác nhận nhập học đợt 1 chỉ 625.477 em song cũng đã tăng mạnh so với năm ngoái. Ngoài ra, 147.690 thí sinh trúng tuyển nhưng không nhập học ĐH, chiếm tỉ lệ 19,1%. Số cơ sở đào tạo tuyển được dưới 30% chỉ tiêu chiếm 6,5%.

Ông Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH - Bộ GD-ĐT, cho biết mùa tuyển sinh năm nay ghi nhận sự gia tăng rõ rệt về sức hút của các ngành sư phạm cùng nhóm ngành kỹ thuật then chốt và công nghệ chiến lược. Trong 74 ngành có điểm chuẩn theo điểm thi tốt nghiệp THPT đạt từ 28/30 trở lên, có tới 50 ngành thuộc khối sư phạm và 17 ngành thuộc nhóm kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược như khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, điều khiển và tự động hóa.

Để chuẩn bị cho mùa tuyển sinh năm 2026, Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến các trường ĐH trên cả nước về việc có nên duy trì phương thức xét học bạ hay không. Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, đã đến lúc cần nghiêm túc xem xét khả năng loại bỏ phương thức xét học bạ THPT.

Mùa tuyển sinh năm nay, cả hệ thống sử dụng 17 phương thức xét tuyển. Trong đó, phương thức xét học bạ chiếm 42,4%, xét bằng điểm thi tốt nghiệp THPT chiếm 39,1%, còn lại 18,5% là các phương thức khác. Số lượng trường loại bỏ hình thức xét tuyển học bạ đang có xu hướng gia tăng.

Bộ GD-ĐT cũng lấy ý kiến các trường về số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển ĐH, trong đó đưa ra 3 phương án gồm: tối đa 5 nguyện vọng, tối đa 10 nguyện vọng và không giới hạn như hiện nay. Đề xuất giới hạn nguyện vọng xuất phát từ thực tế năm 2025 có tới 852.000 thí sinh đăng ký với 7,6 triệu nguyện vọng, tương đương trung bình mỗi thí sinh đăng ký 9 nguyện vọng. Cá biệt, có thí sinh đăng ký tới... 231 nguyện vọng với tổng lệ phí phải nộp lên tới hơn 3,4 triệu đồng!

Bộ GD-ĐT cho biết sẽ sớm công bố quy chế tuyển sinh sửa đổi, bổ sung nhằm khắc phục những vấn đề phát sinh trong kỳ tuyển sinh 2025. Cơ quan này cũng đang xây dựng chính sách ưu tiên khu vực mới phù hợp với tình hình sáp nhập các tỉnh, thành phố, áp dụng từ năm 2026.

Để bảo đảm quyền lợi và giúp thí sinh chủ động chuẩn bị, Bộ GD-ĐT yêu cầu các trường ĐH, cao đẳng công bố phương thức tuyển sinh năm 2026 ngay trong tháng 10-2025.

Tháo gỡ vướng mắc về tự chủ

Liên quan vấn đề tự chủ của các trường ĐH, ông Nguyễn Tiến Thảo cho hay Luật Giáo dục ĐH đã tạo hành lang pháp lý cho các trường triển khai quyền tự chủ. Tuy nhiên, do luật này đồng thời và trực tiếp điều chỉnh các vấn đề liên quan tổ chức bộ máy, nhân sự, tài chính, tài sản trong khi các quy định pháp luật chuyên ngành trên các lĩnh vực này chưa được sửa đổi đồng bộ nên gây ra nhiều vướng mắc, làm giảm đi hiệu quả của việc thực hiện quyền tự chủ.

Bên cạnh cơ chế tự chủ tài chính, vẫn còn những khó khăn vướng mắc tiếp tục cần phải được tháo gỡ. Việc ngân sách chi thường xuyên hằng năm tiếp tục cắt giảm cũng gây khó khăn cho các đơn vị trong vấn đề bảo đảm chất lượng đào tạo. Chưa kể, hiện chưa thể thực hiện lộ trình tính đủ chi phí đào tạo bởi sẽ tạo áp lực cạnh tranh trong tuyển sinh, ảnh hưởng đến an sinh xã hội.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH cũng chỉ rõ nguồn lực từ ngân sách nhà nước đầu tư cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số còn hạn hẹp, quá thấp so với tiềm lực của hệ thống và nhân lực của các cơ sở giáo dục ĐH. Cơ chế tài chính cho hoạt động khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong cơ sở giáo dục ĐH vẫn còn nhiều vướng mắc.

Ông Phạm Quang Hưng, Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin - Bộ GD-ĐT, nhận định hoạt động nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục ĐH những năm qua có bước phát triển rõ nét. Số bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín tăng nhanh với mức 12%-15%/ năm. Hệ thống giáo dục ĐH đóng góp khoảng 70% số bài trên WoS và 90% trên Scopus của cả nước; các cơ sở giáo dục ĐH đang dần trở thành những chủ thể nghiên cứu mạnh.

Dù vậy, hoạt động nghiên cứu khoa học tại nhiều trường vẫn đối mặt thách thức. Chẳng hạn, tốc độ tăng của công bố quốc tế đang chậm lại, đòi hỏi các trường phải chuyển từ "lượng" sang "chất"; việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu còn hạn chế.

Cũng theo Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin, nguồn lực tài chính cho khoa học ở trường ĐH tuy tăng nhưng vẫn cần sử dụng hiệu quả. Đặc biệt, khoảng cách về năng lực nghiên cứu giữa các trường rất lớn. Chỉ một số ít trường tốp trên đạt tầm khu vực trong khi nhiều trường khác có số lượng công bố ít, chưa hình thành được nhóm nghiên cứu mạnh. Nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ vẫn là "điểm nghẽn" khi nguồn thu từ hoạt động này tại đa số trường còn rất thấp.

Ông Phạm Quang Hưng cho rằng trong bối cảnh thực hiện tự chủ ĐH, giải pháp đột phá để huy động nguồn lực thúc đẩy hoạt động khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giáo dục ĐH chính là cơ chế đa dạng nguồn thu, phát huy sức mạnh từ các nguồn kinh phí hợp tác với doanh nghiệp, nguồn kinh phí huy động từ xã hội.