Sửa đổi Hiến pháp, tạo thể chế đột phá

Đại biểu Quốc hội nhấn mạnh việc xem xét sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 cần thực hiện với tinh thần "lấy dân làm gốc"

Phát biểu khai mạc kỳ họp thứ 9 Quốc hội (QH) khóa XV sáng 5-5, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh đây là kỳ họp có ý nghĩa lịch sử, thực hiện đột phá về thể chế để bước vào kỷ nguyên của hiện đại hóa, số hóa, xanh hóa và phát triển bền vững.

Bảo đảm hoạt động thông suốt sau sắp xếp

Theo Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn, với 37 ngày làm việc, kỳ họp thứ 9 sẽ xem xét, thảo luận và quyết định khối lượng công việc lớn nhất trong các kỳ họp từ trước đến nay, bao gồm nhiều nội dung đặc biệt quan trọng trên các lĩnh vực lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao...

Về công tác lập hiến, lập pháp, Chủ tịch QH cho hay kỳ họp sẽ thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 - nhiệm vụ mang tính chiến lược cả về chính trị và pháp lý. Mục tiêu là nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng, trong đó có việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng "tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát thực tiễn". Để triển khai nhiệm vụ này, QH sẽ thành lập Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 với nhiều đổi mới trong phương pháp và quy trình thực hiện. Ủy ban này sẽ nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo, trình QH xem xét, thông qua trước ngày 30-6 để kịp thời công bố và có hiệu lực từ ngày 1-7.

Thay mặt Ủy ban Thường vụ QH, trình bày Tờ trình về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và thành lập Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh: Việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013 trong thời điểm hiện nay là hết sức cần thiết, tạo cơ sở hiến định cho việc thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy; xây dựng, hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc.

Ông Nguyễn Khắc Định cho biết trọng tâm sửa đổi Hiến pháp năm 2013 gồm 2 nhóm nội dung: các quy định liên quan MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các quy định để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, cần có quy định chuyển tiếp để bảo đảm chính quyền địa phương hoạt động thông suốt, không gián đoạn, phù hợp với lộ trình sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, không tổ chức cấp huyện.

Cùng ngày, với 100% đại biểu có mặt tham gia biểu quyết tán thành, QH đã thông qua Nghị quyết về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Nghị quyết về thành lập Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 với 15 thành viên, do Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn làm Chủ tịch.

Tại phiên họp đầu tiên của Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 vào cuối giờ chiều, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn chỉ đạo từ hôm nay, ngày 6-5, bắt đầu công bố lấy ý kiến nhân dân về toàn văn dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và các tài liệu kèm theo.

Lấy dân làm gốc

Thảo luận tại tổ, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn nêu rõ việc sửa đổi Hiến pháp lần này chỉ tập trung phục vụ "cuộc cách mạng" về tinh gọn tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, không mở rộng sang các lĩnh vực khác. Sau khi QH thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, sẽ có thời gian chuyển tiếp khoảng 1 tháng rưỡi để hoàn thành việc sắp xếp, sáp nhập tổ chức bộ máy chính quyền địa phương; tiến hành đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và bầu cử đại biểu QH khóa XVI, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.

Thảo luận tại hội trường chiều cùng ngày, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) đánh giá việc xem xét sửa đổi Hiến pháp năm 2013 là bước đi lịch sử, mang tính kiến tạo thể chế sâu rộng, đặt nền móng pháp lý để tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước.

Ông Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh việc sửa Hiến pháp cần thực hiện trên tinh thần kế thừa và đổi mới, lấy dân làm gốc, để Hiến pháp thật sự là bản khế ước giữa nhân dân và nhà nước, vì sự phát triển phồn thịnh của đất nước, đáp ứng kỳ vọng lớn lao của nhân dân, cử tri và thể hiện trách nhiệm lịch sử của QH khóa XV. "Đề nghị Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 chủ động xây dựng lộ trình tham vấn xã hội rộng rãi, khoa học để dân biết, dân bàn, dân góp ý và đồng thuận cao" - đại biểu tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu bày tỏ.

Cũng theo đại biểu Hùng, cần xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật lập hiến theo hướng ngôn ngữ rõ ràng, nhất quán, tránh phải giải thích về sau. Hiến định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp phù hợp với thực tiễn đổi mới của đất nước, nhằm xây dựng nền hành chính hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời, tái định hình tư duy quản trị quốc gia, đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) chỉ rõ ngoài lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến nhân dân, việc tham vấn ý kiến của các nhà khoa học, chuyên gia cũng vô cùng quan trọng, cần thiết vì sửa đổi, bổ sung Hiến pháp là công việc rất hệ trọng trong khi thời gian thực hiện không nhiều.