Âm mưu của Al-Qaeda hay của ai?

Ngày 15-8, Nhà Trắng bất ngờ lên tiếng từ chối đổ tội cho Al-Qaeda âm mưu đánh bom máy bay Mỹ bị cảnh sát Anh ngăn chặn hồi tuần qua. Nhiều chuyên gia chống khủng bố trên thế giới cũng ngờ rằng đứng đằng sau vụ án này là một số chiến binh thánh chiến độc lập tuy phương thức và thủ đoạn mang dấu ấn Al-Qaeda

Tony Snow, người phát ngôn của Nhà Trắng, tuyên bố: “Có vẻ như Al-Qaeda làm vụ này nhưng bên tình báo không cho phép chúng tôi quả quyết rằng đây là một vụ của Al-Qaeda. Trước khi gán tội cho Al-Qaeda, chúng tôi cần đưa ra bằng chứng nhưng bây giờ thì chưa thể”. Trước đó một ngày, Tổng thống Bush cũng nói y như thế. Rõ ràng các nhà lãnh đạo Nhà Trắng tỏ ra thận trọng trước lời tuyên bố chắc như đinh đóng cột hồi tuần qua của Michael Chertoff, Bộ trưởng Bộ An ninh nội địa Mỹ, nói âm mưu ở London “mang dấu ấn của Al-Qaeda”.

Dấu ấn của hồi giáo cực đoan

Không phải vô cớ mà Tổng thống Bush dè dặt trong việc kết tội Al-Qaeda. Tuần báo Spiegel của Đức dẫn lời các chuyên gia an ninh Đức tin rằng đứng đằng sau âm mưu khủng bố mới nhất ở Anh là một nhóm độc lập thuộc phong trào thánh chiến quốc tế. Nhóm này có ý tưởng giống Al-Qaeda nhưng không có bằng chứng nào cho thấy quan hệ trực tiếp với Osama bin Laden. Đáng chú ý là cho tới nay, chưa thấy Al-Qaeda lên tiếng về vụ này.

6 nghi can liên quan đến âm mưu khủng bố mới ở London đang bị Chính phủ Pakistan truy nã

Al-Qaeda hay nhóm nào khác không rõ nhưng chắc chắn đây là “tác phẩm” của những người Hồi giáo cực đoan. 23 nghi can bị bắt tại Anh hầu hết đều là người gốc Pakistan giống như những tên đánh bom xe điện ngầm London hồi năm ngoái. Kiểu khủng bố này đòi hỏi những kẻ thực hiện phải liều chết vốn là một chiến thuật độc quyền của Hồi giáo cực đoan.

Những người tin rằng âm mưu trên là của một nhóm Hồi giáo cực đoan độc lập với Al-Qaeda đưa ra bằng chứng: Kế hoạch lần này khá thô sơ. Cơ bản nó chỉ là một vụ đánh bom xe lửa ở Madrid hay ở London mở rộng, theo đó những kẻ đánh bom liều chết mang bom trong hành lý xách tay lên máy bay – thay vì xe lửa - rồi kích nổ. So sánh với vụ 11-9-2001 ở Mỹ là khập khiễng bởi kế hoạch tấn công nước Mỹ của Al-Qaeda rất phức tạp, được chuẩn bị trong nhiều năm ở nhiều nước khác nhau, mục tiêu tấn công (Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York và trụ sở Lầu Năm Góc ở Washington) mang tính biểu tượng sâu sắc.

Khủng bố tại gia

Reuven Paz, chuyên gia về Al-Qaeda của Israel, tin rằng những kẻ âm mưu đánh bom máy bay Mỹ tại London thuộc “thế hệ thánh chiến mới”. Thế hệ này bao gồm những tên sát thủ trẻ tuổi ở châu Âu mới hình thành trong vài năm nay, đặc biệt kể từ ngày ám sát đạo diễn Hà Lan Theo Van Gogh ở Amsterdam vì ông này dám làm phim chỉ trích tư tưởng Hồi giáo cực đoan.

Theo định nghĩa của Paz, “đây là những tín đồ Hồi giáo dòng chính thống không được học hành giáo lý đến nơi đến chốn và hiểu thánh chiến theo nghĩa khủng bố. Họ không mong đợi Al-Qaeda kết nạp và chỉ đạo trực tiếp mà tự hoạch định những chiến dịch riêng lẻ, chỉ bắt chước chiến lược của Al-Qaeda”. Kể từ vụ khủng bố ngày 7-7 năm ngoái ở London, loại tín đồ này được gọi là “khủng bố tại gia” .

Cách đây 2 năm, nhà báo Anh Jason Burke đã từng nói: “Thế giới hiện đang đứng trước một mối đe dọa nguy hiểm hơn gấp nhiều lần một tên trùm khủng bố (bin Laden) với trong tay một đội quân trung thành dù lớn đến mấy. Mối đe dọa mà chúng ta đang đối đầu rất mới và khác lạ, phức tạp và đa dạng, năng động và biến đổi không lường. Rất khó nắm bắt được tính cách của nó và hiện giờ không có từ nào có sẵn để mô tả nó”.

Chính quyền Pakistan từ đầu tới cuối khẳng định tên Rashid Rauf, người Anh gốc Pakistan, đã bị tình báo Pakistan tuyên bố bắt giữ hôm 9-8, là nghi can số 1 trong âm mưu khủng bố mới ở London. Trong mắt tình báo Pakistan, Rauf là “liên lạc viên” của Al-Qaeda từng được đào tạo trong các trại huấn luyện của Al-Qaeda ở Afghanistan trong thập niên 1990.

Thế nhưng, theo cựu sĩ quan CIA Marc S.Sageman, việc các quan chức và báo chí Mỹ, Pakistan khẳng định Al-Qaeda vạch kế hoạch khủng bố mới ở London chủ yếu nhằm khơi lại những cảm xúc mãnh liệt của vụ 11-9 ở Mỹ. Tuy nhiên, từ đó cho rằng mối đe dọa hôm nay cũng do một tổ chức do Al-Qaeda trực tiếp chỉ huy là “không hiểu gì về phong trào thánh chiến quốc tế vốn hết sức phức tạp”.

Al-Qaeda cũ và mới

Marc S.Sageman nhận định rằng ngăn chặn được âm mưu mới ở London không có nghĩa là chiến thắng đã nằm trong tay. Theo ông, khi chế độ Taliban bị đánh bại ở Afghanistan và tổ chức Al-Qaeda bị đẩy ra khỏi căn cứ chủ yếu ở đó thì phương Tây mới thắng cuộc chiến chống Al-Qaeda cũ. Al-Qaeda bây giờ chỉ là một bộ phận của phong trào thánh chiến toàn cầu xã hội hóa rất cao vì “càng ngày càng có nhiều thanh thiếu niên gia nhập phong trào này”.

Michael Scheuer, một cựu trưởng phòng của CIA chuyên theo dõi Al-Qaeda, cũng tỏ ý nghi ngờ có bàn tay của Al-Qaeda trong âm mưu mới đây ở London. Scheuer nhìn nhận có một số người liên quan đến Al-Qaeda qua các lớp huấn luyện và hỗ trợ tài chính nhưng mối quan hệ này nằm ngoài sự kiểm soát của Al-Qaeda. Nhật báo The New York Times dẫn lời một quan chức tình báo Mỹ giấu tên, cho biết Washington nhận thức khá chậm chạp rằng phong trào thánh chiến quốc tế không chịu sự chỉ đạo của một tổ chức trung ương nào. Theo Washington, phong trào này nhất định phải có một đầu não nhưng thực tế lại khác. Đây là một vấn đề nan giải cho Washington vì có quá nhiều vụ bắt chước Al-Qaeda, tưởng là của Al-Qaeda nhưng không có bằng chứng.

Paul R. Pillar, cựu phân tích gia CIA nay dạy ở Trường Đại học Georgetown, cho biết thêm ngay chiến dịch Bojinka bị phát giác ở Philippines năm 1995 và vụ đánh bom Trung tâm Thương mại Thế giới năm 1993 cũng không chắc của Al-Qaeda. Đơn giản vì cả hai vụ này đều diễn ra trước khi Osama bin Laden rời khỏi Sudan sang Afghanistan để lập căn cứ vào năm 1996. Nhiều sĩ quan tình báo Mỹ không tin rằng hai vụ đó do bin Laden trực tiếp chỉ huy.