Chuyện tử hình ở Mỹ
Ngày 30-11-2005, tù nhân thứ 1.000 tại Mỹ đã bị tử hình kể từ khi nước này tái áp dụng hình phạt này vào năm 1972 dành cho các loại tội phạm hình sự mức 1. Tử tội Lobin Lovitt bị tòa án bang Virginia tuyên phạt mức án cao nhất và đã chết bằng ghế điện...
Theo một khảo sát của Trung tâm Thông tin tử hình quốc tế (DPIC), nhà chức trách Mỹ đang xem xét các giải pháp sửa đổi, bổ sung cho những vấn đề liên quan đến án tử hình, trong đó có vấn đề nhân đạo và quyền con người. Cơ quan này cũng đưa ra những con số thống kê khá chi tiết về tình trạng thiếu hụt chứng cớ và các quan điểm đối lập chung quanh việc điều tra, giam giữ và thi hành án đối với phạm nhân bị tuyên án tử hình...
Không đồng bộ
Chính làn sóng phản đối án tử hình đã đưa đến quyết định của Tối cao Pháp viện Mỹ tạm ngưng hoàn toàn hình phạt này vào năm 1967. Khung hình phạt cao nhất dành cho những tội phạm nghiêm trọng đã được thay thế bằng án tù chung thân mà không có quyền kháng án. Năm 1972, luật pháp Mỹ tiếp tục cho phép hủy bỏ các điều luật liên quan đến án tử hình tại một số bang, nơi hình phạt này được thực thi như một cách trả thù cá nhân có chủ tâm. Tuy nhiên, chính sự gia tăng đột ngột các loại tội phạm hình sự ở Mỹ đã khiến Tối cao Pháp viện Mỹ khôi phục lại các điều luật cụ thể cho khung hình phạt cao nhất này vào cuối năm 1972 để áp dụng cho các tội hình sự nghiêm trọng...
Thế nhưng, cho đến lúc này, án tử hình vẫn không được áp dụng đồng bộ trong hệ thống pháp luật tại Mỹ, chỉ 12 trong số 50 bang còn thực thi, gồm Alaska, Hawaii, Iowa, Massachusetts, Michigan, Minnesota, North Dakota, Vermont, Rhode Island, West Virginia và Wisconsin; trong khi Columbia DC (nơi thủ đô Washington tọa lạc) và Puerto Rico do Mỹ kiểm soát lại không áp dụng hình phạt này và quyết định tạm ngưng án tử hình cũng đang có hiệu lực tại 2 bang Illinois và New Jersey.
Nước Mỹ luôn tự hào như một “thực thể nhân đạo”, khi hệ thống luật pháp liên bang không ngừng tìm kiếm các hình thức thi hành án tử hình mang tính nhân đạo trong suốt 120 năm qua. Quá trình này bắt đầu vào ngày 1-1-1889, khi chính quyền bang New York thông qua luật tử hình bằng ghế điện và vụ thi hành án đầu tiên xảy ra vào ngày 6-8-1890 dành cho tử tội William Kemmler, người đã phạm tội giết người mức 1 khi dùng rìu chém người tình Matilda Ziegler cho đến chết...
Nebraska là bang duy nhất ở Mỹ hiện sử dụng ghế điện như công cụ tử hình duy nhất. Trong khi tại hầu hết 37 bang còn lại đang áp dụng hình phạt tử hình đều thi hành án bằng cách tiêm thuốc độc. Những bang khác như Alabama,
Arkansas, South Caroline, Virginia thì cho tử tội chọn cách chết thay thế bằng ghế điện, trong khi các bang Wyoming,
California, Maryland, Missouri, Mississippi, Arizona thì chọn phòng hơi ngạt, Washington và New Hampshire thì chọn treo cổ, chỉ có Idaho và Oklahoma cho tử tội được chọn cách chết bằng xử bắn.
Vô địch thế giới
Vẫn theo DPIC, hiện có khoảng 3.400 tử tội đang sống những ngày cuối cùng để chuẩn bị thi hành án tử hình tại Mỹ, cao hơn bất cứ quốc gia nào. Đáng chú ý là có đến 122 tử tội tại 25 bang được xóa án từ năm 1973, khi các điều tra bổ sung cho thấy họ hoàn toàn không phạm tội như mức án đã tuyên.
Texas là bang đứng đầu ở Mỹ có số lượng phạm nhân bị tuyên án tử hình nhiều nhất, với 355 người, kể từ khi hình phạt tử hình được tái áp dụng. Trong số 999 tử tội bị tuyên án tử hình tại Mỹ từ năm 1972, có đến 828 người đã chọn cách chết bằng tiêm thuốc độc. Từ năm 1976, các tử tội bị thi hành án gồm đủ màu da và dân tộc: 58% da trắng, 34% da đen, 6% gốc Mỹ – Latinh và 2% là các chủng tộc khác.
Thế nhưng, chỉ 64% người Mỹ ủng hộ án tử hình so với 80% phản đối vào năm 1994 - theo một khảo sát nghiên cứu hồi tháng 10 năm ngoái của Tổ chức Gallup. Mặc dù số lượng án tử hình đã giảm một nửa kể từ đầu năm 2001 so với thập kỷ 1990, nhưng hiện nay, trung bình cứ 10 ngày thì có một người ở Mỹ bị đưa lên đoạn đầu đài. Điều đó khiến người ta e ngại rằng trong khi chính quyền Mỹ luôn kết tội các nước khác vi phạm nhân quyền và các tiêu chuẩn dân chủ thì vi phạm này lại xảy ra như cơm bữa ngay tại quốc gia được cho là dân chủ và nhân quyền...!