Gỡ tội

Cựu Tổng thống (TT) Indonesia Suharto có công hay có tội đối với dân tộc mình? Câu hỏi này đã được giải đáp nhưng đang gây tranh luận trong dân chúng bởi cuốn tiểu sử của ông vừa được xuất bản. Cuốn sách có tựa đề Suharto: Cuộc đời và di sản của vị TT thứ hai của Indonesia, tác giả là bà Retnowati Abdulgani - Knapp, 57 tuổi, con cố Phó Thủ tướng và Ngoại trưởng Roeslan Abdulgani thời TT Sukarno.

Nếu di sản của cựu TT Suharto để lại mà chính phủ và nhân dân Indonesia chính thức kết luận là vi phạm nhân quyền, đàn áp dân chủ, gia đình trị, lạm dụng quyền lực để tham nhũng thì cuốn sách của bà Retnowati lại ca tụng những thành tựu của ông Suharto trong 32 năm cầm quyền trong phát triển kinh tế và cải cách giáo dục. Tác giả nói cuốn tiểu sử “muốn làm sáng tỏ sức mạnh của ông Suharto mà nhiều người có thể đã bỏ qua” và bà “không có ý bào chữa” cho ông ta.

Vài năm gần đây, ông Suharto phải thường xuyên điều trị trong bệnh viện vì nhiều chứng bệnh nên việc truy tố tội tham nhũng hàng chục tỉ USD của ông phải tạm hoãn. Trong 4 năm viết cuốn sách, bà Retnowati đã sưu tầm tài liệu, tiếp xúc với ông Suharto, gia đình và bạn bè ông dù việc phỏng vấn ông không chút dễ dàng. Bà cho biết trong lúc trò chuyện, bà phải gợi nhiều sự kiện để ông nhớ lại từng quãng đời quá khứ. Trong những lần nói chuyện như vậy, bác sĩ luôn canh chừng, khoảng 30 phút lại bắt dừng lại để đo huyết áp của ông vì sợ xảy ra tai biến đột ngột do xúc động. Bà Retnowati cải chính dư luận nói bà cố tình tô hồng tiểu sử ông Suharto vì gia đình bà có mối thân tình với ông ta. Bà nói tuy cha bà là đại sứ Indonesia tại LHQ nhưng chỉ gần gũi ông Suharto sau khi ông bị hạ bệ chức TT. Bà chỉ hiểu thực chất con người ông trong khi viết cuốn sách. Nhận xét về cuốn sách, ông Barry Desker, giám đốc Học viện Nghiên cứu quốc tế Rajaratnam, cựu đại sứ Singapore tại Jakarta, cho rằng bà Retnowati đã thách thức sự đánh giá của nhân dân Indonesia coi ông Suharto là con người tội lỗi, để lại một di sản tiêu cực cho đất nước.