Hoàng gia Na Uy: Từ vua Harald I đến vua Harald V

Nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của nhà vua Na Uy Harald V và hoàng hậu Sonja, chúng tôi xin cung cấp bạn đọc một số thông tin về hoàng gia xứ sở Bắc Âu xa xôi này

Nhà vua đầu tiên của Na Uy, Harald I, còn được biết đến là Harald Fairhair, chào đời vào thế kỷ 9. Cha ông, Halfdan the Black, người cai trị Westfold ở Đông Nam Na Uy, xuất thân từ Hoàng gia Yngling của Thụy Điển. Khi Harald lên 10 tuổi, cha của Harald qua đời và Harald lên ngôi vua. Harald đã đánh bại các vị vua đối địch và thống nhất Na Uy dưới sự cai trị của mình khi chưa đến tuổi 25.

Sau cái chết của vua Haakon V vào năm 1319, ngai vàng được trao cho cháu trai ông là Magnus, người đồng thời là vua Thụy Điển. Vào năm 1397, Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển cùng nhau thành lập Liên minh Kalmar dưới sự cai trị của Margaret I, công nương Đan Mạch đã kết hôn với vua Haakon VI, con trai của Magnus. Dù cháu trai của bà, Eric of Pomerania, là vua chính thức của cả 3 nước, chính bà Margaret I là người cai trị thực sự cho đến khi bà qua đời năm 1412.

Thụy Điển rời Liên minh Kalmar vào năm 1523 và bầu vua của riêng mình, trong khi Na Uy vẫn thống nhất với Đan Mạch cho đến năm 1814, khi Đan Mạch nhường Na Uy lại cho Thuỵ Điển. Năm 1905, Na Uy độc lập khỏi Thụy Điển. Chính quyền mới trao vương miện cho hoàng tử Carl, con trai thứ 2 của vua tương lai Frederick VIII của Đan Mạch. Sau khi được người dân bỏ phiếu ủng hộ, hoàng tử Carl thừa kế ngai vàng Na Uy, trở thành vua Haakon VII.

Na Uy vẫn giữ thái độ trung lập trong thế chiến I, nhưng bị Đức xâm chiếm vào thế chiến II. Vua Haakon chạy sang nước Anh và sống lưu vong ở đó gần 5 năm. Ông trở về Na Uy vào năm 1945. Vua Haakon băng hà năm 1957 và truyền ngôi cho con trai là Olaf V. Vua Olaf V qua đời năm 1991, và vị vua hiện tại Harald V, sinh ngày 21-2-1937, là con của vua Olaf V với hoàng hậu Martha. Đăng quang ngày 17-1-1991, vua Harald V chọn phương châm “Alt for Norge!” (Tất cả vì Na Uy!), cũng là phương châm đã được các vị tiền vương Haakon VII và Olaf V chọn lựa.

Tuyên bố của vua Olaf V năm 1968 rằng hoàng tử Harald muốn cưới một cô gái thường dân đã khơi mào cho một cuộc tranh cãi về tương lai của chế độ quân chủ ở Na Uy. Hoàng tử Harald đã biết cô dâu tương lai trong 9 năm trước khi quyết định tiến tới hôn nhân. Vua Olaf V đã ra quyết định đồng ý sau khi tham khảo ý kiến của chính phủ, chủ tịch Storting (Quốc hội Na Uy) và thủ lĩnh các đảng phái trong Storting. Quyết định của vua Olaf đã được đa số thần dân Na Uy ủng hộ và Sonja đã trở thành một mắt xích không thể tách rời với sự đoàn kết dân tộc mà Hoàng gia Na Uy là biểu tượng.

Sonja Haraldsen sinh tại Oslo ngày 4-7-1937 và lớn lên tại thủ đô Na Uy. Sau khi tốt nghiệp cấp 2 năm 1954, Sonja học cắt may tại Trường Hướng nghiệp Oslo. Sau đó, bà vào học tại Trường Swiss Ecole Professionelle des Jeunes Filles, một trường cao đẳng dành riêng cho nữ, chuyên đào tạo các ngành khoa học xã hội, kế toán và thiết kế thời trang. Sonja cũng đã học lấy bằng cử nhân Đại học Oslo về tiếng Pháp, tiếng Anh và lịch sử văn chương.

Hôn lễ giữa Harald và Sonja đã được tổ chức vào ngày 29-8-1968. Con đầu lòng của họ, Martha Louise, chào đời ngày 22-9-1971 và con thứ hai, hoàng tử Haakon, chào đời ngày 20-7-1973. Hoàng hậu Sonja đã đi rất nhiều nước trên thế giới và nơi bà thăm viếng thường là những trung tâm chăm sóc người già, trẻ em và người tàn tật.

Cam kết “Tất cả cho Na Uy!” của vua Olaf V trước đây và vua Harald V hiện nay là một trong những lý do khiến làm cho nền quân chủ Na Uy có vị thế mạnh mẽ tại đất nước này ngày nay. Một lý do khác là vai trò quan trọng của hoàng gia là biểu tượng của sự ổn định xã hội và sự liên tục chính trị trong những thời kỳ sóng gió chính trị ở nước này. Và trên hết, Hoàng gia Na Uy là biểu tượng của sự đoàn kết, có vai trò đặc biệt quan trọng đối với Na Uy trong thế chiến II.