Nhà tù kiểu Thụy Điển

Cũng giống như các nước vùng Scandinavia, Thụy Điển tự hào vì tù nhân nước mình được đối xử một cách nhân đạo và có hệ thống nhà tù mang tính cải tạo hơn là trừng phạt. Trong nhà tù của Thụy Điển gần như không có máy phát hiện kim loại; vợ, chồng tù nhân được thường xuyên với thăm và xà lim không khóa.

Trong các nhà tù có an ninh cao; mỗi phòng giam hay xà lim đều có một tivi, tù nhân có thể ra ngoài đi dạo. Tiếng tăm về sự dễ chịu của nhà tù Thụy Điển lan rộng tới mức sau khi Saddam Hussein bị bắt, một luật sư của ông đã đề nghị chuyển ông tới một nhà tù của Thụy Điển nhưng yêu cầu đã bị từ chối.

Năm ngoái, một số tội phạm nguy hiểm bỏ trốn đã khiến Chính phủ nước này phải xét lại chính sách xử phạt và siết chặt an ninh tại các nhà tù, nhất là tội phạm hình sự có tiền án bạo lực.

Thụy Điển hiện có gần 5.000 tù nhân với 43 nhà tù trung bình và 4 nhà tù an ninh cao cấp. Theo các quan chức, tù nhân Thụy Điển giờ cũng khôn ngoan, táo bạo, có tổ chức và liều lĩnh hơn so với trước đây. Đã có nhiều tù nhân bị bắt vì buôn lậu vũ khí và điện thoại di động. Số tù nhân cứng đầu từ các nước Đông Âu cũng tăng mạnh, số tù nhân bị bắt vì buôn bán ma túy cũng cao hơn và tù nhân bị kết án tù chung thân giờ đã lên tới mức kỷ lục.

Hiện Thụy Điển đã lên kế hoạch nâng cấp an ninh cho 3 nhà tù và chuyển một là tù bình thường khác sang chế độ an

ninh cao. Nhiều quy định và đề xuất mới cũng được áp dụng nhằm ngăn chặn tình trạng tù nhân bỏ trốn. Hầu hết các quy định đó tập trung vào việc giảm thiểu mối liên lạc giữa tù nhân và đồng bọn bên ngoài, trong đó có việc ngăn chân tù nhân tuồn điện thoại di động vào tù.

Chính phủ cũng xem xét lại quy định khuyến khích giám thị tiếp xúc với tù nhân để xây dựng lòng tin và theo dõi các hành vi đáng ngờ bởi quy định này khiến các nhân viên nhà tù dễ bị đe dọa và mua chuộc.

Tháng 7-2004, Tony Olsson, kẻ bị kết án giết 2 sĩ quan cảnh sát, đã chạy trốn khỏi nhà tù khi hắn được giam trong xà lim không khóa. Hắn ra ngoài, mang theo súng và điện thoại di động do một cảnh sát bất mãn đưa vào, khống chế cảnh sát gác cổng, lấy chìa khóa và giải thoát cho 3 tên khác rồi cùng nhau bỏ trốn. Ít ngày sau, cả 3 tên đã bị bắt lại.

Công tố viên vụ án khẳng định, vụ vượt ngục này là sự kết hợp của các yếu tố “xà lim thiết kế sơ sài, giám sát thiếu chặt chẽ khách tới thăm tù nhân và đội ngũ cảnh sát bảo vệ nhà tù ít được huấn luyện".

Một tuần sau, lại có thêm 3 tù nhân khác trốn khỏi một nhà tù ở Norrtalje, Đông Bắc Stockholm với sự trợ giúp của đồng bọn. Đến vụ vượt ngục thứ ba, 2 tù nhân mang theo dao đã bắt một giám thị làm con tin trốn khỏi nhà tù Mariefred. Dư luận cho rằng Chính phủ phản ứng quá chậm chạm trước tình trạng tù nhân bỏ trốn và các nguyên tắc quản lý tù nhân đã quá lỗi thời.

Trên thực tế, hệ thống nhà tù của Thụy Điển đã bắt đầu thay đổi. Tại nhà tù Hall, một trong số nhà tù an ninh nghiêm ngặt nhất nước, đã dựng lên một hàng rào điện xung quanh nhà tù. Nhà tù đã áp dụng hệ thống kiểm tra chéo để thắt chặt an ninh hơn. Tuy nhiên, Hall vẫn bảo đảm cho tù nhân được sinh hoạt thoải mái. Tù nhân ở trong phòng riêng có tivi, nhà tù dành hai phòng riêng để làm phòng hạnh phúc cho những tù nhân có vợ, chồng tới thăm. Cánh cửa giữäa các khối xà "lim không khóa vào ban ngày nên tùâ nhân vẫn được đi lại tự do. Tù nhân có thể nộp đơn xin ra ngoài trong thời gian cho phép, có nhân viên nhà tù cùng đi. Tù nhân cũng được phép tiếp cận những chương trình cải tạo.

Một nhà tù khác mới được mở bên ngoài thị trấn Kolmarden, chuyên giam giữ tội phạm “cổ cồn trắng”, không nghiện ma túy, không có hàng rào và tù nhân tự khóa cửa xà lim của mình. Mặc dù vậy, nhà tù Kolmarden vẫn thực hiện chương trình giám sát điện tử đối với mỗi tù nhân bắt đầu từ tháng 4-2005. Tất cả số tù nhân trốn khỏi các nhà tù mở sẽ bị giam giữ trong các nhà tù khác có an ninh nghiêm ngặt hơn.