Sinuiju - đặc khu hành chính hay kinh tế?
(Tiếp theo và hết) Chính phủ Trung Quốc (TQ) không đá động gì tới chuyện bắt giữ rồi quản thúc nhà triệu phú Dương Bân tại nhà, Chính phủ CHDCND Triều Tiên cũng không có tuyên bố gì về vụ này. Chỉ có một bản tin của hãng Yonhap (Hàn Quốc) hôm 30-9 nói CHDCND Triều Tiên đã phản đối vụ bắt bớ này thông qua phái bộ ngoại giao của CHDCND Triều Tiên tại Bắc Kinh và Thẩm Dương.
Về lý do bắt họ Dương, theo các nhà phân tích ở Hàn Quốc và Nhật Bản, dường như TQ không hài lòng về việc Bình Nhưỡng bổ nhiệm một nhà tư bản TQ mà không tham khảo ý kiến TQ. Có thể vụ này sẽ được thảo luận một cách nghiêm túc nhân phái đoàn đại biểu Quốc hội CHDCND Triều Tiên đến thăm TQ 5 ngày kể từ ngày 15-10 này.
Dự án đặc khu hành chính Sinuiju kiểu Hồng Kông sẽ bị ảnh hưởng nếu ông Dương Bân bị quản thúc dài ngày. Chắc chắn CHDCND Triều Tiên sẽ phải tìm một người khác thay thế họ Dương nếu không muốn dự án này bị trì hoãn. Dưới con mắt các chuyên gia kinh tế Nhật, dự án này có một số ưu điểm và nhược điểm mà các nhà đầu tư Hàn Quốc và Nhật Bản - hai đối tượng chủ yếu mà CHDCND Triều Tiên nhắm tới - sẽ phải cân nhắc. Về ưu điểm, Sinuiju đã có sẵn một số nhà máy hóa chất và máy công cụ. Nó ở cuối đoạn đường sắt liên Triều mà chính phủ hai miền Nam - Bắc Triều Tiên đã hạ quyết tâm sẽ khôi phục lại hoàn toàn. Nhưng ưu điểm lớn nhất là nó có một cơ chế rất thoáng về chính trị và kinh tế, một “tiểu Hồng Kông”, theo lời giới thiệu của nhà tư bản Dương Bân.
Nhược điểm của Sinuiju là cơ sở hạ tầng như sân bay, bến cảng, hệ thống viễn thông v.v còn thiếu và yếu kém ... Nhưng băn khoăn lớn nhất của các nhà đầu tư là chưa rõ Sinuiju là đặc khu hành chính hay đặc khu kinh tế kiểu Thâm Quyến ở TQ. Theo thông báo chính thức của CHDCND Triều Tiên, Sinuiju sẽ là một đặc khu hành chính, có quyền tự trị rộng rãi, có cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp riêng trong vòng 50 năm. Nói cách khác, Sinuiju sẽ là một Hồng Kông của CHDCND Triều Tiên tuy kích thước nhỏ hơn nhiều. Tuy nhiên, điều khó khăn nhất là làm thế nào để biến Sinuiju từ một chỗ hầu như chẳng có gì (kể cả dân, vì người địa phương sẽ được tái định cư ở chỗ khác) thành một Hồng Kông thứ hai? Hơn nữa, đặc khu trưởng hành chính Hồng Kông là một người TQ, trong khi người đồng nhiệm ở Sinuiju lại là một người ngoại quốc (mặc dù ông Dương Bân nói ông đã được nhập tịch Triều Tiên).
Một số ý kiến cho rằng Sinuiju giống một đặc khu kinh tế kiểu Thâm Quyến hơn là Hồng Kông. Cũng như Thâm Quyến ở gần Hồng Kông, Chu Hải gần Macau (tức gần những vùng tư bản), Sinuiju ở gần Dan Dong là một trung tâm kinh tế quan trọng của TQ ở vịnh Triều Tiên. Tuy nhiên, không giống như Thâm Quyến thu hút nhân tài từ khắp TQ, Sinuiju định nhập khẩu nhân lực từ nước ngoài kể cả cảnh sát, thẩm phán v.v... Nhìn chung, việc phát triển Sinuiju thành một đặc khu hành chính hay đặc khu kinh tế là một thử thách rất lớn đối với CHDCND Triều Tiên. Thử thách lớn nhất là thuyết phục được lòng tin của các nhà đầu tư Hàn Quốc và Nhật Bản. Người Nhật chê hạ tầng cơ sở (viễn thông, sân bay, bến cảng) quá kém, còn người Hàn Quốc thích Kaesong ở mạn Ðông Nam Bình Nhưỡng hơn vì gần Seoul.
(*) Xem Báo NLÐ từ số ra ngày 7-10-2002