Thỏa thuận tàu ngầm Úc - Anh - Mỹ gây thắc mắc

Lãnh đạo 3 nước Úc, Anh, Mỹ (gọi tắt AUKUS) vừa công bố chi tiết thỏa thuận cung cấp cho Úc tàu ngầm tấn công hạt nhân, một bước đi quan trọng trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường sức mạnh hải quân ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Thỏa thuận kêu gọi Mỹ bán cho Úc tối đa 5 tàu ngầm lớp Virginia, cũng như kêu gọi Canberra và London cùng nhau đóng tàu ngầm thế hệ mới có tên SSN-AUKUS.

Trong động thái cho thấy Mỹ đặt niềm tin vào mối quan hệ đối tác nói trên, Mỹ dự định chia sẻ một phần công nghệ tàu ngầm hạt nhân lần đầu tiên. Theo trang Bloomberg, SSN-AUKUS sẽ được dựa trên thiết kế tàu ngầm tấn công thế hệ mới của Anh, cũng như tích hợp công nghệ của 3 nước.

Thỏa thuận AUKUS được Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo khi ông xuất hiện cùng Thủ tướng Anh Rishi Sunak và Thủ tướng Úc Anthony Albanese tại căn cứ hải quân Point Loma ở TP San Diego, bang California hôm 13-3.

Ông Biden nhấn mạnh thỏa thuận cho thấy cả 3 nước đều cam kết bảo đảm khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vẫn sẽ "tự do và rộng mở".

Lãnh đạo các nước Mỹ, Úc, và Anh công bố thỏa thuận tàu ngầm tại căn cứ hải quân Point Loma ở TP San Diego hôm 13-3 Ảnh: Reuters

Động thái mới nhất nói trên nhiều khả năng khiến quan hệ Mỹ - Trung Quốc thêm căng thẳng bất chấp Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan khẳng định thỏa thuận AUKUS không nhằm vào quốc gia cụ thể nào. Bên cạnh đó, cái giá của thỏa thuận cũng không phải ít.

Vào thời điểm mối quan hệ đối tác AUKUS được công bố 18 tháng trước, Úc đã hủy kế hoạch mua 12 tàu ngầm Pháp, dẫn đến phản ứng mạnh của Paris.

Ngoài ra, đã xuất hiện câu hỏi liệu thỏa thuận có thể giúp AUKUS đối phó được ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hay không, nhất là khi xét đến chi phí và thời điểm giao tàu ngầm dự kiến.

 Úc sẽ chỉ nhận tàu ngầm lớp Virginia (trị giá mỗi chiếc hiện khoảng 3,5 tỉ USD) vào thập niên 2030. Trong khi đó, Anh dự kiến nhận tàu ngầm SSN-AUKUS đầu tiên vào cuối thập niên 2030 và với Úc là đầu thập niên 2040.

Bên cạnh đó, ngân sách quốc phòng Úc sẽ chịu sức ép không nhỏ cho thỏa thuận. Giới chức Úc ước tính chương trình tàu ngầm hạt nhân với Mỹ và Úc sẽ tốn khoảng 368 tỉ AUD trong 3 thập kỷ tới và đây được xem là dự án quốc phòng đơn lẻ được đầu tư nhiều nhất lịch sử nước này.