Dân “kêu trời” vì titan!

Cả người dân, chính quyền địa phương lẫn các cơ quan chức năng của tỉnh Phú Yên đều cho rằng cần sớm di dời xí nghiệp sản xuất titan này ra khỏi khu dân cư

Nhiều hộ dân thôn Phước Lý (thị trấn Sông Cầu, huyện Sông Cầu, tỉnh Phú Yên) đã gởi đơn tập thể kêu cứu khi Xưởng Sản xuất - Chế biến khoáng sản Sông Cầu (thuộc Công ty Cổ phần Khoáng sản 5) đặt tại địa phương này gây ô nhiễm quá mức chịu đựng, khiến đời sống của họ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Nhà đóng cửa, trẻ nhỏ đi “sơ tán”

Xưởng Sản xuất - Chế biến khoáng sản Sông Cầu thực tế chỉ sản xuất quặng kim loại Inmenite (thường gọi là titan hay cát đen), hoạt động từ cuối năm 2005 đến nay. Điều đáng nói là xí nghiệp này chỉ nằm cách nhà dân một lối đi chừng hơn 1 m.

Đến Phước Lý nhà nào ở khu vực gần xưởng chế biến titan cũng đóng kín cửa. Nhiều ngôi nhà còn dùng cả giấy, vải và đủ loại vật liệu khác để bít kín lỗ thông gió.

Chúng tôi phải gọi cửa một hồi, chị Châu Thị Thanh Thừa mới kéo chốt cửa kèm theo một câu chào xã giao với khách lạ: “Phải đóng cửa suốt ngày vì chỉ cần mở ra độ mươi phút là bụi đen bám đầy mọi ngóc ngách!”. Chị Thừa cho biết, kể từ ngày xưởng này hoạt động, đời sống của nhân dân xung quanh trở nên xáo trộn. Bụi như muội than, có mùi khét lan tỏa khắp nơi. Trời nóng nực mà cả xóm nhà nào cũng “cửa đóng then cài” để khỏi phải sống chung với bụi, đỡ phải nghe tiếng máy nhức tai. Mong cho điện cúp luôn để máy khỏi hoạt động! Thà sống thiếu điện, thiếu quạt máy hơn là sống chung với ô nhiễm.

Chị Nguyễn Thị Thanh Hoa, hàng xóm của chị Thừa, cho biết: Trẻ nhỏ trong xóm phải đi sơ tán nhiều nơi bởi cha mẹ chúng sợ con bị bệnh. Hai cháu nhỏ nhà tôi phải gởi ở nhà dì, nhà ngoại trong thị trấn từ sáng sớm, đến tối mịt mới đón về nhà. Không riêng nhà tôi, những nhà trong xóm có trẻ nhỏ đều phải đi gởi ở xa cả.

Còn chị Nguyễn Thị Kim Trang, giáo viên của Trung tâm Bảo trợ xã hội cơ sở 2 (thuộc Sở LĐ-TB-XH Phú Yên), nơi nuôi dạy trẻ mồ côi, tàn tật tọa lạc bên hông của xưởng titan, tỏ ra rất bức xúc: Mình mạnh khỏe thế này mà cũng ho sù sụ vì bụi của xưởng này huống chi mấy cháu bị tật nguyền. Cả cô và cháu đều khốn khổ.

Chưa hết, xưởng chỉ nằm cách bờ biển - nơi hàng trăm lồng tôm hùm của dân nuôi ven bờ - chừng trăm mét, nhiều người nuôi tôm còn ngại nước thải của xưởng thẩm thấu xuống lòng đất có thể gây ô nhiễm cả nguồn nước biển, ảnh hưởng đến tài sản của họ. Trưởng thôn Phước Lý là ông Huỳnh Ngọc Danh còn khẳng định với chúng tôi: “Có nhiều khi ban ngày điện không đủ mạnh để chạy, họ chạy luôn cả ban đêm, từ 18 giờ đến 24 giờ!”.

Cần có kế hoạch di dời xí nghiệp

Trước những phản ánh của dân, UBND tỉnh Phú Yên đã chỉ đạo Sở Khoa học - Công nghệ và Sở Tài nguyên - Môi trường lập đoàn thanh tra đến kiểm tra xí nghiệp. Đợt kiểm tra đầu tiên vào cuối tháng 3-2006 cho kết luận: độ ồn và bụi có ảnh hưởng đến sinh hoạt của khu dân cư; độ phóng xạ ở khu dân cư trong ngưỡng cho phép nhưng ở khu vực sản xuất monazit là vượt ngưỡng; xí nghiệp chưa hoàn tất các thủ tục theo quy định pháp luật và chưa thực hiện đầy đủ theo bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường... Đợt thanh tra lần thứ hai được thực hiện vào cuối tháng 5-2006 và có đánh giá rằng: Xí nghiệp đã có nỗ lực khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, tuy nhiên khu vực sản xuất monazit và bờ tường phía Bắc (tức phía sát khu dân cư - NV) vẫn còn độ phóng xạ vượt ngưỡng cho phép. Và đợt kiểm tra thứ ba được thực hiện vào ngày 5-6 cho thấy rằng mức phóng xạ đã ở trong ngưỡng cho phép.

Trong văn bản báo cáo UBND tỉnh Phú Yên do Phó Giám đốc Sở Khoa học - Công nghệ Hồ Văn Tùng ký ngày 7-6 nêu rõ: Xí nghiệp này nằm trong khu vực dân cư phát triển nhiều, vì thế cần phải có phương án chuyển đến vị trí khác thích hợp hơn. Ông Đinh Văn Sang, Chủ tịch UBND huyện Sông Cầu, đồng ý với đề xuất trên: “Không thể để một xưởng sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm như thế nằm trong khu dân cư, nhất là khi thị trấn Sông Cầu đã quy hoạch lên thị xã trong vài năm nữa”.