Hàng hải: Bỏ độc quyền; đường sắt: Thôi xin - cho

Ngày 10-5, Quốc hội đã thảo luận lấy ý kiến về dự thảo Bộ Luật Hàng hải VN và Luật Đường sắt VN. Trong khi ở Luật Hàng hải, nhiều đại biểu quan tâm tổ chức hoa tiêu là dịch vụ công ích hay dịch vụ kinh doanh; ưu tiên vận chuyển nội địa; phân loại cảng biển... thì ở Luật Đường sắt, nhiều ý kiến cho rằng Nhà nước cần khuyến khích thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển kinh doanh.

Theo đại biểu (ĐB) Lê Huy Luyện (Bà Rịa- Vũng Tàu), một đơn vị được giao dẫn dắt một phần chức năng hoa tiêu hàng hải tiết lộ rằng dẫn dắt tàu một chuyến có thể thu lệ phí hàng ngàn USD, với tàu trọng tải lớn có thể lên tới 2.000- 2.500 USD. Như vậy, một đơn vị làm hoa tiêu trong một phạm vi nhỏ, nhặt nhạnh trong 1 năm cũng được ngót nghét 1 triệu USD.

Hoa tiêu hàng hải: Dịch vụ công ích hay kinh doanh?

“Theo quy định hiện nay thì hoa tiêu hàng hải là loại người “làm thuê quý tộc”, hết sức khệnh khạng, cứ cắp cặp lên cùng với thuyền trưởng mà không biết gì cả. Nếu công việc suôn sẻ thì không sao, nhưng có trục trặc về mặt kỹ thuật thì lại vô can, như thế là không sòng phẳng” - ông Luyện nói. Ông đề nghị nên gọi thẳng dịch vụ này là thu phí và phải nâng cao trách nhiệm của người dẫn dắt tàu. ĐB Phạm Thị Thu Hòa (Thái Bình) cũng cho rằng hoa tiêu hàng hải phải theo hướng dịch vụ kinh doanh vì nếu duy trì theo kiểu hoạt động công ích sẽ tạo sự độc quyền trong kinh doanh, không tạo sự cạnh tranh, không thể cung cấp dịch vụ với chất lượng cao cho các tàu biển. Trái với quan điểm này, ĐB Lê Thị Nga (Thanh Hóa) phân tích rằng hoa tiêu hàng hải thể hiện uy tín, chủ quyền của một quốc gia nên nhiều nước trên thế giới không đặt mục đích lợi nhuận trong hoạt động của hoa tiêu hàng hải. Chính vì vậy, theo bà không nên cho phép cạnh tranh trong lĩnh vực này mà chỉ coi hoa tiêu hàng hải là dịch vụ công ích.

Có nên ưu tiên vận chuyển nội địa?

Theo ĐB Hoàng Thanh Phú (Thái Nguyên), quyền ưu tiên vận tải nội địa sẽ tạo 4 rào cản đối với tàu nước ngoài, bao gồm: ưu tiên tàu VN; khi tàu VN không đủ khả năng thì tàu nước ngoài mới được tham gia; không đủ khả năng vận chuyển nhưng phải được bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải quyết định và bộ trưởng quyết định rồi nhưng chỉ trong phạm vi 3 lĩnh vực. Việc quy định khi tàu VN không đủ khả năng vận chuyển thì tàu nước ngoài mới được vận chuyển hành khách du lịch vào bờ là “thách đố” vì không có nước nào đem tàu sang vận chuyển hành khách vào bờ. Về vấn đề này, ĐB Võ Thị Thắng (Long An) cho rằng rất nhiều bến cảng của ta không đủ phương tiện vận chuyển khách vào bờ nên phải phối hợp với tàu bạn để làm nhiệm vụ này. ĐB Trần Đắc Sửu (Hải Phòng) cho biết với nhiều tàu khách cỡ lớn chở khoảng 3.000- 4.000 khách thì ở một số khu vực như Quảng Ninh, TPHCM, Đà Nẵng, Nha Trang... không đủ phương tiện chở hết nên cảng vụ và chính quyền địa phương phải cho phép tàu nước ngoài hạ phương tiện của mình để đưa khách vào. Theo ông Sửu, vấn đề này nên để cho cảng vụ UBND địa phương quyết định.

Nhiều thành phần kinh tế có thể tham gia đầu tư cho ngành đường sắt

Thảo luận Dự thảo Luật Đường sắt, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Hồ Đức Việt nói: Trước một số đề nghị tăng thời gian quy hoạch phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt lên từ 15-20 năm, thậm chí 30-50 năm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) cho rằng quy hoạch này phải phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội của cả nước (thường là 10 năm), nên quy hoạch phát triển quy hoạch kết cấu hạ tầng đường sắt cũng giữ ở giới hạn 10 năm. Một số ĐBQH đề nghị cân nhắc khái niệm “kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt” bởi kết cấu hạ tầng đường sắt khó kinh doanh. Trái lại, nhiều ý kiến cho rằng kết cấu hạ tầng đường sắt hoàn toàn có thể có nhiều thành phần kinh tế tham gia đầu tư, kinh doanh nếu Nhà nước có chính sách khuyến khích thích hợp đối với việc đầu tư xây dựng kết cấu này hoặc cho phép đấu thầu duy tu, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt.

Điểm mới của dự thảo luật trình QH lần này là bỏ quy định kinh doanh vận tải đường sắt là kinh doanh có giấy phép. Dự thảo quy định kinh doanh đường sắt là kinh doanh có điều kiện, để vừa bảo đảm an toàn giao thông đường sắt, vừa tạo sự thông thoáng và xóa bỏ cơ chế “xin-cho” trong những lĩnh vực kinh tế mà Nhà nước cần khuyến khích, thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển. Điểm mới khác: Tham khảo kinh nghiệm các nước châu Âu, ban soạn thảo đã có quy định thỏa đáng, bảo đảm các nhà đầu tư không phải xin giấy phép hai lần (giấy phép kinh doanh và giấy phép hành nghề).