Làng nghề Thụy Ứng đang tự đầu độc

Hầu hết các hộ dân tại làng nghề này (xã Hòa Bình, huyện Thường Tín, TP Hà Nội) đều sản xuất trong tình trạng không hệ thống chứa, xử lý nước thải, không có cam kết bảo vệ môi trường...

Đặt chân về làng nghề Thụy Ứng ngày 23-9, chúng tôi cảm nhận được sự dè chừng và tâm lý có phần căng thẳng của người dân. Cũng dễ hiểu vì ngày 22-9, Cục Cảnh sát Môi trường (C36, Bộ Công an) đã “điểm mặt” 6 cơ sở kinh doanh, chế biến sản phẩm động vật tại Thụy Ứng và trước đó, ngày 20-9, cũng tại đây, C36 đã phát hiện, thu giữ khoảng 20 tấn sản phẩm động vật như tóp mỡ, da trâu, bò ướp muối cùng xương động vật sấy khô... bốc mùi đang chờ vận chuyển đi Móng Cái, Quảng Ninh để tiêu thụ.

Một thợ làng nghề Thụy Ứng đang làm sạch đầu bò để chế tác đồ mỹ nghệ

Ao làng thành... chỗ đổ chất thải

Bước chân vào Thụy Ứng, đập vào mắt chúng tôi là chiếc ao làng “kiêm”... chỗ đổ chất thải. Đủ thứ chất thải sinh hoạt, xú uế lẫn các phế phẩm của làng nghề được đổ xuống ao với đủ hình dạng, kích cỡ khác nhau. Mùi hôi thối nồng nặc xộc thẳng vào mũi trong cái nắng gay gắt của buổi trưa khiến ai đi qua cũng có cảm giác buồn nôn. Bầu không khí ở đây dường như đặc quánh, ngột ngạt đến tức thở. Dọc các con đường trong thôn, đâu cũng có một mùi đặc trưng hôi thối, tanh nồng bốc lên từ sừng, móng, da trâu, da bò để lâu.

Tại một quán nước ven đường, khi được dò hỏi, bà chủ quán đăm chiêu nói: “Làng nghề từ xưa vẫn thế, không làm thì làm gì? Tự nhiên lại làm ầm hết lên! Ai chẳng muốn sạch nhưng có phải muốn là làm được đâu!”. 

Theo tìm hiểu của chúng tôi, công nghệ sản xuất đồ thủ công từ sừng của Thụy Ứng khá đơn giản: Móng, sừng trâu, bò được rửa, ngâm tẩy hóa chất, ép phôi sừng bằng khuôn rồi ngâm một đêm trong nước lạnh để dễ khắc chạm. Sau đó, thợ thủ công sẽ chạm khắc, đánh bóng cho ra các sản phẩm như: lược, đũa, đồ trang trí... Tuy nhiên, hậu quả của việc đánh bóng và mài sản phẩm là các hạt bụi sừng bay tứ tung bám vào nhà cửa, cây cối, qua thời gian bị phân hủy bốc mùi hôi thối độc hại.

Còn với da trâu, bò, sau khi mua về được ngâm ướp rồi xuất đi các nơi phục vụ cho ngành thuộc da. Hằng ngày, các hộ buôn bán da trâu, bò dùng trung bình 4 tấn muối để ướp da cộng với hàng trăm mét khối nước rửa. Toàn bộ nước thải nhiễm muối và các chất hữu cơ từ các hộ buôn bán da trâu, bò cứ vô tư xả thẳng ra môi trường, chảy xuống ruộng khiến nhiều nơi lúa chết. 

Đe dọa sức khỏe nghiêm trọng

Làng nghề thủ công mỹ nghệ Thụy Ứng từ năm 2003 đã được UBND tỉnh Hà Tây (cũ) công nhận danh hiệu làng nghề lược sừng. Nghề lược sừng đã góp phần làm thay đổi bộ mặt làng quê với những nhà cao tầng, biệt thự đến các tiện nghi sinh hoạt. Làng có khoảng 800 hộ thì có trên 80% số hộ sản xuất đồ mỹ nghệ bằng sừng và khoảng 10 hộ chuyên buôn bán da trâu, bò.

Nhiều người dân trong làng thừa nhận công việc của họ ảnh hưởng khá nhiều đến sức khỏe. Vì trong quá trình sản xuất các sản phẩm mỹ nghệ sừng phải qua công đoạn luộc móng làm mềm. Người trực tiếp phụ trách công việc này luôn phải ngồi bên nồi dầu sôi nóng rát mặt, mùi móng trâu, bò bốc lên nồng nặc nên rất dễ mắc các bệnh về hô hấp. Bụi sừng sinh ra trong quá trình mài, đánh bóng sản phẩm cũng là nguyên nhân gây bệnh phổi.

Tất cả hộ dân ở đây đều làm việc trong tình trạng “4 không”: Không có hệ thống chứa, xử lý nước thải; không có dụng cụ chuyên dùng trong quá trình sơ chế, bảo quản nguyên liệu; không xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc hàng hóa; không có cam kết bảo vệ môi trường. Nhiều người cho rằng dân làng nghề Thụy Ứng đang tự đầu độc chính mình.