Thời sự

Nghịch lý ở vùng ngọt hóa Gò Công

Nông nghiệp.- Ai chịu trách nhiệm khi hàng ngàn hecta ruộng ở vùng ngọt hóa Gò Công Đông (Tiền Giang) bị nhiễm mặn, hàng trăm hộ dân phải cứu đói?

Trong những công trình cải tạo thiên nhiên phục vụ sản xuất ở đồng bằng sông Cửu Long, ngọt hóa bán đảo Gò Công (Tiền Giang) được đánh giá là chương trình có hiệu quả nhất. Từ một vùng đất nhiễm phèn, mặn lưu cữu, mỗi năm chỉ canh tác một vụ lúa bấp bênh năng suất thấp, sau hàng chục năm rửa mặn tháo chua, hiện nay hơn 20.000 ha đất sản xuất nông nghiệp của bán đảo Gò Công đã có thể canh tác 3 vụ lúa/năm với năng suất không thua kém những vùng chuyên canh lúa cao sản. Thế nhưng, tình trạng thiếu nước sinh hoạt, tái nhiễm phèn mặn đang diễn ra trên vùng ngọt hóa Gò Công.

Trắng tay vì mặn

Chưa khi nào nông dân các ấp Tân Xuân, Nghĩa Chí (xã Phước Trung), ấp 2, ấp 3 (vùng Cây Xương Trong, xã Tân Phước) và khu vực Bến Chùa, Vàm Kinh, Tân Thành, Tân Hòa... thuộc vùng ngọt hóa huyện Gò Công Đông lại khổ như lúc này. Mặc dù đã cố gắng sạ đi, sạ lại 3 - 4 đợt nhưng gần 700 ha lúa đông xuân 2002 chết trắng hoặc giảm năng suất từ 40% đến 70%, 80%. Nguyên nhân: Khô hạn kéo dài, cống đập rò rỉ, nước mặn tràn vào nội đồng. Những ngày trong tháng 5, khi đi vào các vùng tái nhiễm mặn của hệ thống ngọt hóa Gò Công Đông, chúng tôi không khỏi xót xa khi chứng kiến cảnh hàng trăm hecta ruộng nứt nẻ, khô trắng vì phèn, muối, những dòng kênh cạn kiệt, nước đỏ chạch, lờ đờ nhiễm mặn. Ở xã Phước Trung, Chủ tịch UBND xã Lê Văn Đực lo âu: “Gần 500 gia đình ở hai ấp Tân Xuân, Nghĩa Chí đang phải chạy gạo ăn từng bữa, trong đó có gần 120 hộ không còn một hột gạo trong nhà, trong khi mọi năm, mùa đông xuân bà con đều thu hoạch 6 - 7 tấn lúa/ha”. Ông Trương Văn Sạch, cán bộ xã Phước Trung, cho chúng tôi biết: “Hai ấp Tân Xuân, Nghĩa Chí có 294 ha lúa bị nhiễm mặn, chết trắng hơn 60 ha, số còn lại thu hoạch chỉ chừng 20% năng suất nhưng toàn lúa lừng, lúa lép. Chúng tôi vừa phải cứu trợ cho 70 gia đình khó khăn nhất với số tiền, gạo lên đến hơn 10 triệu đồng”.

Ông Nguyễn Văn Anh, chủ 7 công ruộng mất trắng, dẫn chúng tôi ra dòng kênh cạn sệt sau nhà, phân bua: “Mấy tháng nay bà con trong ấp phải mua nước ngọt với giá 2.000 đồng/can 20 lít để nấu ăn, uống còn mọi sự tắm giặt đều phải xuống... vũng bùn nhiễm mặn này. Dơ bẩn không chịu nổi nhưng đành phải chấp nhận”.

Chỉ tại ba cái cống

Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) huyện Gò Công Đông, có ba nguyên nhân dẫn đến thảm trạng trên. Trước nhất, hai chiếc cống ngăn mặn số 1 và số 2 trên tuyến đê biển sông Cửa Tiểu thuộc địa bàn Tân Xuân, Nghĩa Chí của xã Phước Trung do xây dựng lâu ngày nên xuống cấp nghiêm trọng, không giữ được nguồn nước ngọt trong các kênh mương và cũng không ngăn được nước mặn khi có triều cường. Nguyên nhân thứ nhì thuộc về cấp trên và cũng là nguyên nhân chính: Từ tháng 8-2001, các đơn vị thi công thủy lợi của tỉnh đã ngăn dòng dẫn nước chính từ Gò Công về Phước Trung, Tăng Hòa, Tân Thành để thi công cống Cộng Đồng trên Tỉnh lộ 862 Tân Hòa - Tân Thành. Không hiểu vì lý do gì cho đến nay tiến độ thi công cống Cộng Đồng vẫn “cà rịch, cà tang” khiến cả một vùng rộng lớn mất hẳn nguồn nước ngọt. Nguyên nhân thứ ba thuộc về nông dân. Các cán bộ của Phòng NN-PTNT huyện Gò Công Đông cho biết: Những vùng bị thiệt hại do xâm nhập mặn lâu nay đều được khuyến cáo canh tác 2 vụ lúa/năm nhưng nông dân bất chấp, cứ canh tác 3 vụ/năm.

Cứu đói

Trước mắt, huyện Gò Công Đông sẽ miễn thuế nông nghiệp cho những hộ nông dân bị thiệt hại, không thu thủy lợi phí, cứu đói kịp thời cho dân, chờ những cơn mưa lớn xuống để rửa mặn. Tuy nhiên, đây chỉ là những biện pháp tình thế trước sự đã rồi nhằm trấn an dư luận, bởi cho đến giờ này chưa thấy ai đứng ra chịu trách nhiệm về việc hàng trăm hộ nông dân vùng ngọt hóa mất trắng hàng tỉ đồng và phải chạy gạo ăn từng bữa trong lúc nợ ngân hàng, nợ vật tư nông nghiệp cộng lãi suất đang đè nặng trên vai.