Những chàng trai “vàng” đi về đâu?

Lần thứ ba, VN vô địch Robocon châu Á – Thái Bình Dương. Chúng ta tung hô đó là chiến thắng của trí tuệ VN nhưng sau ánh hào quang của chiếc cúp vô địch đặt ra rất nhiều câu hỏi

Đầu năm 2006, hãng truyền hình KBS Hàn Quốc thực hiện phóng sự những thành tựu khoa học kỹ thuật VN trong những năm đổi mới. KBS đã đến tận Công ty Lê Viết Phong, 1 trong 6 thành viên đội FXR của Trường ĐH Bách khoa TPHCM - vô địch cuộc thi Robocon châu Á - Thái Bình Dương năm 2004 để phỏng vấn: Sau khi tốt nghiệp ĐH Phong đã làm công việc gì, dự định trong tương lai sẽ phát triển ra sao, có cần hỗ trợ giúp đỡ gì từ phía họ không? Như vậy, có thể thấy các nước đã đánh giá cao những sinh viên VN giành được chức vô địch Robocon và xem đây là những hạt giống trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Vấn đề đặt ra là chúng ta đã ứng xử với những hạt giống này như thế nào để có thể đơm hoa kết trái? Những sáng tạo robot của sinh viên VN sẽ được ứng dụng trong cuộc sống, góp phần phát triển nền công nghệ robot nước nhà như thế nào?

Biết người biết ta.

- Để có câu trả lời, chúng tôi đã tìm gặp người trong cuộc. Tiếp chúng tôi tại nơi làm việc - Công ty Ứng dụng kỹ thuật và sản xuất Tecapro (Bộ Quốc phòng) - nhà vô địch Lê Viết Phong vẫn mang tâm trạng tự hào của lần ra quân đoạt chức vô địch năm ấy. Phong bắt đầu câu chuyện bằng những ngày tháng chế tạo robot không thể nào quên. Để chuẩn bị cho cuộc thi năm 2004, trước đó Phong và các bạn trong đội phải học vượt lên để năm 2004 dành nhiều thời gian cho việc chế tạo robot. Phong cho biết: “Công việc chế tạo rất công phu. Cả nhóm phải thử đi thử lại, không đạt phải thay thiết bị khác rồi cho chạy thử lần nữa. Mất cả năm trời mới có thể chế tạo xong”. Thầy hướng dẫn chỉ là người phản biện. Thầy có kinh nghiệm để biết cái nào có thể chạy tốt, cái nào sẽ bị trục trặc.

Phong cho rằng các đội mà các quốc gia khác cử đi thi đều là những đội mạnh nhất của quốc gia họ nhưng đội VN vẫn không có các đội mạnh như Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia về kết cấu cơ khí của robot, thậm chí còn được đánh giá là có thiết kế đẹp. Về linh kiện, đội VN cũng có lợi thế vì có thể đặt làm vi mạch trong nước. Còn nhiều nước, như ở Nhật, họ không sản xuất lẻ nên đội bạn phải mua thiết bị về hàn câu dây. Khi ra trận tuy kỹ thuật tốt nhưng do mạch in hàn câu dây nên hạn chế, chạy không ổn định. Đội VN tỏ ra có ưu thế trong cuộc thi chế tạo robot có tính thủ công như thế này. Hơn nữa khi ra trận đội Nhật thường thử nghiệm chiến thuật mới, luôn muốn phô diễn công nghệ mới. Họ ra trận có tính chất biểu diễn. Trong khi đội VN, Trung Quốc, Thái Lan ngoài phô diễn còn chú trọng tính hiệu quả.

PGS-TS Phan Thị Tươi, Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa TPHCM, đánh giá: Với lần đầu tiên đoạt chức vô địch, nhiều người cho rằng có thể do may mắn nhưng với 3 lần vô địch thì phải thấy rằng máy móc, thiết bị, chiến thuật của sinh viên ta không thua kém đội bạn.

Cần có sự tiếp sức cho các “chàng trai vàng”.

 - Theo thạc sĩ Huỳnh Văn Kiểm, người 3 lần hướng dẫn đội tuyển của Trường ĐH Bách khoa TPHCM đoạt chức vô địch Robocon châu Á - Thái Bình Dương, Robocon dù sao cũng là một cuộc thi đấu. Để vô địch, người chơi hoàn thành tốt nhất yêu cầu của đầu đề trong tất cả tình huống thi đấu. Yêu cầu sự chuẩn bị tốt nhất về thiết bị, ý tưởng, hậu cần, tâm lý... cùng với bản lĩnh và một ít may mắn. Còn sản xuất robot là một việc khác. Các em sinh viên chơi robocon có thể có đủ khả năng tham gia chế tạo hay quản lý trong công nghiệp robot.

Vấn đề là sau cuộc thi, các sinh viên đã được tiếp sức như thế nào để trở thành người chế tạo hay quản lý trong công nghiệp robot?

Thạc sĩ Huỳnh Văn Kiểm cho biết: Ba thành viên đoạt chức vô địch năm đầu tiên 2002 hiện đang đi du học theo chương trình đào tạo 300 thạc sĩ, tiến sĩ của TPHCM. Trong đó: Vũ Ngọc Vinh học cao học về máy tính tại Mỹ; Nguyễn Công Văn học cao học ngành viễn thông và Nguyễn Toàn Thắng học cao học ngành tự động tại Úc. Với đội vô địch lần này, TP có đặt vấn đề sẽ đưa các sinh viên vào chương trình đào tạo 300 thạc sĩ, tiến sĩ của TP.

Tuy nhiên, đội vô địch năm 2004 đã phải “tự bơi”. Trong đó, Trịnh Quý Ngọc tự tìm học bổng du học ngành tự động tại ĐH Seoul, Hàn Quốc. Thành viên Phạm Duy Minh du học Pháp theo chương trình đào tạo chất lượng cao Việt Pháp. Ba thành viên còn lại được Công ty Ứng dụng kỹ thuật và sản xuất Tecapro mời về làm việc ngay khi tốt nghiệp năm 2004. Đến nay, chỉ có Lê Viết Phong trụ lại công ty và làm việc tại phòng nghiên cứu và phát triển khoa học kỹ thuật với công việc là thiết kế, thử nghiệm các dự án liên quan đến điện tử, tự động. Hai thành viên còn lại chuyển sang làm việc tại Công ty Viễn Tân với chuyên môn thiết kế tự động.

Lê Viết Phong nhấn mạnh: Robocon chỉ là sân chơi cho sinh viên, robot chỉ làm một nhiệm vụ theo yêu cầu cuộc thi. Từ robot này mà phát triển thành robot phục vụ công nghiệp theo kịp các nước thì cần đến... cả một tập đoàn với kinh phí lên tới cả tỉ đôla. Theo Viết Phong, muốn phát triển tiếp trên thành quả của cuộc thi, các sinh viên cần có người làm đầu tàu. Ví dụ: Hội Tự động VN có nhiều đề tài khoa học tầm cỡ về tự động hóa nhưng bản thân từng sinh viên không thể làm nổi mà cần có người đứng đầu tập hợp nhóm và giám sát, hướng dẫn. “Sau khi ra trường, thành viên trong đội mỗi người mỗi hướng, chúng tôi thiếu sự quan tâm để phát triển bước kế tiếp” - Phong ngậm ngùi.