Rừng Cần Giờ chưa là khu du lịch sinh thái!

Du lịch sinh thái có thể kết hợp vui chơi giải trí. Nhưng tuyệt nhiên không phải là thứ vui chơi giải trí la hét, ồn ào, thậm chí còn gây ô nhiễm môi trường, gây phản cảm sinh thái khiến nhiều du khách một đi không trở lại

Để là một khu du lịch sinh thái cần có các nguyên tắc: Bảo đảm hệ sinh thái đặc thù bền vững; bảo đảm tính thẩm mỹ sinh thái; bảo đảm phát triển kinh tế, tăng thu nhập; bảo đảm an ninh quốc phòng, an toàn xã hội; bảo đảm phát triển văn hóa bản địa và bảo đảm tạo ra sự hỗ trợ phát triển toàn khu vực. Nếu căn cứ những nguyên tắc trên thì khu du lịch rừng ngập mặn Cần Giờ chưa thể là một khu du lịch sinh thái.

Du lịch sinh thái đơn điệu vậy sao?

Xin hãy chỉ lấy một nguyên tắc thứ nhất làm ví dụ. Rừng ngập mặn này là rừng thứ sinh nhân tác. Mọi tính chất và diễn thế sinh thái của nó đều tuân theo một quy luật nhất định. Trong đó, nó được đặc trưng bởi dòng năng lượng và chuỗi thức ăn và có đầu vào, đầu ra nhất định. Hoạt động du lịch sinh thái phải tuyệt đối tuân thủ điều này. Nếu làm trái, sẽ phá hủy hệ sinh thái vốn rất nhạy cảm với một cân bằng sinh thái mong manh này! Ví dụ, trong chiến tranh, rừng ngập mặn đã bị phá hủy hoàn toàn, có chăng còn lại là chà là dại với gai tua tủa...

Sau khi trồng lại rừng ngập mặn , người ta mua khỉ về thả. Điều này không sai. Nhưng sau đó một vài đợt mua thêm khỉ thả vào rừng, đến khi khỉ đã đông khoảng 500 con mà vẫn còn thả thêm thì thật là sai lầm. Nuôi khỉ, với một số lượng vừa phải sẽ tạo cân bằng sinh thái, tạo cảnh quan sống động, sau đó là cho vui chơi. Nếu như con khỉ trong hệ sinh thái này chỉ để làm trò tiêu khiển cho khách du lịch không thôi thì chưa phải là du lịch sinh thái. Hiện có tình trạng trong hệ sinh thái, không có gì cho khỉ ăn đủ để duy trì sự sống mà chỉ dựa vào nguồn chính là thức ăn khách tham quan mua ở trước cổng. Từ chỗ tự kiếm ăn nó đã trở thành con vật nuôi vườn. Để rồi khi không đủ thức ăn nó phá phách, cướp thức ăn của người lớn, của trẻ con... Thậm chí, có xe hơi vừa mở cửa đã bị khỉ chui vào giật đồ ăn, vật dụng... khách chỉ biết kêu trời!

Đến đây, nuôi khỉ kiểu này sẽ lại phản cảm cho du lịch sinh thái. Nhiều người từ chỗ tò mò, muốn làm quen với khỉ, thậm chí, yêu con vật này, nay cũng trở nên ghét nó. Lại thêm một số cá sấu hoa cà nuôi nhốt cũng chưa tạo ra được sinh thái cảm quan cho RNM Cần Giờ. Ý tưởng du lịch sinh thái là trở về với thiên nhiên đã không đúng nghĩa nữa rồi! Du lịch sinh thái đơn điệu vậy sao?...

Rừng đước xuống cấp

Về thảm thực vật, từ những đề xuất vào năm 1978 của nhóm nghiên cứu chúng tôi, người ta đã trồng cây đước và hội đoàn của đước làm chủ đạo. Qua hơn 26 năm, “đước đã mọc thành rừng gỗ cứng” (thơ Tố Hữu), tỏ rõ ưu thế của nó. Nhưng khi người ta khoanh khu rừng vào khu du lịch, đắp thêm nhiều đường ngang dọc, rồi còn đường vành đai, rồi mở rộng đường Nhà Bè - Cần Giờ thành đại lộ nhiều làn xe, rồi đắp đập chặn dòng, tạo nước dâng cho thuyền đi lại... thì rừng đước đã, đang và sẽ xuống cấp. Nhiều cây đước còi cọc, nhiều cây vàng lá, lá rụng, rồi chết đứng. Điều kiện môi trường thích hợp cho cây rừng ngập mặn là nước triều, với độ mặn 0,8%-1,5%, vào ra thường xuyên ngày 2 con nước, để vận chuyển phù sa, thức ăn và cũng để cho cây tiếp xúc với không khí để “thở”. Nếu đắp đập, đắp đường, đắp nhiều nền nhà xây dựng, tức là ta đã cắt mất nguồn thức ăn và không khí để thở của cây. Đặc trưng của con tôm sú vùng nước lợ là nó từ biển vào rừng ngập mặn một thời gian trong chu trình sống và sinh sản của nó. Nếu ta đắp nhiều đê đường tức là ta cũng cắt luôn nguồn này. Điều đó giải thích tại sao tôm cá cua còng nói riêng và đa dạng sinh học, tài nguyên sinh vật ở đây lại ngày một nghèo kiệt đi!

Du lịch sinh thái có thể kết hợp vui chơi giải trí. Nhưng tuyệt nhiên không phải là thứ vui chơi giải trí la hét, ồn ào, thậm chí còn gây ô nhiễm môi trường, gây phản cảm sinh thái khiến nhiều du khách một đi không trở lại. Ưu thế của rừng ngập mặn là gần trung tâm TPHCM, tiện đường nhưng sức hấp dẫn du khách sinh thái yêu thiên nhiên ngày một vơi đi. Còn đối với du khách là nhà nghiên cứu chuyên môn, sinh viên thực tập thì rừng ngập mặn chưa có gì tạo hứng thú cho họ, chưa có gì gọi là đúng nghĩa của du lịch sinh thái rừng ngập mặn cả!

Phải thay đổi và thay đổi nhiều hơn

Rõ ràng, ta chưa thực sự đầu tư nghiên cứu, chưa tìm được, chưa xây dựng được các mô hình du lịch sinh thái rừng ngập mặn phù hợp với Cần Giờ. Ý tưởng hiện đại hóa nơi này, kể cả Tiểu khu 17 và cả Vàm Sát, bên cạnh một cửa khẩu hay khu kinh tế, xây thêm nhà, phòng ăn... đều chưa thể chấp nhận được. Vì rừng ngập mặn của Cần Giờ thuộc dạng rừng ngập mặn cửa sông- lạch triều, (rừng ăn sâu vào nội địa theo mép cửa sông) chứ không phải dạng rừng ngập mặn bãi triều, ven biển. Vì vậy, khi định phát triển khu vực ngoài cửa sông, hay ngay trong rừng ngập mặn đều phải tính toán thật kỹ. Các nhà quy hoạch và thiết kế du lịch sinh thái cho rừng ngập mặn Cần Giờ chưa tính hộ sức chịu tải của hệ sinh thái, chưa tính tải lượng hằng ngày và lúc cao điểm, đặc biệt là chưa có bài toán kinh tế du lịch sinh thái. Trên quan điểm du lịch sinh thái, ít khách thì lo, nhưng nhiều khách tham quan chưa phải là mừng!

Để trở thành Khu du lịch sinh thái rừng ngập mặn thật sự, Cần Giờ phải mạnh dạn thay đổi và thay đổi nhiều hơn theo các tiêu chí phát triển bền vững!