Ven biển Nam Trung Bộ và Nam Bộ đang ở trong chu kỳ động đất

Từ ngày 20 đến 28-9, đoàn chuyên gia của Viện Vật lý địa cầu do tiến sĩ (TS) Cao Ðình Triều dẫn đầu phối hợp với TS Hoàng Văn Quý, Giám đốc Xí nghiệp Ðịa vật lý giếng khoan Vietsovpetro (VSP), đã tiến hành nghiên cứu có hệ thống cấu trúc địa chấn khu vực TP Vũng Tàu và các khu vực lân cận. Trong khi chờ đợi công bố chính thức của Viện Vật lý địa cầu về kết quả nghiên cứu, Báo NLÐ xin giới thiệu ý kiến ban đầu của hai nhà khoa học này

 Phóng viên: Hai ông có thể cho biết kết luận về trận động đất xảy ra vào ngày 14-9?

- TS Hoàng Văn Quý: Cấp độ dư chấn của trận động đất thứ hai nhỏ hơn, hiện chưa có số liệu ghi nhận đầy đủ. Nhưng chúng tôi kết luận rằng, nguyên nhân của trận động đất trên là do tái hoạt động của hệ đứt gãy kiến tạo Hàm Tân – Vũng Tàu chạy dài từ Phan Thiết theo hướng Ðông Bắc – Tây Nam, cường độ quan sát mạnh nhất ở Long Hải thuộc huyện Long Ðất và khu vực phường 10 - TP Vũng Tàu.

 Hai trận động đất vừa qua là hoạt động địa chấn bình thường hay sự đột biến địa chấn?

- TS Cao Ðình Triều: TP Vũng Tàu nằm ở điểm gặp nhau của 3  đới đứt gãy kiến tạo bao gồm đới sông Tiền, đới sông Sài Gòn và đới Hàm Tân – Vũng Tàu. Cả 3 đới đứt gãy này đều có khả năng tái hoạt động. TPHCM nằm trên đứt gãy sông Sài Gòn nhưng lại nằm xa đứt gãy Á Vĩ tuyến – sông Tiền và hệ thống đứt gãy Hàm Tân – Vũng Tàu, vì vậy, khả năng xảy ra động đất ở TPHCM thấp hơn ở khu vực Vũng Tàu và ven biển từ Phan Thiết đến Vũng Tàu.

Tại khu vực ven biển Nam Trung Bộ và Nam Bộ thường được gọi là đới Thuận Hải – Cà Mau đã xảy ra 73 trận động đất nhỏ ghi nhận được vào các năm 1923, 1960, 1964, 1971, 1991, 2002, trong đó, trận động đất năm 1923 và năm 1960 có cấp độ cao nhất là 5,1 độ Richter. Các trận động đất xảy ra trước năm 1923 không có điều kiện ghi nhận được.

Chu kỳ hoạt động của các trận động đất quan sát được tại khu vực ven biển Nam Trung Bộ và Nam Bộ là khoảng 40 năm. Có nghĩa là cứ sau khoảng 40  năm lại xảy ra một đợt động đất bao gồm một đến nhiều dư chấn với nhiều cấp độ và thời gian khác nhau. Ðợt đầu tiên quan sát được vào những năm 20 của thế kỷ 20, đợt thứ 2 quan sát được vào những năm 60 của thế kỷ 20, và đợt thứ 3 chúng ta đang quan sát thấy vào những năm 2000. Xác suất xảy ra động đất ở  khu vực Vũng Tàu là 0,791 qua 50 năm, 0,870 qua 100 năm, 0,994 qua 150 năm và 0,9999 qua 2000 năm. Với xác suất trên, có thể nói, sau 100 năm không thể không xảy ra động đất ở khu vực ven biển Nam Trung Bộ và Nam Bộ. Như vậy, hiện tại đang là giai đoạn hoạt động của chu kỳ chấn động mới kể từ năm 1960. Có khả năng sẽ xuất hiện những dư chấn tiếp sau, tuy nhiên cấp độ dư chấn tối đa dự đoán bằng phương pháp thống kê và ngoại suy không vượt quá 6  độ Richter. Ðộ sâu chấn tiêu, hay còn gọi là tâm động đất, xảy ra với xác suất cao nhất tại khu vực đới Thuận Hải - Cà Mau.

 Ðài truyền hình CNN của Mỹ có đưa tin về hai trận động đất vừa qua ở Vũng Tàu, và cho rằng, chúng có liên quan đến hoạt động của vành đai núi lửa Thái Bình Dương. Ý kiến của hai ông về  vấn đề này như thế nào?

- TS Hoàng Văn Quý: Miền Nam Việt Nam nằm cách xa hai vành đai núi lửa Thái Bình Dương và Ấn Ðộ Dương nên không chịu ảnh hưởng của hai vành đai này. Ở khu vực này, trong thời kỳ đương đại chỉ có năm 1923  xuất hiện phun trào núi lửa ở khu vực biển đối diện Phan Thiết tạo thành đảo Hòn Gio. Khu vực Ðông Bắc và Tây Bắc nước ta nằm sát  với đới phun trào núi lửa Ấn Ðộ Dương cho nên khả năng xảy ra động đất, đặc biệt là động đất có cấp độ mạnh, cao hơn. Hai trận động đất xảy ra tại Bà Rịa – Vũng Tàu vừa qua hoàn toàn không có liên quan gì đến hoạt động của hai vành đai núi lửa Thái Bình Dương và Ấn Ðộ Dương. Tái hoạt động của hệ đứt gãy Hàm Tân – Vũng Tàu là nguyên nhân chính gây nên 2 trận động đất vừa qua. Ðây là các biến động kiến tạo xảy ra trong khối đá macma trước Kainozoi dày tới 8-9km và chỉ gây dư chấn nhỏ trên mặt đất.

 Khu vực ven biển Phan Thiết – Cà Mau và TPHCM đều tiềm ẩn nguy cơ động đất. Vậy, theo hai ông, hai khu vực này cần phải làm gì để kháng chấn?

- TS Cao Ðình Triều: Hai khu vực này cần phải quan tâm đến điều kiện kháng chấn ở các công trình xây dựng công nghiệp và nhà ở. Hiện tại, không có nước nào khi xây dựng mà không quan tâm đến ảnh hưởng của động đất. Trung Quốc có hẳn một bộ luật phòng ngừa ảnh hưởng của động đất. Riêng khu vực Vũng Tàu, TPHCM cần phải có hoạch định cụ thể trong xây dựng nhằm phòng chống ảnh hưởng của động đất, đặc biệt là Vũng Tàu - nơi không loại trừ khả năng hình thành sóng thần theo hướng Tây Bắc - Ðông Nam. Tôi cho rằng, các đồi cát, rừng dương chạy theo các bãi biển chính là các tấm lá chắn quan trọng, hạn chế sóng thần.

- TS Hoàng Văn Quý: Chúng tôi sẽ kiến nghị với các cơ quan chức năng ở Bà Rịa - Vũng Tàu nên tiến hành nghiên cứu và đánh giá tổng thể hoạt động địa chấn ở địa bàn này, bao gồm 2 bước: Bước 1 là nghiên cứu đánh giá chung hoạt động động đất khu vực và địa phương, bước 2 là vi phân vùng địa chấn. Hy vọng các kết quả nghiên cứu sẽ có ý nghĩa thiết thực với mục đích kháng chấn trong xây dựng các công trình công nghiệp và dân dụng.