Ươm mầm, phát triển nhân lực sáng tạo, hội nhập

Sau sáp nhập, TP HCM trở thành trung tâm công nghiệp - dịch vụ - logistics hàng đầu cả nước, với mạng lưới KCN,

cảng biển và chuỗi cung ứng năng động, đặt ra yêu cầu bức thiết về nguồn nhân lực chất lượng cao

TP HCM đã sớm xác định mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (GD-ĐT). Trong nhiệm kỳ 2025-2030, thành phố chú trọng xây dựng nền giáo dục mở - linh hoạt - hiện đại - hội nhập quốc tế, hướng đến việc mỗi người học đều có cơ hội phát triển tối đa tiềm năng bản thân.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 nêu rõ: Đến năm 2030, trường đạt chuẩn quốc gia bậc mầm non đạt tỉ lệ 40%, tiểu học 45%, THCS 50%, THPT 38,5%. Đến năm 2030, TP HCM bảo đảm tối thiểu 300 phòng học/10.000 dân trong độ tuổi đi học; tỉ lệ lao động có trình độ CĐ, ĐH đạt 24% trở lên; tỉ lệ học sinh/sinh viên ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật, công nghệ đạt ít nhất 35%.

Với mục tiêu trên, một trong các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm được nêu ra là tiếp tục đầu tư xây dựng TP HCM thành trung tâm lớn về GD-ĐT của cả nước; đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ để đột phá phát triển GD-ĐT; tiếp tục đổi mới phương pháp và chất lượng giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa.

Bên cạnh đó, TP HCM tăng cường chăm lo phát triển thể chất, trí tuệ, kỹ năng sống cho thế hệ trẻ; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các cấp học; thực hiện kế hoạch đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, đưa GD-ĐT của thành phố đạt trình độ tiên tiến khu vực châu Á trước năm 2030.

TP HCM tiếp tục phát huy hiệu quả các loại hình liên kết trong giáo dục, nhất là giữa nhà trường - doanh nghiệp - nhà nước; đẩy mạnh xã hội hóa, có chính sách hỗ trợ, kêu gọi đầu tư, thu hút nhân tài. Thành phố khuyến khích phát triển các mô hình trường học số, trường học thông minh, trường học hạnh phúc; xây dựng xã hội học tập, tạo điều kiện để người dân được học tập suốt đời…

Theo TS Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Sở GD-ĐT TP HCM, GD-ĐT luôn được Đảng và Nhà nước xác định là động lực then chốt trong việc phát triển bền vững; là "nguồn năng lượng nội sinh" khơi dậy tiềm năng con người để xây dựng đất nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư lan tỏa sâu rộng, GD-ĐT không chỉ truyền đạt tri thức mà còn là đòn bẩy để nâng tầm năng lực cạnh tranh quốc gia.

Lãnh đạo Sở GD-ĐT TP HCM nhấn mạnh với tầm nhìn dài hạn, Nghị quyết 71/2025 của Bộ Chính trị xác định rõ: Xây dựng và phát triển TP HCM trở thành trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, khoa học - công nghệ, GD-ĐT, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế của khu vực Đông Nam Á. Muốn phát triển nhanh và bền vững thì phải bắt đầu từ con người, từ nền giáo dục tiên tiến, hiện đại, mang bản sắc Việt Nam và tầm nhìn toàn cầu.

"Với tinh thần đó, ngành GD-ĐT TP HCM được thành phố giao trọng trách đi đầu trong việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển xã hội học tập, hình thành lớp công dân toàn cầu - những người vừa thấm nhuần bản sắc dân tộc vừa có năng lực hội nhập trong nền kinh tế tri thức" - ông Hiếu cho biết.

Triển khai đồng loạt 3 trụ cột

Theo lãnh đạo Sở GD-ĐT TP HCM, thế giới đang thay đổi từng ngày với sự bùng nổ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), internet vạn vật (IoT), thực tế ảo (VR/AR)... Do đó, GD-ĐT Việt Nam nói chung và TP HCM nói riêng buộc phải chuyển mình mạnh mẽ - từ "học để biết" sang "học để làm, để sáng tạo và học suốt đời."

TS Nguyễn Văn Hiếu khẳng định 3 trụ cột để phát triển, nâng tầm GD-ĐT đang được Sở GD-ĐT TP HCM tập trung triển khai để tạo nên bước đột phá thực chất. Trước hết là phát triển tiếng Anh - ngôn ngữ của tri thức và hội nhập. TP HCM kiên định việc nâng chuẩn đầu ra ngoại ngữ theo khung năng lực quốc tế, mở rộng chương trình song ngữ và hợp tác đào tạo với các tổ chức giáo dục uy tín; ứng dụng AI hỗ trợ luyện nói, nhận diện giọng nói, giúp học sinh tự tin giao tiếp và phát huy năng lực ngoại ngữ.

Chuyển đổi số được xem là nền tảng của GD-ĐT hiện đại. Chuyển đổi số không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu sống còn để GD-ĐT thích ứng với thời đại. TP HCM đã hình thành hệ sinh thái giáo dục số với học bạ điện tử, hồ sơ năng lực cá nhân, hệ thống quản trị học tập (LMS), kết nối dữ liệu toàn ngành. "Trường học thông minh" không còn là khái niệm xa vời mà đã trở thành hiện thực ở nhiều địa phương, góp phần cá nhân hóa việc học, nâng cao công bằng và chất lượng giáo dục.

Ngành GD-ĐT TP HCM xác định kiến thức, năng lực số, AI và kỹ năng mềm cho học sinh, sinh viên là hành trang quan trọng trong quá trình phát triển, hội nhập quốc tế. TP HCM đang xúc tiến xây dựng Trung tâm AI Giáo dục, nhằm đưa công nghệ vào hỗ trợ dạy học, phân tích học tập, chấm bài tự động, mô phỏng 3D và thiết kế bài giảng cá nhân hóa. AI không thay thế người thầy mà giúp giáo viên trở thành "người dẫn đường thông minh", dành nhiều thời gian hơn cho sáng tạo và giáo dục nhân cách học sinh.

Sự kết hợp giữa chuyển đổi số, AI và đổi mới sư phạm đang đưa GD-ĐT TP HCM tiến gần hơn tới mô hình "Giáo dục 4.0" - nơi người học là trung tâm, tri thức được số hóa và học tập diễn ra mọi lúc, mọi nơi.

Ngành GD-ĐT TP HCM cũng xác định tầm quan trọng của việc đầu tư cho con người, xây dựng công dân sáng tạo từ bậc mầm non đến ĐH. Trong đó, bậc tiểu học đảm nhận về nền tảng nhân cách và tư duy số cho học sinh. Các mô hình "Trường học hạnh phúc", "Trường học số", "Giáo dục cảm xúc và giá trị sống" được triển khai đồng bộ, giúp học sinh hình thành thói quen tích cực, tư duy phản biện và kỹ năng công nghệ từ sớm. TP HCM còn dẫn đầu cả nước về giáo dục hòa nhập và đặc biệt, thể hiện rõ tinh thần nhân văn, bao trùm, "không để ai bị bỏ lại phía sau".

Bậc THCS đảm nhận việc phát triển năng lực công dân số. TP HCM đã chú trọng giáo dục kỹ năng mềm, đạo đức số, kỹ năng tư duy phản biện và năng lực hợp tác. Các chương trình STEM, Robotics, AI, học qua dự án... giúp học sinh gắn học với hành, hiểu biết công nghệ và định hình nghề nghiệp tương lai.

Bậc THPT đảm nhận việc ươm mầm nhân lực sáng tạo và hội nhập. Nhiều trường đã áp dụng các chương trình quốc tế như Cambridge, IB, Edexcel; chú trọng học cá nhân hóa, đánh giá năng lực thực tế, phát triển tư duy khởi nghiệp. Các dự án "mini-startup" giúp học sinh tiếp cận mô hình doanh nghiệp trẻ, rèn tư duy sáng tạo và quản trị.

Trong khi đó, các trường ĐH - CĐ sẽ là trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, đào tạo nhân lực trình độ cao cho TP HCM và khu vực phía Nam. TP HCM hướng đến mô hình "Thành phố học tập - Thành phố tri thức", nơi mọi công dân đều có thể học tập suốt đời và tham gia chuỗi đổi mới sáng tạo. Việc đầu tư cho người học từ sớm đã khẳng định tầm nhìn của thành phố: Con người là tài sản quý giá nhất, là nguồn lực quyết định sự phát triển bền vững.

"Giai đoạn 2025-2030, TP HCM sẽ tiếp tục tăng cường đầu tư ngân sách cho GD-ĐT, phát triển trường học xanh - thông minh - hạnh phúc, hướng đến mục tiêu mọi trường học đều là trung tâm đổi mới sáng tạo và nuôi dưỡng nhân cách. Thành phố tập trung bồi dưỡng đội ngũ giáo viên có năng lực số, năng lực đổi mới sáng tạo, vững vàng tri thức, giàu lòng nhân ái. Song song đó, hệ thống trung tâm học tập cộng đồng, thư viện số, không gian sáng tạo mở được nhân rộng, góp phần hình thành "xã hội học tập - học suốt đời" - ông Nguyễn Văn Hiếu lạc quan.