Thái Thị Sâm - Nàng Mona Lisa nước Việt
Khi bất ngờ được nhìn một thiếu nữ đẹp chơi dương cầm, họa sĩ đã vẽ nên bức tranh nổi tiếng. Họa sĩ Hoàng Lập Ngôn, khóa 9 (1933-1938) Trường Mỹ thuật Đông Dương, là người đã có những bức tranh nổi tiếng Ngây thơ và Thiếu nữ Việt Nam (ảnh). Một lần trong lúc vui, ngoài chuyện kể việc vẽ bức tranh Ngây thơ và những bài thơ về người mẫu ấy (Dương Thị Nhung, em gái họa sĩä Dương Bích Liên), ông còn kể chuyện vẽ tranh Thiếu nữ Việt Nam.
Ông kể: Một buổi tối năm 1957, Nguyễn Đình Phúc, nhạc sĩ họa sĩ, bạn tôi, rủ tôi đến 42 Hàng Bè - Hà Nội nghe nhạc. Hôm ấy chúng tôi nghe Thái Thị Sâm chơi piano. Nhìn một thiếu nữ đẹp chơi piano, tôi muốn vẽ và được đồng ý. Khi ấy Sâm 20 tuổi, dạy piano nuôi được cả nhà. Tôi cứ nghĩ nàng như là Mona Lisa còn mình là Léonard de Vinci (người mẫu và tác giả của bức tranh La Joconde nổi tiếng thế giới). Phòng vẽ trên tầng ba được đóng kín, Sâm ngồi làm mẫu cho tôi tới hai tháng. Sâm rất thông minh, có lúc cô còn rủ tôi trượt trên sàn gỗ bóng lộn như kiểu trượt tuyết cho đỡ căng thẳng, có lúc Sâm còn mua nộm đu đủ thịt bò khô tương ớt cùng ăn.
Bức tranh được vẽ xong, treo ở nhà nghệ sĩ Thái Thị Sâm. Sau đó, một nhà xuất bản có đưa một số tranh của tác giả VN sang Trung Quốc in. Bức chân dung Thái Thị Sâm được mang tên Thiếu nữ Việt Nam (tranh sơn dầu, khổ 45 cm x 50 cm) và in 1 vạn tờ với giá bán 5 hào một bức. Tôi được thù lao 300 đồng (lương khi đó là 60 đồng). Lúc ấy ở miền Bắc, Sâm là người phụ nữ đầu tiên mặc áo dài ni-lông.
Nghệ sĩ Thái Thị Sâm say mê cây đàn piano từ những ngày trước 1954, theo đuổi sự nghiệp biểu diễn và đào tạo cho đến ngày nay. Trước lúc nghỉ hưu bà là Hiệu phó Trường Nghệ thuật Hà Nội (nay là Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Hà Nội). Hai người con của bà cũng là nghệ sĩ piano và violon. Hiện nay bà thường sống lúc ở Việt Nam khi ở Pháp. Năm 2002, cả nước biết đến bà khi bà phát hiện và dạy cho cháu An Thu Giang đàn piano để cháu giành được giải nhất (hạng 4 trong 13 hạng của giải) cuộc thi piano quốc tế mang tên Giải thưởng lớn Claude Kahn tại Pháp 6-2002, khi mới 8 tuổi.