Thị trường tranh chép có gì mới?
ĐỜI SỐNG VĂN HÓA.- Một bức tranh đề tài phong cảnh, tĩnh vật hay một bức chân dung tự họa treo trên tường hẳn sẽ làm tăng thêm vẻ đẹp ngôi nhà của bạn. Để phục vụ nhu cầu này, nghề sao chép tranh ở TPHCM ngày càng phát triển.
Sao chép tranh giúp mỹ thuật tiếp cận công chúng Trình độ sao chép của các họa sĩ Việt Nam không thua kém gì so với các họa sĩ nước ngoài. Thực tế cho thấy, rất nhiều họa sĩ ở TPHCM đã thành công khi mở cửa hàng bán tranh chép và tất cả họ đều sống được bằng nghề này. Theo tôi, sao chép tranh cũng là một cách giúp bộ môn mỹ thuật tiếp cận rộng rãi hơn với đời sống văn hóa của công chúng.
Họa sĩ ĐÀO MINH TRI - Phó Tổng thư ký Hội Mỹ thuật TPHCM:
Nàng Mona Lisa giá 1,5 triệu đồng!
Vòng quanh các đường Bùi Viện, Đồng Khởi, Mạc Thị Bưởi, Ngô Đức Kế (Q.1), Nam Kỳ Khởi Nghĩa (Q.3), Trần Phú (Q.5)... chúng tôi thấy nhan nhản các phòng tranh bày bán đủ các loại tranh chép: từ sơn dầu, lụa đến tranh in; từ những tác phẩm nổi tiếng của các danh hoạ phương Tây như Picasso, Leonardo Da Vinci, Van Gogh... đến các họa sĩ Việt Nam bậc thầy như Bùi Xuân Phái, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí... Ghé vào một gallery ở đường Ngô Đức Kế, hỏi mua bức họa Thiếu nữ bên hoa huệ (cỡ 60 x 80 cm), người bán nhanh nhảu buông một tiếng gọn lỏn: 500.000 đồng. Một số tranh chép khác như Bến Hồng Quảng (Nguyễn Gia Trí), Nữ dân quân vùng biển (Trần Văn Cẩn), Phố Hàng Mắm (Bùi Xuân Phái)... cũng có giá tương tự. Còn nếu muốn có một nàng Mona Lisa (cỡ 60 x 90 cm) với nụ cười bí hiểm treo trong nhà, bạn phải bỏ ra khoảng 1,5 triệu đồng.
Chị Nathalie Mobbs, một khách du lịch người Thụy Sĩ- thích thú khoe với chúng tôi bức tranh chân dung thiếu nữ vừa mua được: “Tôi thích mua tranh chép ở Việt Nam vì giá rất rẻ, chỉ bằng 1/10 so với mua ở Thụy Sĩ”. Người bạn đi cùng chị- anh Gerard Bérin- thì không rời mắt khỏi bức tranh cổ điển vẽ phong cảnh một bến cảng xưa ở Ý, anh nói: “Mấy người bạn đi du lịch từ Việt Nam về tặng cho tôi một bức tranh chép khá đẹp, nên khi sang đây du lịch tôi tranh thủ kiếm mua thêm vài bức”.
Ở tiệm kế bên, chị Ái Phương (nhân viên khách sạn Tân Á Châu, Q.3) đang hỏi mua một bức tranh tĩnh vật, chị cho biết: “Tôi thích trang trí nhà bằng tranh, ảnh, nhưng giá bán tranh ở các cuộc triển lãm thường mắc nên tôi thích ra đây mua cho rẻ hơn”. Gần đây, tranh chép Trung Quốc xuất hiện khá nhiều, giá rẻ, điển hình như bức Mona Lisa (60 x 90 cm) giá chỉ khoảng 900.000 đồng/bức. Nhưng do các tranh này in hàng loạt và được tô vẽ thêm nên nhìn không sống động như tranh chép tay, không được người mua ưa chuộng. Thậm chí nếu thử cạo nhẹ lớp sơn bên ngoài, bạn sẽ thấy... cát rơi ra!
Có là nghệ thuật?
Tại TPHCM, họa sĩ Ngô Đồng là người khởi xướng phong trào chép tranh. Năm 1991, anh được Hội Mỹ thuật TPHCM giới thiệu, nhận hợp đồng thực hiện 400 bức tranh do khách hàng Đài Loan đặt. Năm 1999, phóng viên David Lamb của tờ Los Angeles Times đã thực hiện bài viết về phòng tranh Ngô Đồng- nơi chuyên sao chép tác phẩm của các danh họa phương Tây và các họa sĩ vĩ đại người Nga (Los Angeles Times ra ngày 20-3). Trong khi nhiều họa sĩ quan niệm sao chép tranh không phải là nghệ thuật thật sự vì không có tính sáng tạo thì họa sĩ Ngô Đồng lại nghĩ khác, anh nói: “Những bức tranh chép gợi cho tôi cảm hứng khi sáng tác tranh của mình. Qua chép tranh tôi được học hỏi nhiều về bút pháp, tư duy sáng tạo của các họa sĩ bậc thầy”. Hiện họa sĩ Ngô Đồng có trang web (www.ngodongartgallery.com) để tiện giao dịch với khách hàng nước ngoài. Sau anh, các họa sĩ Vân Anh, Băng Sơn, Ngô An, Trần Anh Trụ... cũng tham gia vào lĩnh vực sao chép tranh.
Thu nhập khá, nhưng...
Phòng tranh của họa sĩ Trần Anh Trụ là một ngôi nhà ba tầng khang trang ở mặt tiền đường Mạc Đĩnh Chi-tất cả có được đều nhờ nghề chép tranh. Ở đây, hơn 10 thợ trẻ ngồi chen chúc nhau trong gian phòng rộng chừng 16 m2 bày la liệt các giá vẽ, bố vải, cọ, màu... Anh Lương Văn Điệp- thâm niên 8 năm chép tranh- cho biết: “Bốn anh em tôi đều làm việc ở đây. Thu nhập cũng ổn, đủ nuôi bản thân và giúp gia đình”. Hầu hết thợ chép tranh đều xuất thân từ các trường cao đẳng, đại học mỹ thuật, một số ít chưa từng qua trường lớp chuyên nghiệp nhưng nhờ có năng khiếu nên vừa làm vừa học. So với các nghề khác... thì nghề sao chép tranh tương đối nhàn nhã và thu nhập cũng khá. Mức thù lao tùy theo độ khó, dễ của tác phẩm (từ 150.000 đến 400.000 đồng/bức).
Tuy vậy, nhiều sinh viên không xem đây là nghề lâu dài. Anh Trần Thế Vân làm ở phòng tranh Ngô An, cho biết: “Đây chỉ là công việc tạm thời giúp tôi trang trải học phí ở Trường Đại học Kiến trúc”. Nói về lớp thợ trẻ xuất thân từ các trường mỹ thuật, hoạ sĩ Ngô Đồng nhìn nhận: “Ở trường, các em được dạy kỹ về tranh của Monet, Van Gogh - những danh họa thuộc trường phái ấn tượng- nên bút pháp sao chép rất tốt, mà loại tranh này đang được khách phương Tây ưa chuộng”.