Vụ ngộ độc bánh mì cóc cô Bích: Trách nhiệm pháp lý ra sao?

(NLĐO) - Gần 300 người nghi ngộ độc bánh mì cóc cô Bích. Luật sư phân tích: Nếu có lỗi, chủ tiệm vừa phải bồi thường, vừa có thể bị truy cứu hình sự.

Sở Y tế TP HCM cho biết tính đến 16 giờ ngày 11-11, có 299 trường hợp nghi ngộ độc thực phẩm sau khi ăn "bánh mì cóc cô Bích" tại 2 chi nhánh ở phường Hạnh Thông và Bình Lợi Trung.

Các bệnh nhân đến khám và điều trị tại 14 bệnh viện trên địa bàn TP HCM. Đa số bệnh nhân hiện đã ổn định sức khỏe và xuất viện.

Phóng viên Báo Người Lao Động đã có cuộc trao đổi với luật sư Đào Thị Bích Liên, Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự; luật sư Trần Minh Hùng, Trưởng Văn phòng luật sư Gia Đình về các vấn đề liên quan.

Ai phải chịu trách nhiệm?

Phóng viên: Thưa luật sư, mới đây xảy ra vụ ngộ độc thực phẩm nghi sau ăn bánh mì tại 2 chi nhánh của bánh mì cóc khiến gần 300 ca phải nhập viện. Luật sư nhận định như thế nào dưới góc nhìn của luật?

-Luật sư Trần Minh Hùng: Đây là vụ ngộ độc thực phẩm đặc biệt nghiêm trọng, đe dọa đến sức khỏe, thậm chí tính mạng của nhiều người và gây hoang mang dư luận. Cơ quan chức năng cần nhanh chóng xác định nguyên nhân, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, giám định mẫu đồ ăn và làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm (ATTP) để ngăn ngừa những vụ việc tương tự.

Vụ việc này khiến hàng trăm người phải nhập viện, theo luật sư, ai phải chịu trách nhiệm trong vụ việc ngộ độc thực phẩm này?

-Luật sư Trần Minh Hùng: Tổ chức, cá nhân gây ra ngộ độc thực phẩm là người phải chịu trách nhiệm có thể là nhà sản xuất, người chế biến, người bán hàng hoặc thậm chí người đứng đầu chính quyền địa phương nếu có buông lỏng quản lý. Nếu xác định được lỗi, họ phải bồi thường thiệt hại và chịu trách nhiệm hành chính hoặc hình sự tùy mức độ vi phạm.

Nạn nhân cần làm gì?

Nếu xác định bánh mì cóc cô Bích là nguyên nhân gây ra ngộ độc thì chủ tiệm phải bồi thường ra sao cho nạn nhân?

- Luật sư Đào Thị Bích Liên: Nếu kết quả điều tra xác định "bánh mì cóc cô Bích" là nguyên nhân trực tiếp gây ra ngộ độc thực phẩm, thì chủ cơ sở có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân theo quy định tại điều 584, 585, 590 Bộ Luật Dân sự 2015.

Theo điều 4 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, người tiêu dùng có quyền được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, tài sản khi sử dụng hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp.

Như vậy, nếu cơ quan chức năng kết luận khách hàng bị ngộ độc thực phẩm do lỗi của cơ sở kinh doanh, thì chủ cơ sở phải bồi thường toàn bộ thiệt hại thực tế phát sinh, theo quy định tại điều 584, 585, 590 Bộ Luật Dân sự 2015.

Nguyên tắc là thiệt hại phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời.

Trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại) là bắt buộc, nếu xác định được mối quan hệ nhân quả giữa thực phẩm do cơ sở cung cấp và thiệt hại sức khỏe của người tiêu dùng.

* Vậy nạn nhân cần làm gì trong trường hợp trên để được bồi thường?

- Luật sư Đào Thị Bích Liên: Người bị ảnh hưởng (hoặc đại diện hợp pháp) nên thực hiện các bước sau để bảo đảm quyền lợi: Thu thập và lưu giữ chứng cứ: Hóa đơn, biên lai hoặc phiếu thanh toán khi mua bánh mì (nếu có); hồ sơ y tế, giấy ra viện, kết quả xét nghiệm, đơn thuốc; hóa đơn chi phí điều trị, chi phí đi lại, nghỉ việc, chăm sóc; hình ảnh, clip hoặc thông tin chứng minh việc đã sử dụng sản phẩm.

Khai báo và phối hợp với cơ quan chức năng: Cung cấp thông tin cho Sở An toàn thực phẩm TP HCM, công an hoặc cơ quan y tế để được xác nhận nguyên nhân ngộ độc; kết quả xác định nguyên nhân là căn cứ pháp lý quan trọng để yêu cầu bồi thường.

Thương lượng hoặc khởi kiện: Người dân có thể thương lượng trực tiếp với chủ cơ sở trên tinh thần thiện chí; nếu không đạt được thỏa thuận, có thể gửi đơn yêu cầu hòa giải tại UBND phường/xã nơi cơ sở kinh doanh hoặc khởi kiện dân sự tại tòa án có thẩm quyền.

 Trường hợp thiệt hại nghiêm trọng: Nếu nhiều người bị ngộ độc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bị thiệt hại có thể đề nghị cơ quan công an khởi tố vụ án hình sự. Khi đó, người bị hại có thể tham gia tố tụng và yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự.

* Trách nhiệm của chủ tiệm "bánh mì cóc cô Bích" thế nào?

- Luật sư Đào Thị Bích Liên: Nếu hành vi vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng, người có liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ Luật Hình sự. Ví dụ, trường hợp gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của 201 người trở lên, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 12-20 năm.

Đối với trường hợp chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, chủ cơ sở sẽ bị xử phạt hành chính theo khoản 8 điều 22 Nghị định 115/2018/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định 124/2021/NĐ-CP. Cụ thể, phạt tiền từ 80-100 triệu đồng đối với hành vi sản xuất, chế biến, cung cấp, bán thực phẩm gây ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe của từ 5 người trở lên mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, còn có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả như: Đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh từ 3-5 tháng; buộc thu hồi hoặc tiêu hủy thực phẩm vi phạm; buộc chịu mọi chi phí khám, điều trị, xử lý ngộ độc thực phẩm; buộc thu hồi bản tự công bố sản phẩm (nếu thuộc diện tự công bố).

Lưu ý, mức phạt nêu trên áp dụng đối với cá nhân; nếu tổ chức vi phạm thì mức phạt tiền gấp đôi.

Giải pháp hạn chế ngộ độc thực phẩm

Về nguyên tắc pháp luật, việc quản lý an toàn thực phẩm được quy định ra sao?

-Luật sư Trần Minh Hùng: Theo Điều 3 Luật An toàn thực phẩm 2010, có 6 nguyên tắc chính gồm: Mọi tổ chức, cá nhân sản xuất – kinh doanh thực phẩm đều phải chịu trách nhiệm về ATTP. Đây là hoạt động có điều kiện, phải tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật. Việc quản lý phải dựa trên quy chuẩn, tiêu chuẩn do cơ quan có thẩm quyền ban hành. ATTP phải được kiểm soát trong toàn bộ quá trình sản xuất, kinh doanh. Phải có phân công, phối hợp rõ ràng giữa các cơ quan quản lý. Quản lý ATTP phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội.

Qua vụ việc này, luật sư đánh giá thế nào về công tác quản lý ATTP hiện nay?

-Luật sư Trần Minh Hùng: Vụ việc cho thấy công tác quản lý ATTP vẫn còn nhiều lỗ hổng. Các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương, quản lý thị trường, y tế, công an kinh tế… cần tăng cường kiểm tra, giám sát, đặc biệt tại các quán ăn vặt, khu dân cư, khu công nghiệp, cổng trường học. Cần xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức vi phạm và trách nhiệm của cán bộ bao che, thiếu khách quan khi phát hiện vi phạm. Chỉ khi đó mới có thể bảo vệ sức khỏe người dân và ngăn chặn các vụ việc tương tự.

Theo luật sư, đâu là giải pháp lâu dài để hạn chế các vụ ngộ độc thực phẩm?

-Luật sư Trần Minh Hùng: Cần đồng bộ nhiều biện pháp. Cụ thể như: Tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật về ATTP cho người sản xuất và người tiêu dùng. Kiểm tra định kỳ và đột xuất các cơ sở chế biến, kinh doanh. Áp dụng chế tài nghiêm khắc, kể cả hình sự với trường hợp cố tình vi phạm. Đặc biệt nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quản lý ATTP tại cơ sở.