Bán cả đất nhà lao
Có diện tích 46.520 m2, nhà lao Tân Hiệp là nơi trước đây chế độ Sài Gòn giam giữ hàng ngàn cựu tù chính trị nhưng hiện diện tích đất chỉ còn... 1.600 m2. Nhiều hạng mục có giá trị lịch sử đã bị san bằng
Nhà lao Tân Hiệp (thuộc phường Tân Tiến, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) được Bộ VHTT (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích cấp quốc gia vào năm 1994. Thế nhưng nơi này đã bị UBND tỉnh Đồng Nai xẻ bán, toàn bộ chứng tích xung quanh nhà lao và nhiều hạng mục có giá trị lịch sử bị san bằng.
Không thiếu đất, sao lại bán đất nhà lao?
Trong những ngày này, chứng kiến cảnh xe ủi, máy xúc và xe ben nườm nượp ra vào san lấp mặt bằng khu đất nhà lao, ông Nguyễn Trọng Tâm, nguyên bí thư Đảng ủy nhà lao Tân Hiệp, rưng rưng nước mắt: Vậy là trên 40.000 m2 đất nhà lao, nơi giam giữ hàng ngàn cựu tù chính trị, đã không còn để giáo dục truyền thống cho các thế hệ nối tiếp.
Nhiều cựu chiến binh tỉnh Đồng Nai không khỏi chạnh lòng khi thấy toàn bộ hệ thống nhà tù, “chuồng cọp” và các chòi canh, phút chốc đã trở thành một bãi đất bằng.
Ông Hồ Thanh Điền, nguyên bí thư Đảng ủy Công an tỉnh Đồng Nai, cho biết: “Khi biết thông tin tỉnh bán đất nhà lao, chúng tôi đấu tranh dữ lắm, chỉ mong giữ lại nguyên trạng chứng tích lịch sử này nhưng không được. Đồng Nai đâu có thiếu đất, tại sao lại bán đất nhà lao!?”.
Theo tài liệu của Ban Chỉ đạo điều tra hậu quả chiến tranh tỉnh Đồng Nai, trong giai đoạn từ năm 1954-1975, nhà lao Tân Hiệp giam giữ hàng chục ngàn lượt tù chính trị và người VN yêu nước, đồng thời cũng là điểm nhận tù từ khắp nơi chuyển đến và chuyển tù ra Côn Đảo, Phú Quốc.
Nhà lao có diện tích 46.520 m2 với 8 trại giam, trong đó có 5 trại giam những người tù cộng sản. Đặc biệt, ở đây có cả các phòng “cải hối”, “chuồng cọp” tương tự như nhà tù Côn Đảo.
15 hạng mục bị phá bỏ
Ông Huỳnh Văn Tới, Trưởng Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Đồng Nai, cho biết khu đất này đã được tỉnh bán đấu giá cho Ngân hàng Công Thương VN. Theo một cựu cán bộ Văn phòng UBND tỉnh, hơn 10 năm trước, tỉnh Đồng Nai bán toàn bộ khu đất này với giá 3,9 tỉ đồng.
Đến năm 2007, tỉnh chủ trương mở đường Dương Tử Giang chạy ngang khu đất này, từ đó đất nhà lao đã biến thành khu “đất vàng” với 2 mặt tiền. Đại diện Ngân hàng Công Thương VN xác nhận sau khi mua được đất nhà lao Tân Hiệp, hiện đang san lấp mặt bằng để xây dựng Trung tâm đào tạo Ngân hàng Công Thương VN.
Nhiều hạng mục có giá trị lịch sử tại nhà lao Tân Hiệp đã bị san bằng
Theo ông Lê Trí Dũng, Giám đốc Ban Quản lý di tích danh thắng tỉnh Đồng Nai, sau khi tỉnh cắt đất bán cho ngân hàng, khu nhà lao hiện chỉ còn 1.600 m2 với các hạng mục: 1 lô cốt, cổng, 2 nhà kho cất vũ khí.
Như vậy, đối chiếu với sơ đồ của Mỹ để lại sau chiến tranh, đến nay, nhà lao Tân Hiệp đã bị phá bỏ khoảng 15 hạng mục, gồm: 6 trại tù “chuồng cọp”, 8 pháo đài, chòi canh, nhà giám thị...
Hàng chục hài cốt chưa được tìm kiếm
Ông Nguyễn Trọng Tâm kể lại: Ngày 2-12-1956, được sự nhất trí của Liên Tỉnh ủy miền Đông, những chiến sĩ cộng sản bị giam giữ đã làm một cuộc phá xiềng tập thể giải thoát gần 500 người.
Khi đó, có nhiều cán bộ chiến sĩ đã bị địch bắn và chôn cất trong khu vực nhà lao đến nay vẫn chưa tìm thấy hài cốt. Theo các cán bộ lão thành, sau giải phóng, toàn bộ hồ sơ hài cốt các cựu tù chính trị bị bắn và tra tấn đến chết đã thất lạc.
Tuy nhiên, dưới khu đất mà Ngân hàng Công Thương VN đang xây dựng hiện có ít nhất 36 bộ hài cốt các liệt sĩ chưa được tìm kiếm quy tập, nếu cho xây dựng dự án cao tầng thì làm sao có cơ hội tìm kiếm!?.
Ông Huỳnh Văn Tới cũng thừa nhận trong đợt vượt ngục năm 1956, có 22 người đã bị bắn hạ tại khu vực này, đến nay vẫn chưa tìm thấy hài cốt.
Tuy nhiên, khi chúng tôi đề cập đến việc chủ đầu tư xây dựng ngay trên vùng đất chưa tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, ông Tới cho biết việc xây dựng như thế nào là do chủ đầu tư vì đất đã được tỉnh bán rồi.
Nếu quá trình xây dựng, san lấp phát hiện được hài cốt thì đơn vị thi công phải báo lại để tỉnh xử lý. Chúng tôi tiếp tục đặt vấn đề: Khi công trình cao tầng mọc lên, dấu vết tìm kiếm sẽ mất hết và việc quy tập rất khó khăn?
Ông Tới nói việc này UBND tỉnh sẽ trả lời. Tuy nhiên, sau hơn 1 tuần đăng ký làm việc với UBND tỉnh Đồng Nai thông qua người phát ngôn, đến nay phóng viên Báo NLĐ vẫn chưa nhận được thông tin chính thức.