Tại hội thảo 3 năm nhìn lại tái cơ cấu và xử lý nợ xấu ngân hàng (NH), Phó Thống đốc NH Nhà nước Nguyễn Kim Anh cho biết Đề án 254 đã đạt những kết quả đáng kể. Vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng đã được xử lý một bước quan trọng, sáp nhập, hợp nhất và mua lại NH diễn ra mạnh mẽ nhằm xử lý NH yếu kém.

Nợ xấu giảm mạnh

Theo Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh, tính từ thời điểm năm 2012 đến hết tháng 8-2015, các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 424.000 tỉ đồng nợ xấu (tương đương 91,2% tổng số nợ xấu ước tính tại thời điểm tháng 9-2012). Trong đó, xử lý nợ xấu thông qua Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chiếm 41,3%, còn lại do các tổ chức tín dụng tự xử lý. Để xử lý nợ xấu và đưa tỉ lệ này về mức dưới 3% theo yêu cầu của NH Nhà nước, nhiều NH thương mại đã đẩy mạnh trích lập dự phòng rủi ro, lợi nhuận cũng “teo tóp” vì phải ưu tiên trích lập dự phòng để xử lý nợ xấu. Ngay cả những khoản nợ đã bán cho VAMC, NH vẫn phải tiếp tục trích lập dự phòng hằng năm…

“Dự kiến, tỉ lệ nợ xấu vào cuối năm nay sẽ ở mức dưới 3% theo mục tiêu đề ra. Các chuẩn mực mới về phân loại nợ cũng được triển khai theo đúng lộ trình, giúp nợ xấu trở nên minh bạch và được phản ánh đầy đủ hơn” - Phó Thống đốc nhận xét. Nợ xấu được xử lý đã góp phần trong việc khơi thông và thúc đẩy mở rộng tín dụng cho nền kinh tế một cách an toàn, hiệu quả. Trên thực tế, những doanh nghiệp đã vướng nợ xấu sẽ không thể tiếp cận vốn NH và nợ xấu trở thành “cục máu đông” làm tắc nghẽn tín dụng trong một thời gian dài.

Ở góc độ khác, nợ xấu lại là “người đồng hành bất đắc dĩ” của mọi tổ chức tín dụng do không thể xóa bỏ hoàn toàn rủi ro trong quá trình hoạt động; như khi môi trường kinh doanh biến động xấu, bất động sản đóng băng… đều có thể phát sinh nợ xấu. Dù việc kiểm soát, đo lường và hạn chế nợ xấu là nhiệm vụ của ngành NH nhưng cần sự tham gia hỗ trợ tích cực của các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp và cơ chế chính sách phù hợp.

Xóa sổ ngân hàng yếu kém

Một điểm quan trọng trong Đề án 254 là lành mạnh hóa tình trạng tài chính và củng cố năng lực hoạt động của các tổ chức tín dụng. Theo thống kê của NH Nhà nước, đã có 17 tổ chức tín dụng trong nước và chi nhánh NH nước ngoài thông qua sáp nhập, hợp nhất, giải thể hoặc rút giấy phép. Mới đây, NH Phương Nam chính thức bị xóa tên trên thị trường sau khi sáp nhập vào Sacombank, NH TMCP Phát triển Mê Kông cũng không còn giữ thương hiệu này sau khi sáp nhập vào NH TMCP Hàng Hải hoặc NH TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long về một nhà với BIDV…

Ông Nguyễn Đức Hưởng, Phó Chủ tịch HĐQT NH TMCP Bưu điện Liên Việt, cho rằng 3 năm tái cơ cấu là một bước tiến rất dài, đạt nhiều thành tựu về chính sách tiền tệ; như việc NH Nhà nước mua lại các NH yếu kém 0 đồng là sáng kiến chưa có tiền lệ, khi ở Mỹ họ bỏ tiền ra cứu các NH nhưng Việt Nam lại không dùng ngân sách. “Mua NH giá 0 đồng giống như đánh chuột không vỡ bình, “đánh” chính và những HĐQT, cổ đông của NH, tức là tiền của dân không mất. Quyền lợi của người dân được bảo vệ, tránh hiện tượng đổ vỡ domino toàn hệ thống” - ông Hưởng nói.

Dù vậy, để quá trình tái cơ cấu hoàn thiện hơn, ông Hưởng cho rằng nên bổ sung vào Luật Các tổ chức tín dụng các quy định của NH cổ phần theo hướng cần đưa đại diện phần vốn của người dân trong HĐQT. NH Nhà nước cũng cần cử người vào các NH cổ phần, bởi khi vốn điều lệ của NH cổ phần tăng lên thì phần đại diện của người dân cũng cần tăng lên.

LINH ANH