Dùng robot phẫu thuật nội soi bụng, một ứng dụng lý thú

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Bắc, Giám đốc BV Đại học Y Dược, cho biết vào giữa thập niên 80 thế kỷ qua, một số khoa học gia của Trung tâm NASA-Ames (Hoa Kỳ) bắt đầu nghĩ đến việc ứng dụng công nghệ “thực tế ảo” để phẫu thuật từ xa. Công việc nghiên cứu trở nên thuận lợi hơn khi Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ ủng hộ toàn bộ kinh phí để chế tạo robot phẫu thuật từ xa nhằm hạn chế thương vong cho các phẫu thuật viên trong chiến tranh. Tuy nhiên, mô hình do bác sĩ Richard Satava đưa ra, đưa thương binh vào một chiến xa có đặt robot phẫu thuật để phẫu thuật viên mổ cho bệnh binh từ một BV di động thật xa, chỉ dừng lại ở mức độ thử nghiệm trên động vật.

Nhiều ưu điểm khi dùng robot phẫu thuật

Sau đó, một số nhà khoa học rời NASA thành lập công ty tư nhân để sản xuất robot dân sự. Năm 1994, Công ty Computer Motion đưa ra thị trường cánh tay robot AESOP, được điều khiển bằng giọng nói của phẫu thuật viên. Ba năm sau, robot da Vinci của công ty Integrated Surgical System được Cơ quan Quản lý thực phẩm và thuốc men (FDA) đồng ý cho sử dụng trong phẫu thuật. Năm 1998, Computer Motion cho ra mắt robot Zeus để cạnh tranh. Tháng 6 -2003, hai công ty nói trên sáp nhập thành Intuitive Surgical Inc và vẫn tiếp tục sản xuất 2 loại robot phẫu thuật.

Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Đức, BV Đại học Y Dược, hiện nay phẫu thuật nội soi ngày càng phổ biến vì rút ngắn thời gian nằm viện, giảm đau sau mổ, tính thẩm mỹ cao, bệnh nhân hồi phục nhanh hơn so với mổ hở. Tuy nhiên, đối với phẫu thuật viên thì phẫu thuật nội soi cũng còn một số hạn chế về thao tác, robot phẫu thuật chính là phương tiện giúp phẫu thuật viên vượt qua những trở ngại này: Đó là quan sát được trường mổ theo không gian 3 chiều, có thể thực hiện các mối nối trong không gian thao tác rất hạn hẹp, tăng cường mức độ khéo léo và phức tạp của thao tác mổ, có thể phẫu thuật được từ xa.

VN sẽ có robot phẫu thuật

Bác sĩ Bắc cho biết trong tương lai BV Đại học Y Dược TPHCM sẽ cố gắng trang bị robot để phẫu thuật nội soi. Trở ngại lớn nhất của phẫu thuật robot là kinh phí trang bị vì giá thành của một hệ thống da Vinci lên đến 1,25 triệu USD, chưa kể mỗi năm cần 125.000 USD tiền bảo trì và chi phí dụng cụ tiêu hao. Trở ngại này có thể vượt qua với sự hỗ trợ từ phía UBND TP. Năm 2001, toàn thế giới có hơn 40 robot Zeus và 50 robot da Vinci hoạt động. Tại các nước trong khu vực, Singapore có 2 robot da Vinci, Thái Lan và Malaysia mỗi nước có 1 robot. Một số phẫu thuật nội soi với hỗ trợ robot đã trở thành thường quy trên lâm sàng như cắt tử cung, cắt buồng trứng, nối vòi trứng, cắt tuyến tiền liệt tận gốc, tạo hình bể thận, cắt túi mật...

Robot phẫu thuật tim, đỉnh cao của phẫu thuật ít xâm lấn Theo bác sĩ Sujit Banyatpiyaphod, phẫu thuật viên Viện Tim mạch Bangkok (Thái Lan), xu hướng mổ tim bằng robot trên thế giới ngày càng tăng: Năm 2002 là 2.200 ca, năm 2003 là 3.000 ca và năm 2004 là 4.000 ca. Ưu điểm của phẫu thuật tim bằng robot là giảm tỉ lệ tử vong, không phải mở xương ức nên tránh được các biến chứng có khi rất nặng, giảm đau, bệnh nhân mau trở về với công việc hằng ngày (nằm viện 3 ngày so với 10 ngày khi mổ mở). Ngày nay robot có thể sửa được van 2 lá, bít thông liên nhĩ, bắc cầu mạch vành điều trị bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ.