Để chẩn đoán cao huyết áp, chỉ cần vài phút với máy đo. Kẹt là ở chỗ, nhiều người vì quá bận nên thậm chí không có giờ đo huyết áp. Đã vậy, nhiều người cứ nghĩ huyết áp chưa bất thường khi khám bệnh định kỳ là ổn mà đâu có ngờ huyết áp không hề cố định trong ngày do sự thay đổi của nhịp sinh học, nếp sinh hoạt, trọng lượng, tuổi đời của mỗi người. Do đó, không nên chỉ dựa vào một lần đo rồi thờ ơ vì thấy kết quả của đợt khám sức khỏe trong định mức bình thường.

Thực tế cho thấy số người hiểu cách đo huyết áp sao cho đúng vẫn là thiểu số. Nhiều người vẫn giữ thói quen đo huyết áp ngay sau khi vận động, sau khi ăn no. Tất nhiên, không thể chính xác nếu đánh giá huyết áp trong lúc cơ thể đang hay vừa vận động, cho dù huyết áp có tăng cao. Gọi là cao huyết áp khi huyết áp nhiều lần vượt quá trị số 140/90 trong lúc nghỉ ngơi. Định mức bệnh lý thậm chí thấp hơn ở người bệnh đái tháo đường (130/80), hay thậm chí thấp hơn nữa (125/85) nếu đã có biến chứng ở thận hay mắt.

Chuyện không chỉ có thế. Ít khi cao huyết áp biểu lộ qua triệu chứng lâm sàng như nhức đầu, chóng mặt, ù tai, cáu kỉnh, mất ngủ... nên cả bệnh nhân lẫn thầy thuốc dễ bị lừa. Muốn chẩn đoán bệnh chỉ có thể dựa vào kết quả đo huyết áp định kỳ và so sánh kết quả trước sau. Bên cạnh đó, không dễ xác minh nguyên nhân của bệnh cao huyết áp, như do bệnh thận hay rối loạn nội tiết tố. Cùng với yếu tố di truyền, có một số điều kiện thuận lợi khiến bệnh bộc phát như xơ vữa động mạch, hút thuốc, béo phì, nghiện rượu, ít vận động, stress, bệnh đái tháo đường, bệnh tuyến giáp... Huyết áp của đối tượng thuộc các nhóm vừa kể vì thế cần được kiểm soát thường xuyên hơn.

Đừng quên một số chuyện tưởng nhỏ mà quan trọng:

- Cao huyết áp nếu không được điều trị đến nơi đến chốn là lý do dẫn đến nhiều biến chứng như viêm tĩnh mạch, viêm cầu thận, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não... Nguy cơ càng cao hơn nếu nạn nhân đồng thời hút thuốc, bị bệnh đái tháo đường, tăng mỡ trong máu.

- Một khi đã dùng thuốc hạ áp, phải dùng thuốc mỗi ngày và liên tục để tránh tình trạng huyết áp tăng bất ngờ. Đừng dùng thuốc theo kiểu chỉ mỗi khi ghi nhận huyết áp đã tăng. Cũng đừng tự ý ngưng thuốc khi thấy huyết áp ổn định.

- Trong bệnh cao huyết áp, khó giữ nguyên liều lượng thuốc hạ áp trong suốt liệu trình. Thầy thuốc phải tăng hay giảm thuốc hạ áp tùy theo huyết áp, thể trọng, cơ tạng của người bệnh. Trong nhiều trường hợp, đặc biệt với bệnh nhân đái tháo đường, cần được điều trị bằng nhiều loại thuốc hạ áp.

- Phác đồ điều trị không thể chỉ đơn độc thuốc hạ áp mà phải được kết hợp với thuốc lợi tiểu, hạ mỡ máu, chống co thắt, giữ máu loãng, an thần... tùy từng trường hợp. Khéo hơn nữa, nếu thầy thuốc biết cách kết hợp với dược thảo để giảm phản ứng phụ của thuốc hóa chất.

- Việc áp dụng các phương pháp không dùng thuốc, như châm cứu, dưỡng sinh, thiền định… là điều nên làm nếu thực hiện bài bản nhưng đó chỉ là nhân tố đi kèm trong phác đồ điều trị, nghĩa là không thể thay thế thuốc đặc hiệu.

Đừng xem thường bệnh cao huyết áp vì hậu quả nghiêm trọng là tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy thận, thoái hóa võng mạc... Biện pháp tầm soát khá đơn giản. Đó là đo huyết áp định kỳ và đến ngay thầy thuốc nếu thấy dấu hiệu tăng huyết áp. Sắm máy đo huyết áp và học cách đo huyết áp là biện pháp đầu tư đáng tiền.