Liên quan đến vụ xét xử Phạm Công Danh và đồng phạm giai đoạn 2, trong Bản luận tội của đại diện VKS có kiến nghị thu hồi 6.126 tỉ đồng từ các ngân hàng BIDV, Sacombank, TPBank để khắc phục hậu quả. Trong đó, cáo trạng xác định khoản tiền từ BIDV là 2.550 tỉ đồng. Theo đó, đại diện BIDV đã phân tích những hệ lụy khi thu hồi khoản tiền 2.550 tỉ đồng, theo đề nghị của VKS.

Phiên tòa xét xử vụ án Phạm Công Danh

Cụ thể, việc đặt vấn đề xem xét tính hợp pháp của nguồn trả nợ từ tài khoản của chính khách hàng vay sẽ làm thay đổi bản chất của quan hệ tín dụng. Khi đó, bất cứ việc thu hồi nợ nào của tổ chức tín dụng (TCTD) từ tài khoản của khách hàng cũng đòi hỏi phải chứng minh nguồn tiền trả nợ là hợp pháp. Vậy ai là người có trách nhiệm xác định nguồn tiền hợp pháp hay phải kiến nghị Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xác minh vấn đề này?

Do đó, BIDV cho rằng cần có quan điểm xuyên suốt về vấn đề này, tạo hành lang pháp lý để các TCTD cho vay và thu nợ, kích thích tăng trưởng tín dụng, thúc đẩy kinh tế phát triển. Việc không truy hồi các nguồn tiền đã thu nợ hợp pháp là phù hợp với thông lệ quốc tế và tạo sự an tâm cho các TCTD, kể cả các TCTD nước ngoài.

Đồng thời, thiệt hại xảy ra cho VNCB là thiệt hại tại NH TMCP Xây dựng trước khi NHNN mua bắt buộc, thiệt hại này do các chủ sở hữu trước đây (ông Phạm Công Danh) gánh chịu. Hậu quả là các bị cáo đã phải chuyển quyền sở hữu NH (tư cách cổ đông) cho nhà nước. Nếu thu hồi lại các khoản tiền này, liệu có tính đến quyền lợi của các bị cáo là cổ đông tại thời điểm xảy ra tổn thất không? Và khoản tiền này có được tính bù đắp cho trách nhiệm của các bị cáo trong vụ án không?

Như tất cả các TCTD, các NH khác được cấp phép cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cho khách hàng theo Luật các TCTD, BIDV đã tuân thủ quy định của pháp luật khi thu nợ của 12 công ty do VNCB giới thiệu. Nay, nếu chấp nhận quan điểm của đại diện VKS về việc thu hồi các khoản tiền BIDV đã thu nợ hợp pháp (khoản nợ này thực tế đã được tất toán từ nhiều năm trước), đại diện NH này cho rằng, sẽ gây xáo trộn thị trường tài chính tín dụng, đặc biệt sẽ cản trở hoạt động thu hồi nợ của các TCTD. Chưa kể, cán bộ NH sẽ có tâm lý e ngại vì sợ "thu nợ sai", hoặc "sẽ không thu nợ vì không biết nguồn gốc sâu xa của khoản tiền đó". Trong khi đến nay, pháp luật không quy định và thực tế cũng không thể biết nguồn gốc của số tiền thu nợ đó.

Về phía BIDV, theo quy định pháp luật và thông lệ, các khoản tiền thu nợ đã được tổng hòa chung vào nguồn vốn hoạt động chung của NH. BIDV đã thực hiện phân bổ theo quy chế tài chính, trong đó bao gồm nhiều khoản chi trong năm 2014-2015 như: trả tiền gửi, trả lãi tiền gửi huy động từ dân cư, chi trả lãi vay, chi nộp thuế và các khoản thực hiện nghĩa vụ ngân sách khác; chi trả cổ tức cho cổ đông (trong đó có cổ đông lớn nhất là nhà nước)... Tất cả các khoản tiền thu nợ và việc phân bổ chi phí cũng đã hạch toán kế toán theo đúng quy định, được ghi nhận tại các Báo cáo tài chính đã được kiểm toán hằng năm do các công ty kiểm toán quốc tế có uy tín thực hiện. Nếu đặt ra việc thu hồi lại, thì giải quyết hệ quả của các giao dịch, hạch toán nêu trên như thế nào?

Trong khi đó, các khoản vay đã được BIDV tất toán từ tháng 5-2014. Tại thời điểm trước khi tất toán, các khoản vay này đều được bảo đảm bằng các bất động sản có giá trị lớn của khách hàng vay và của bên thứ ba (các giao dịch bảo đảm tiền vay đã được thực hiện các thủ tục công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm theo đúng quy định để xác định thứ tự ưu tiên thanh toán cao nhất cho BIDV), tổng giá trị tài sản bảo đảm lớn hơn giá trị khoản vay.

Do khách hàng vay đã trả được nợ, nên BIDV đã thực hiện giải chấp các tài sản bảo đảm này theo đúng quy định. Nay nếu đặt ra vấn đề thu hồi số tiền BIDV đã thu nợ trong vụ án này, sẽ ảnh hưởng đến nhiều quyền lợi của BIDV và kéo theo rất nhiều những hệ lụy của các giao dịch liên quan đến các khách hàng vay, tài sản bảo đảm sau khi được giải chấp.

Ngoài ra, BIDV là NH TMCP do nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối (trên 95% vốn điều lệ). Việc yêu cầu BIDV phải chịu trách nhiệm với thiệt hại do các bị cáo gây ra cho VNCB theo đề nghị của VKS sẽ xâm phạm đặc biệt nghiêm trọng đến lợi ích nhà nước, gây thiệt hại lớn cho nhà nước.