Gian nan khôi phục lòng tin

Bản tin Reuters ngày 4-4 dẫn nguồn Bộ Nông nghiệp Brazil cho hay 3 trong số 6 nhà máy bị đóng cửa để kiểm tra hành chính đã được phép xuất khẩu thịt trở lại vì “không tìm thấy điều bất thường”. Các nhà máy này thuộc sở hữu các công ty FrigoSantos, Breyer & Cia và Argus.

Chính phủ nhanh chóng vào cuộc

Cảnh sát điều tra vẫn tiếp tục làm việc với 15 nhà máy còn lại thuộc “danh sách đen” cấm xuất khẩu thịt, trong đó có các nhà máy của 2 ông lớn JBS và BRF.

21 nhà máy đã bị đình chỉ sản xuất và cấm xuất khẩu theo yêu cầu của EU (Liên hiệp châu Âu). Sau đó, ngày 26-3, ông Vytenis Andriukaitis, Ủy viên châu Âu phụ trách y tế, đã bay tới Brazil kiểm tra vụ việc và đặt ra thêm các điều kiện để EU gỡ bỏ lệnh cấm nhập thịt bò và gà của nước này.

Tới nay, cuộc điều tra vẫn chưa đưa ra kết luận cuối cùng.

Trước viễn cảnh ngành thực phẩm rơi vào cảnh chợ chiều sau hàng chục năm vất vả gầy dựng nên thương hiệu thịt Brazil trên thế giới, chính phủ nước này vào cuộc ngay từ đầu trên cả hai mặt trận đối nội và đối ngoại.

Tổng thống Michel Temer (trái) chiêu đãi đại sứ các nước món Churrascaria trứ danh nhằm giải cứu ngành chế biến thịt Brazil Ảnh: Wfdd

Bộ Nông nghiệp thiết lập khẩn cấp một đoàn thanh tra hùng hậu 250 người - bao gồm nhân viên kiểm toán, thanh tra thú y, an toàn thực phẩm (ATTP) và chuyên gia kiểm dịch động vật - làm việc với 21 nhà máy dính líu đến tham nhũng và thịt kém chất lượng. Đoàn đang phân tích các mẫu xúc xích, thịt băm (bò, heo), thịt heo xông khói, hamburger, gà đông lạnh và gà Tây tại các nhà máy này. Bộ Nông nghiệp hứa hẹn sẽ được công bố sớm nhất kết quả thanh tra.

Về mặt đối ngoại, mới đây, ông Henrique Choer Moraes, Bí thư Thứ nhất Phái bộ Brazil tại EU, cam kết thịt bò, gà xuất khẩu của nước này không có hại cho sức khỏe con người theo kết quả kiểm nghiệm mới nhất, mặc dù có một số ít trường hợp thịt gà bị bơm nước và xúc xích trộn bột mì. Tuy nhiên, đòn phản công ngoại giao ngoạn mục nhất là của Tổng thống Brazil Michel Temer.

Đại yến Churrascaria

Ngày 19-3, tức 2 ngày sau khi cảnh sát liên bang kích nổ “quả bom thịt kém chất lượng vì tham nhũng”, Tổng thống Temer mở tiệc chiêu đãi 19 đại sứ các nước nhập khẩu thịt Brazil lớn nhất tại nhà hàng nướng Steak Bull ở thủ đô Brasilia.

Thực đơn là món nướng Churrascaria “quốc hồn quốc túy” trứ danh của Brazil với nguyên liệu là xúc xích (bò, gà), những miếng thịt bò mềm mại và thơm ngon. Có tin đồn sau đó trên mạng xã hội: Lô hàng nguyên liệu này nhập từ một nước láng giềng. Tuy nhiên, đó là tin đồn ác ý của phe chống đối Tổng thống Temer, theo nhận định của chính quyền.

Trong lúc thưởng thức các món thịt nướng, các vị đại sứ đã được Tổng thống Temer và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Blairo Maggi (người có biệt danh là “Vua đậu nành”) - hai người ăn mạnh miệng nhất - giải thích: “Chỉ có 0,5% thịt chế biến tại Brazil liên quan đến vụ bê bối”. Một tỉ lệ quá nhỏ để quan tâm.

Jose Augusto de Castro, Chủ tịch Hiệp hội Ngoại thương Brazil, nhấn mạnh: “Cái cách trình bày vụ việc khiến người ta lầm tưởng toàn bộ ngành chế biến thực phẩm đều có vấn đề. Sự thật là chỉ có 21 nhà máy chế biến, lò mổ và kho đông lạnh bị đình chỉ hoạt động, trong khi Brazil có hơn 4.800 cơ sở như vậy”.

Về chuyện thanh tra vệ sinh ATTP, ông Castro cũng lưu ý rằng không phải tự nhiên mà ngành chế biến thịt Brazil “cất cánh cao từ những năm 2000”. Bộ Nông nghiệp hiện có 11.000 nhân viên. Trong vụ án này, chỉ có 38 người bị bắt (tuần qua, đã có thêm 5 viên chức khác bị bắt) vì tình nghi ăn hối lộ để cấp giấy chứng nhận ATTP và bỏ qua các khâu kiểm soát. Đó cũng là một con số quá bé để xé ra to.

Tóm lại, thông điệp của Tổng thống Temer hết sức rõ ràng: Ở Brazil, ăn thịt rất an toàn; còn thịt xuất khẩu ngon, bổ, rẻ và bảo đảm ATTP theo những tiêu chuẩn phổ thông quốc tế.

Ngân sách nhà nước đã chi ra 14.000 real (4.454 USD) cho bữa tiệc “giải độc” dư luận nêu trên. Dù thế, chỉ một bữa tiệc thì không thể “lật ngược thế cờ” ngay vì vấn đề ATTP rất nhạy cảm.

Ngày 21-3, Trung Quốc, Hàn Quốc, EU và Chile ban hành lệnh nằm ngoài “danh sách đen” cấm nhập thịt từ 21 cơ sở chế biến thịt tình nghi kém chất lượng. Tiếp đó, 21 nước khác cũng ra quyết định tương tự.

Tuy nhiên, do tâm lý bất an, các nhà nhập khẩu cũng hạn chế nhập sản phẩm của những công ty Brazil khác dù không có tên trong “danh sách đen”. Điều này đã dẫn đến một sự cố hy hữu: Trong vòng 3 ngày, giá trị sản lượng thịt xuất khẩu của Brazil đã giảm sâu, từ 63 triệu USD xuống còn 74.000 USD/ngày!

Thế là, ông Temer tiếp tục gặp hơn 30 đại sứ các nước nhập khẩu thịt Brazil tại Phủ Tổng thống để giải đáp thắc mắc của những vị này. Nhân tiện, ông nhấn mạnh rằng bản chất chiến dịch “Carne Fraca” của cảnh sát liên bang là chống tham nhũng chứ không có ý “vạch lá tìm sâu” khâu ATTP của các công ty.