Mới là bước đầu!

Dù vậy, các bên liên quan và giới phân tích đều nhận định đây chỉ là bước đầu tiên trên chặng đường khó khăn còn dài. Trước mắt, chương trình hạt nhân của Iran bị đóng băng trong vòng 6 tháng trong lúc các nhà thương thảo theo đuổi một thỏa thuận cứng rắn, lâu dài và toàn diện hơn.

Các nhà ngoại giao hồ hởi sau thỏa thuận tạm thời song con đường phía trước còn dài. Ảnh: Reuters

Một trong những bất đồng lớn nhất hiện nay vẫn là quyền làm giàu uranium của Iran. Dù chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama từng nói họ sẽ không nhượng bộ về vấn đề này song thỏa thuận tạm thời đã có bước xoa dịu khi kêu gọi các bên tìm kiếm những điều khoản về “một chương trình làm giàu được định nghĩa rõ ràng với sự minh bạch và những hạn chế có thể có” mà Iran được phép tiến hành.

Vì thế, theo báo The New York Times, vấn đề được thảo luận sắp tới có thể không phải là Iran có được làm giàu uranium hay không mà là P5+1 sẽ chấp nhận làm giàu đến quy mô nào. Ông Gary Samore, chủ tịch một tổ chức thúc đẩy tăng cường trừng phạt Iran, nhận định: “Chúng ta muốn chương trình (làm giàu uranium của Iran) ở quy mô rất nhỏ và hạn chế nhưng họ lại muốn quy mô công nghiệp”.

Những khó khăn khác nằm ở số phận các cơ sở hạt nhân của Iran, như liệu nhà máy làm giàu uranium Fordo hoặc lò phản ứng nước nặng gần thị trấn Arak có bị dỡ bỏ hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng hay không? Ông David Albright, Chủ tịch Viện Khoa học và An ninh quốc tế (Mỹ), nhận định: “Thỏa thuận tạm thời chưa làm rõ những hạn chế có thể được đưa vào thỏa thuận cuối cùng”.

Đó là lý do ông Obama cam kết với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu rằng Mỹ sẽ thúc ép một giải pháp toàn diện đối với chương trình hạt nhân của Iran. Ông Netanyahu gọi thỏa thuận trên là “sai lầm lịch sử” song hãng tin AP nhận định Tel Aviv không có nhiều lựa chọn ngoài việc chấp nhận bởi khả năng tấn công Iran hiện không cao.

Do đó, theo ông Yoel Guzansky, nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu An ninh quốc gia Israel, thay cho lập trường cứng rắn hiện nay, Tel Aviv sẽ “còn nước còn tát” bằng cách cải thiện quan hệ với đồng minh hàng đầu Mỹ và tác động đến kết quả của các cuộc đàm phán sắp tới giữa P5+1 và Iran. 