Biến áp lực thành động lực

Cuộc mít tinh nhằm kêu gọi thực hiện chính sách thuế và giá các sản phẩm thuốc lá để giảm tiêu thụ thuốc lá, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do sử dụng thuốc lá.

Bộ Y tế cho biết Việt Nam hiện có 15,3 triệu người hút thuốc lá và mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá.

Đó là các bệnh ung thư phổi, vòm họng; các bệnh về tim mạch và hô hấp như nhồi máu cơ tim, tắc nghẽn phổi mạn tính; bệnh ung thư các cơ quan khác như thanh quản, thực quản, bàng quang và thận, cổ tử cung; những bệnh về hệ thần kinh và sinh sản.…Nếu không có các biện pháp ngăn chặn kịp thời, khoảng 10% dân số Việt Nam sẽ chết sớm vì các bệnh này.

Đáng lưu ý là người không hút thuốc nhưng chung sống hay cùng làm việc với những người nghiện thuốc vẫn có nguy cơ mắc bệnh rất cao do hít phải khói thuốc thụ động, đặc biệt là trẻ em. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sử dụng thuốc lá gây tử vong cho gần 6 triệu người mỗi năm trên toàn cầu, trong đó hơn 600.000 trường hợp do các bệnh liên quan đến hút thuốc thụ động.

Ngoài ra, hằng năm ước tính tổng số tiền chi cho người hút thuốc lá vào khoảng trên 8.200 tỉ đồng. Riêng gánh nặng kinh tế do bệnh tật liên quan đến thuốc lá ở Việt Nam trong năm 2011 là trên 23.000 tỉ đồng (chiếm 0,91% tổng GDP của cả nước).

Trong điều kiện như vậy, giá thuốc lá tại Việt Nam lại rất rẻ, thanh thiếu niên dễ dàng đến với thuốc lá, nhanh chóng trở thành người nghiện, để rồi chịu những tổn hại lớn về sức khỏe mà khó tìm ra lối thoát. Các nghiên cứu về sử dụng thuốc lá trong thanh thiếu niên cho thấy tỉ lệ hút thuốc ở nhóm này đang tăng và độ tuổi bắt đầu hút thuốc ngày càng trẻ (trên 20% ở độ tuổi 16-24). Vì lẽ đó, tăng thuế chính là biện pháp để hạn chế sử dụng thuốc lá, đặc biệt là hạn chế tình trạng thanh thiếu niên hút thuốc. Nỗ lực này còn nhằm thực thi điều 6 của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của WHO. Theo tổ chức này, các quốc gia cần thực hiện chính sách thuế và giá các sản phẩm thuốc lá như một biện pháp hiệu quả để giảm tiêu thụ thuốc lá, giảm tỉ lệ mắc bệnh và tử vong do sử dụng thuốc lá.

Hiện nay, tỉ lệ thuế thuốc lá tại Việt Nam chiếm 41,6% trên giá bán lẻ, thấp gần nhất so với các nước trong khu vực và rất thấp so với các nước phát triển như Pháp (80%), Đức (73%), Úc (60%)...

Lộ trình tăng thuế mà Bộ Y tế đã đề xuất là: Năm 2015, Việt Nam sẽ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá từ 65% lên 105%, áp dụng cho giai đoạn 2015-2017, sau đó sẽ tăng từ 105% lên 145% vào giai đoạn 2018-2019 và tiếp tục xem xét điều chỉnh thuế vào năm 2020.

Ước tính, với lộ trình này, tỉ lệ hút thuốc ở nam giới có thể giảm từ 47,4% hiện nay xuống 39% vào năm 2020, đạt mục tiêu quốc gia. Đồng thời sẽ ngăn ngừa được một số lượng đáng kể số thanh thiếu niên bắt đầu hút thuốc, giúp giảm tỉ lệ người hút thuốc lá trong dài hạn. Mặt khác, tổng thu thuế thuốc lá có thể tăng thêm 9.000 tỉ đồng so với năm 2014...

Hy vọng giải pháp tăng thuế không chỉ là áp lực mà còn là động lực cho những người muốn bỏ thuốc lá nhưng chưa thành công!