Chống chế đủ kiểu

Ông Ngô Ngọc Thanh, Trưởng Phòng Thu BHXH Nghệ An, cho biết: “Tháng nào mình cũng cho cán bộ đến đôn đốc thu nhưng rất nhiều đơn vị không đóng BHXH cho người lao động. Nhiều doanh nghiệp (DN) nợ bảo hiểm 6-7 năm với số tiền cả chục tỉ đồng nhưng vẫn tìm cách trốn tránh. BHXH Nghệ An đã tổ chức nhiều cuộc họp, thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành nhưng vẫn không thu được”.

Nhiều lúc cũng nản

Theo BHXH Nghệ An, sau nhiều lần yêu cầu các đơn vị như thế đóng BHXH cho người lao động nhưng không có kết quả, cơ quan này đành khởi kiện. Tòa tuyên thắng kiện nhưng khó thu được tiền do các đơn vị này cố tình chây ì, thậm chí 3-4 năm sau vẫn không đóng cho BHXH đồng nào.

Trụ sở Công ty CP Tư vấn thiết kế Thái Bình Dương (TP Tuy Hòa) được cho là đã thế chấp ngân hàng, không thể kê biên để thi hành án nợ BHXHẢnh: Hồng Ánh

Các đơn vị không đóng BHXH đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người lao động. Điển hình, Công ty CP Đầu tư xây dựng 24 chỉ có 267 lao động nhưng nợ BHXH trên 10 tỉ đồng. Trong đó, 112 lao động nghỉ việc nhưng chưa được ghi và xác nhận sổ BHXH để giải quyết chế độ. Năm 2012, BHXH Nghệ An khởi kiện và thắng kiện nên ngày 3-12-2013, Chi cục Thi hành án dân sự TP Vinh có quyết định yêu cầu DN này thanh toán nợ BHXH. Tiếp đó, BHXH Nghệ An có công văn gửi Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (bộ chủ quản) đề nghị chỉ đạo DN này thanh toán nợ nhưng tất cả đều chưa có kết quả. Giám đốc DN này cũng không tham gia BHXH và sinh hoạt Đảng tại địa phương nên rất khó liên hệ.

Chúng tôi tìm đến địa chỉ đăng ký của Công ty CP Nạo vét và Xây dựng đường biển 2 ở TP Vinh. Tòa nhà vẫn có người nhưng cổng ra vào đóng kín, gọi mãi không thấy ai trả lời. Tại địa chỉ đăng ký trụ sở của Công ty Công trình giao thông Miền Trung, chúng tôi tìm mãi vẫn không thấy. Khi chúng tôi hỏi muốn gặp lãnh đạo Công ty CP Công nghiệp ô tô Trường Sơn (nợ BHXH 2,3 tỉ đồng) để làm việc thì nhân viên DN này từ chối với lý do sếp không có ở cơ quan.

“Nợ nhiều, giờ thấy người lạ đến, họ nghĩ bên ngân hàng, thi hành án hay bảo hiểm đòi tiền nên tìm cách trốn tránh không gặp đó” - một cán bộ BHXH Nghệ An giải thích.

Ông Nguyễn Văn Bưởi, cán bộ Chi cục Thi hành án dân sự TP Vinh, cho biết: “Thu tiền của các đơn vị nợ BHXH khó lắm. Họ đưa ra rất nhiều lý do, như: làm ăn thua lỗ, vấn đề do người tiền nhiệm để lại, suy thoái kinh tế… để thoái thác trách nhiệm thi hành án. Đi lại nhiều lần, yêu cầu họ đóng tiền nhưng không được, nhiều lúc chúng tôi cũng nản”.

Ông Đặng Văn Hải, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự TP Vinh, ngao ngán: “Kiểm tra, xác minh tài khoản của các đơn vị nợ BHXH ở ngân hàng đều nằm trong tình trạng không có số dư. Những tài sản khác như ô tô, dây chuyền máy móc thì họ thế chấp cho các dịch vụ cầm cố ở ngoài nên rất khó xử lý để thu nợ”.

Kiện để dọa là chính

Trong khi đó, BHXH Phú Yên cho biết tỉnh này còn 46 đơn vị nợ BHXH với số tiền hơn 7 tỉ đồng nhưng không còn khả năng trả.

Ông Hồ Phương, Phó Giám đốc BHXH Phú Yên, cho biết cơ quan này chỉ bắt đầu ký kết liên tịch giữa 2 ngành BHXH và tòa án về việc khởi kiện các đơn vị nợ BHXH từ năm 2012, khi có quá nhiều đơn vị “xù” nợ BHXH. “Trước đó, chúng tôi chỉ lập danh sách đơn vị nợ quá hạn BHXH rồi chuyển sang Sở Lao Động - Thương binh và Xã hội để xử phạt nhưng chẳng ăn thua” - ông Phương nói. Trong 46 đơn vị nợ quá hạn BHXH, có 36 DN thuộc lĩnh vực xây dựng. Chủ những DN này giờ ở đâu cũng chẳng ai biết.

Lãnh đạo BHXH Phú Yên cho biết việc khởi kiện chủ yếu chỉ dọa là chính bởi chức năng chính của BHXH là đôn đốc. Cơ quan này đã khởi kiện rồi nhưng chủ yếu vẫn chờ hòa giải. “Đòi nợ được hay không chủ yếu ở khâu này. Khi DN chiếm dụng BHXH để làm vốn mà bị kiện thì họ sợ mất đối tác, khó khăn trong làm ăn nên mới trả nhưng cũng dây dưa lắm” - ông Phương lý giải. Theo ông, dù vậy, đầu năm 2014, BHXH Phú Yên vẫn khởi kiện thêm 1 DN nợ quá hạn BHXH hơn 1,2 tỉ đồng. “Tốt hơn hết vẫn là hòa giải, 2 bên thỏa thuận sẽ trả dần nợ bao lâu chứ khi ra tòa, dù có phán quyết thắng thua gì thì cũng khó thi hành án” - một thẩm phán của TAND huyện Đông Hòa nhận xét.

TAND TP Tuy Hòa cũng mới xét xử vụ Công ty CP Tư vấn thiết kế Thái Bình Dương nợ quá hạn BHXH và phán quyết DN này phải trả số tiền trên 235 triệu đồng. Song, hiện đã qua 1 năm, cơ quan thi hành án dân sự vẫn chưa xác định được tài sản của DN này để kê biên.

“Giám đốc DN này cho biết trụ sở của DN là nhà của 2 vợ chồng nhưng đã thế chấp ngân hàng rồi. Tài sản thế chấp vay ngân hàng thì mình đâu thể kê biên để thi hành án? Chúng tôi vẫn chưa xác minh được có đúng là họ thế chấp ngân hàng và ngoài tài sản ấy thì còn tài sản nào khác nữa không” - ông Trần Thanh Liêm, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự TP Tuy Hòa, cho biết.

Ông Hồ Phương than vãn: “Nợ gì còn xiết được chứ nợ BHXH khó lắm, còn tài sản gì thì người ta cũng xiết trước hết rồi”.