Đẩy cái nghèo lùi xa

Một ngày mới tại nhà ông Lý Châu Hùng ở phường 15, quận 5 bắt đầu bằng những tiếng rồ rồ phát ra từ chiếc máy phay. Tay chỉnh, tay đưa sắt, mồ hôi nhễ nhại trên gương mặt nhưng ông vẫn tươi cười: “Chiếc máy đã trở thành người bạn thân thiết giúp cuộc sống gia đình tôi được cải thiện nhiều năm nay. Bên cạnh đó, cũng nhờ sự hỗ trợ của địa phương mà gia đình tôi đã đổi thay từng chút một”.

Nhờ chính quyền giúp đỡ

Vợ ông Hùng, bà Hàn Thị Nguyệt, đang lui cui dọn dẹp nhà cửa cũng lên tiếng: “Bản thân mình cố gắng là chuyện tất nhiên nhưng nếu không có sự giúp đỡ của chính quyền thì cuộc chiến chống cái nghèo chắc còn gian nan lắm”. Rồi bà kể nào là được cấp thẻ BHYT, nhận học bổng, vay vốn với lãi suất thấp… Trong gia đình ông Hùng, vợ chồng ông và người con trai đầu đã có việc làm ổn định, chỉ còn người con trai giữa là sinh viên năm thứ ba Trường ĐH Công nghệ Thông tin (ĐHQG TP HCM) và cô con gái út đang học lớp 12.

Ông Lý Châu Hùng chăm chỉ làm việc bên chiếc máy phay

Tại một hẻm nhỏ khác trên đường An Bình ở phường 5, gia đình bà Đường Hươu Lan luôn rộn tiếng cười. Bà Lan vừa gia công ốc vít vừa trông cháu nội. Nghĩ đến thời gian cả nhà 7 người làm tối mắt cũng không đủ ăn, bà cho biết: “Khổ không thể tả! Chồng tôi có nghề sửa điện nhưng lại ốm yếu, thu nhập không ổn định. Tôi không có bằng cấp hay tay nghề, ai kêu gì làm nấy nên thu nhập cũng bấp bênh. Kinh tế càng chật vật khi con trai lớn lập gia đình và sinh con”.

Được sự tư vấn của chính quyền, bà Lan quyết định vay 50 triệu đồng để con trai đi xuất khẩu lao động với mức lương khoảng 18 triệu đồng/tháng. Chồng bà được địa phương giới thiệu nhiều mối làm ăn để tiếp tục công việc sửa điện, còn bà có thêm việc gia công ốc vít. “Cái nghèo đã không còn bủa vây gia đình tôi nữa rồi” - bà Lan cười nói.

Nhớ về ngày tháng cơ cực, bà Diệp Tam Muối (ngụ phường 3) sợ nhất là những ngày đến hạn con đóng học phí vì tiền ăn còn xoay xở chưa xong. Thế là bà quyết định đi vay vốn từ nguồn quỹ xóa đói giảm nghèo để mua sắm thêm vật dụng kinh doanh. Có tiền, bà đầu tư nguyên liệu cho xe bánh mì. Sạch sẽ, chất lượng, xe bánh mì của bà ngày càng đông khách. Còn chồng bà nhờ được giới thiệu những mối thi công công trình xây dựng nhỏ đã giúp nâng cao tay nghề, kinh nghiệm nên nay làm thầu xây dựng. Giờ chồng bà tất bật ghi sổ, quản lý, sắp đặt công việc đang ngày một lớn thêm, trở thành người tạo việc làm cho hàng xóm xung quanh.

“Dàn nhạc” giảm nghèo

Đầu giai đoạn 2014-2015, quận 5 có 90 hộ nghèo (chiếm 0,2% trên tổng số hộ dân) với 310 người thu nhập dưới 16 triệu đồng/người/năm. Tuy nhiên, tính đến hết tháng 6-2014, quận 5 đã không còn hộ thuộc diện nghèo.

Khi chúng tôi hỏi “bí quyết”, bà Lou Hàn Cánh, Phó Ban Thường trực Ban Chỉ đạo Chương trình Giảm nghèo - Tăng hộ khá quận 5, nói: “Mỗi cơ quan chức năng tại quận 5 là một nốt nhạc trong “dàn nhạc” giảm nghèo. Còn phương pháp chính là thực hiện chương trình giảm nghèo đặc thù với từng gia đình, cặn kẽ trong từng hoàn cảnh”.

Đầu tiên là chặt chẽ, công khai từ việc rà soát danh sách hộ nghèo để không lọt nhưng cũng tránh tình trạng “muốn nghèo”. Để có được danh sách hộ nghèo thì phải khảo sát từ khu phố, tổ dân phố rồi chuyển lên phường, quận kiểm tra lại. Cuối cùng, Ban Chỉ đạo Chương trình Giảm nghèo - Tăng hộ khá kiểm tra lần cuối. Chính từ bước khảo sát chặt chẽ nên mức thu nhập, điều kiện sống, nhu cầu vốn, việc làm, dạy nghề, học hành… của từng hộ được Ban Chỉ đạo Chương trình Giảm nghèo - Tăng hộ khá nắm rất rõ. Từ đó, quận có phương pháp riêng để bảo đảm thoát nghèo căn cơ và bền vững cho mỗi hộ dân. “Chẳng hạn, gia đình ông Hùng sắp tới sửa nhà thì phải hỗ trợ dọn dẹp, hộ bà Muối cần buôn bán thì cho vay vốn, còn những nhà có người đau ốm thì phải xét hưởng trợ cấp xã hội…” - bà Cánh dẫn chứng.

Một trong những giải pháp giảm nghèo khác mà quận 5 sử dụng hiệu quả là bảo đảm quản lý chặt chẽ, đúng quy định nguồn quỹ xóa đói giảm nghèo. “Đề xuất vay vốn của bà con được những người chuyên trách công tác giảm nghèo xem xét rất kỹ lưỡng. Có người bảo vay tiền đi buôn nhưng có buôn hay không thì chúng tôi phải biết, phải theo dõi” - bà Cánh tự tin.

Ngoài ra, những “vệ tinh” tại địa phương là người công tác ở khu phố, công an khu vực sẽ nắm bắt thông tin rõ ràng để phường biết được hoàn cảnh và những thay đổi trong cuộc sống của các hộ nghèo. Tuy nhiên, bà Cánh đúc kết: “Mình giúp thì giúp vậy thôi chứ họ phải cố gắng nhiều mới thoát nghèo được”. Với những chính sách song song như một “dàn nhạc”, quận 5 đã tìm được đáp án cho con đường thoát nghèo của những hoàn cảnh khó khăn nhất tại địa phương trong cuộc chiến chống nghèo nhiều năm qua của TP HCM.