Ngược đời

Đọc báo, xem đài thấy cảnh báo nơi này nơi kia “chặt, chém”, anh ta đâm hoảng. Dù tôi giải thích để trấn an, anh ta vẫn thắc mắc vì sao bên cung cấp dịch vụ du lịch lại “chặt, chém” khách vốn là “thượng đế”, cũng là ân nhân của mình? Ở nhiều quốc gia mạnh về du lịch, theo anh, hầu như không có chuyện ngược đời như thế.

Đó là sự khác biệt cơ bản giữa ý thức và hành động. Làm du lịch một cách bài bản, tầm nhìn dài hạn và thượng tôn pháp luật cốt là để thu hút khách, giữ chân khách lâu dài chứ chẳng phải tận thu. Hiếm có nơi đâu làm du lịch như Việt Nam, tiềm năng lớn song tăng trưởng thấp, là “điểm đến an toàn, thân thiện” nhưng đa phần du khách đến một lần rồi không trở lại. Những chuyện tưởng rất nhỏ, như dẹp nạn “chặt, chém”, ngành du lịch cũng không làm được, đến nỗi năm ngoái, Chính phủ phải có lệnh yêu cầu bêu tên tất cả các điểm “chặt, chém” để du khách “cạch mặt”. Thực ra, đó là chỉ là cách làm cắt ngọn. Căn cơ hơn, phải dùng luật để chế tài, để gian thương biết sợ, để người ngay chẳng còn ngán kẻ gian. Một khi gian thương biết sợ và tuân thủ luật thì mới có môi trường du lịch an toàn.

2. Vụ tiệm vàng Hoàng Mai đã tạm lắng song dư vị đắng của nó chưa tan. Công an TP HCM yêu cầu Công an quận Bình Thạnh hoàn trả toàn bộ số vàng, ngoại tệ bị tạm giữ cho khổ chủ, chỉ giữ lại số ngoại tệ bị bắt quả tang giao dịch trái phép (100 USD) để xử lý.

Lẽ phải đã chiến thắng nhưng qua đó, điều rất dễ thấy và đáng lo là sự tùy tiện trong thi hành công vụ vẫn còn đó. Nhìn cách Công an quận Bình Thạnh tạm giữ 559 lượng vàng của tiệm để điều tra vì thiếu hóa đơn, chứng từ và có dấu hiệu vi phạm kinh doanh, bất cứ ai cũng lo thon thót. Hóa ra tài sản hợp pháp trong nhà mình (như tiền, vàng, ngoại tệ…) được tích cóp bao năm từ mồ hôi nước mắt hay nhờ thừa kế, một ngày nào đó có thể trở thành tài sản bất chính nếu chẳng may bị “soi” và chủ nhân không chứng minh được nguồn gốc tài sản hợp pháp.

Có điều luật nào buộc người dân phải luôn có giấy tờ chứng minh toàn bộ tài sản mình có là hợp pháp đâu! Nghĩa vụ chứng minh tội phạm hoặc chứng minh vi phạm hành chính cũng không phải của người dân mà thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng hoặc cơ quan xử phạt hành chính. Điều đó đã được quy định tại Bộ Luật Tố tụng hình sự và Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Luật đã rõ ràng như vậy mà cơ quan thi hành luật vận dụng còn chưa chuẩn thì số đông đối tượng bị điều chỉnh bởi luật ấy chắc chắn bất an. Người giữ vàng, ngoại tệ hay các công ty kinh doanh vàng, ngoại tệ (dù được phép) vẫn cảm thấy lo. Lo thì đối phó, chạy chọt; sợ quá thì... ngưng kinh doanh và khi ấy cả xã hội sẽ chịu thiệt. Và trong nhiều thứ mất mát có một thứ rất quan trọng, đó là niềm tin. Lực lượng chức trách được nhà nước trao quyền thực thi công vụ là để giúp dân, làm cho người dân cảm thấy an toàn trong sinh sống và làm ăn, chứ không phải khiến cho dân e sợ. Vậy mà bây giờ, rất nhiều người, nhiều doanh nghiệp hễ thấy công an hay quản lý thị trường là quýnh quáng. Thật ngược đời!