Phải có khung tiêu chuẩn chức danh

* Phóng viên: Với nhiều vụ lùm xùm vừa qua, liệu có thể nói công tác cán bộ hiện nay đang có kẽ hở?

Ông Lê Thanh Vân

- Ông Lê Thanh Vân: Kẽ hở, điểm chưa hoàn thiện nằm chính ở sự việc diễn ra và dư luận quan tâm. Nhưng nhiều khi chưa hẳn đã vì kẽ hở. Cứ cho rằng quy trình đúng nhưng có thể đầu vào là nhân sự không đủ tiêu chuẩn nên quy trình đó đã được "uốn nắn" để hợp thức hóa. Ví như một dây chuyền sản xuất gạch hoàn hảo, đầu vào phải là đất sét thì đầu ra mới là gạch chất lượng cao. Còn cho bùn, cho rác vào thì sản phẩm sẽ khác, không còn là gạch nữa. Quy trình cán bộ có thể đúng nhưng đầu vào là nhân sự không đủ tiêu chuẩn. Thông qua quy trình ấy, họ có thể hạ tiêu chuẩn để bổ nhiệm, bổ nhiệm xong rồi thì lại sửa như cũ.

Rõ ràng, quy trình của chúng ta là không sai nhưng lại có "hộp đen" xử lý như thế. Nói cách khác là gọt chân cho vừa giày. Tức là thay vì công tâm, khách quan trong tiêu chuẩn về nhân sự nói chung thì họ điều chỉnh để hướng tới nhân sự mà mình mong muốn.

* Để ngăn chặn tình trạng quy trình đúng nhưng thực hiện sai, cần những giải pháp nào, thưa ông?

- Thứ nhất, phải có một bộ khung về tiêu chuẩn cho tất cả chức danh trong bộ máy hành chính nhà nước để những ai thấy bản thân "tài hèn đức mỏng" thì không dám mơ đến, không dám bén mảng đến, nhìn thấy mà sợ. Muốn vậy, tiêu chuẩn ở cấp nào phải gắn với trách nhiệm ở cấp đấy. Ví dụ, bộ trưởng phải có tầm nhìn chiến lược, nắm bắt thời thế, có phương pháp lãnh đạo, biết dẫn đường, khởi xướng chính sách, biết "cầm tướng", "cầm thời". Bộ trưởng phải là người dẫn dắt bộ máy chứ không phải là người sửa vài câu chữ, dấu chấm dấu phẩy, rồi lúc đại biểu Quốc hội phát biểu một đằng thì giải trình một nẻo...

Thứ hai, xây dựng chế tài nghiêm khắc trừng trị những kẻ nắm quyền, lạm quyền trong bổ nhiệm cán bộ, để thấy chế tài đó mà khiếp sợ, không dám vượt qua "chỉ giới đỏ". Sự trừng trị của pháp luật có thể rơi xuống đầu kẻ đó bất cứ lúc nào nếu như cố ý bổ nhiệm "nhầm" người dù cho đó là người bên ngoài hay bên trong nội tộc. Có như vậy mới trả lại danh dự cho con cháu các vị thật sự tài năng để đường đường chính chính bước ra chính trường.

Thứ ba, phải hoàn hảo các bước trong xây dựng tiêu chí cán bộ, xin chủ trương, phân loại cán bộ, như: cán bộ chính trị, cán bộ quản lý, nhà khoa học... Dụng nhân như dụng mộc, gỗ nào thì dùng vào việc đấy. Cán bộ chính trị phải có tầm nhìn xa trông rộng, khởi xướng chính sách, nhìn thấu đạt quy luật vận động và thời thế, dẫn dắt bộ máy nhưng nếu đưa sang điều hành thì chưa hẳn đã tốt. Cán bộ phong trào có thể tạo ra cảm hứng để lôi cuốn phong trào nhưng chưa hẳn có tư duy chiến lược, tầm nhìn chính sách...

Hiện nay, bất cập là ở chỗ người làm việc chuyên môn tốt, có thành tích thì chuyển sang làm lãnh đạo quản lý, có khi ở tầm cao hơn là hoạch định chính sách, vượt quá năng lực của họ. Chúng ta đang nhầm lẫn như vậy nên cái gọi là xây dựng bộ tiêu chí cho một chức danh là rất quan trọng.

Lãnh đạo TP HCM trao quyết định bổ nhiệm, điều động cán bộẢnh: PHAN ANH

* Ông nói phải cụ thể tiêu chí song những tiêu chí này lại khó định lượng cụ thể. Làm thế nào để tránh bị lợi dụng?

- Bằng cấp là một yếu tố xác định có tính chất định lượng về mặt học thuật nhưng điều đó không quan trọng. Quan trọng là tri thức thẩm thấu vào đầu anh như thế nào? Đánh giá thực sự khách quan thì tuyển dụng cán bộ không khó. Thi tuyển vào vị trí việc làm nào thì nội dung thi phải xoay quanh cái đấy. Mình tuyển dụng hay hỏi những vấn đề chung chung về nhà nước pháp luật. Lẽ ra, vấn đề cơ quan, đơn vị đang phải đối mặt là gì thì anh phải lấy ra hỏi xem ứng viên xử lý ra sao...

Tình trạng "một người làm quan cả họ được nhờ" không hiểu lý do gì mà gần đây như một tệ nạn. Đây là cảnh báo lớn, đến mức Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI trong những vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng đã coi đây là một trong những vấn đề vô cùng bức xúc. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII tiếp tục nhắc lại ở một tần suất cao hơn, nghiêm trọng hơn.

Vấn đề là Đảng đã ra nghị quyết nhưng việc thể chế hóa về mặt nhà nước thì Chính phủ, Quốc hội làm rất chậm. Bộ máy chúng ta đang đi theo một cảm hứng rất ngẫu nhiên. Khi nào thấy cần thiết là "đẻ" ra, thấy không cần thiết thì co lại.