Thà một lần đau

Mục đích là cứu đường sắt khỏi bị chết yểu trong bối cảnh cạnh tranh vận tải ngày càng gay gắt và vì chính ngành này đã tự làm suy yếu mình bằng lối làm ăn thụ động, độc quyền hàng chục năm qua.

Tất cả những yêu cầu đổi mới đó chẳng phải do ngành đường sắt đặt ra mà là từ chỉ đạo rốt ráo của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng, xuất phát từ cớ sự chính là nghi án các quan chức cấp cao đường sắt Việt Nam nhận hối lộ hơn 16 tỉ đồng từ nhà thầu JTC Nhật Bản. Dù chưa có kết luận chính thức song những điều tra ban đầu từ phía cơ quan tố tụng đã đủ cơ sở để bắt giam 6 quan chức đường sắt Việt Nam nhằm phục vụ điều tra. Đây là nỗi xấu hổ không chỉ riêng của ngành đường sắt mà là nỗi nhục quốc thể.

Cả nước hiện có 6 tuyến đường sắt, hầu hết hiệu suất sử dụng rất thấp; riêng 2 tuyến cự ly dài là Bắc - Nam và Hà Nội - Lào Cai có hiệu suất sử dụng tương đối khá nhưng cũng chỉ vào mùa cao điểm. Nguyên nhân chính là chất lượng phục vụ kém, giá vé và cước vận tải đắt trong khi thường xuyên trễ giờ, chậm chuyến. Lãnh đạo ngành tất nhiên nhìn thấy tất cả những yếu kém đó song vì đường sắt làm ăn một mình một chợ, không phải cạnh tranh với ai nên chẳng màng cải thiện, đổi mới. Thế nên, sau 100 năm hình thành và phát triển, ngành đường sắt Việt Nam xem như vẫn giẫm chân tại chỗ.

Mới đây, nhận thấy rất nhiều dự án quan trọng mà lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải  đã chỉ đạo từ rất lâu, rất nhiều lần nhưng đường sắt triển khai rất chậm, Bộ trưởng Đinh La Thăng vô cùng sốt ruột và quyết: “Từ nay, mỗi tháng lãnh đạo bộ sẽ họp với Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam một lần, sẽ không đôn đốc chung nữa mà cầm tay chỉ việc, từng việc một, giải quyết thật rốt ráo và cụ thể, cho đến khi hoàn thành, có kết quả cụ thể mới xong”.

Hoan nghênh tinh thần quyết liệt của ông bộ trưởng song cũng thật chán chường trước sự trì trệ của ngành đường sắt. Một tổng công ty nhà nước thời nay mà còn để cấp trên cầm tay chỉ việc thì tệ hại vô cùng! Thế mới hiểu vì sao yêu cầu của bộ “phải nhanh chóng tách bạch hạ tầng và vận tải đường sắt ra làm 2 khối; thực hiện xã hội hóa đường sắt để nâng cao hiệu quả kinh doanh” đã không được ngành đường sắt lưu tâm.

Chỉ có cổ phần hóa và thực hiện xã hội hóa ngành đường sắt mới tạo được động lực đổi mới một cách nhanh chóng, lành mạnh nhất. Nhiều cá nhân trong ngành sẽ mất đi quyền hành và lợi ích nhất định, đó là điều tất yếu song vẫn phải làm và làm thật triệt để, tránh rơi vào “đánh trống bỏ dùi” như trước nay. Vụ JTC là cơ hội cải cách toàn diện, thà chịu đau để làm trong sạch cả ngành hơn là để khối ung nhọt đó âm ỉ và di họa lâu dài.

Không chỉ ngành đường sắt, tất cả các lĩnh vực khác khi rơi vào hoàn cảnh tương tự cũng cần phải làm như vậy.