Giảm lãi suất sẽ tăng GDP

Theo Tổng cục Thống kê, chỉ số lạm phát năm 2014 tăng 1,84% và dự kiến lạm phát năm 2015 có thể cũng chỉ ở mức 4%. Như vậy lạm phát đã trở về mức thấp nhất trong vòng 13 năm qua.

Góp phần tăng GDP và giảm lạm phát

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng đây là thời điểm thuận lợi để tiếp tục giảm lãi suất. Nếu lãi suất cho vay giảm 1% sẽ có tác động tổng hợp làm GDP năm 2015 tăng thêm khoảng 0,45% và lạm phát giảm khoảng 0,76%.

Lãi suất thấp nhưng điều kiện vay quá ngặt nghèo cũng là lực cản đối với cầu tín dụng. (Ảnh chỉ có tính minh họa) Ảnh: Hồng Thúy

Đợt giảm lãi suất gần đây nhất được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều chỉnh từ ngày 29-10-2014. Mức giảm trần lãi suất huy động từ 6% xuống 5,5%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn 1 tháng trở lên tới 6 tháng. Giảm lãi suất tối đa với tiền gửi bằng USD của cá nhân từ 1%/năm xuống còn 0,75%. Lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VNĐ đối với một số lĩnh vực, ngành kinh tế cũng giảm từ 8%/năm xuống còn 7%/năm. NHNN cũng yêu cầu các ngân hàng thương mại (NHTM) xem xét hạ lãi suất cho vay tối đa xuống 13% đối với các khoản vay cũ. Sau đợt điều chỉnh này, lãi suất đã giảm 1,5%-2% so với mặt bằng lãi suất cuối năm 2013, góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp (DN) nhưng vẫn bảo đảm mục tiêu kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Từ giữa tháng 12-2014, một số NHTM tiếp tục điều chỉnh giảm lãi suất theo tín hiệu thị trường. VietinBank đã giảm lãi suất cho vay sản xuất - kinh doanh và tiêu dùng xuống mức thấp nhất là 7%/năm. Trần lãi suất huy động kỳ hạn dưới 6 tháng hiện đang là 5,5%/năm nhưng thực tế, mức lãi suất huy động thấp nhất ghi nhận được trên thị trường là 4%/năm.

Không nên máy móc

Trước tín hiệu lạm phát giảm sâu, vấn đề giảm lãi suất đang được dư luận quan tâm. NHNN cho rằng lạm phát chỉ là một trong những điều kiện để giảm lãi suất, bên cạnh cần phải xem diễn biến của nền kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ và hoạt động ngân hàng (NH), trong đó có vấn đề thanh khoản. Đại diện NHNN cũng khẳng định lãi suất không phải yếu tố cản trở tín dụng.

Một chuyên gia kinh tế phân tích lãi suất cho vay của NH nhận định muốn giảm được đầu ra thì phải có đầu vào thấp, gồm tiết giảm chi phí hoạt động và giảm lãi suất huy động. Thực tế vừa qua cho thấy việc giảm lãi suất huy động không gây tác động tiêu cực đến dòng tiền tiết kiệm gửi vào NH. Tính đến cuối tháng 12-2014, huy động vốn tăng 15,76% so với cuối năm trước, trong đó huy động vốn VNĐ tăng khá mạnh, chủ yếu ở khu vực dân cư. Lạm phát theo quy luật thường tăng cao vào những tháng đầu năm (do sức mua của Tết Nguyên đán), vì thế không nên giảm lãi suất huy động vào thời điểm này bởi sẽ khó cho công tác điều hành giá cả. Trong thời kỳ kinh tế vĩ mô có nhiều biến động, lạm phát tăng cao như giai đoạn 2008-2012, việc điều hành lãi suất chịu tác động lớn từ tín hiệu lạm phát. Nhưng khi kinh tế ổn định, lãi suất cần phản ánh theo quy luật cung cầu của thị trường vốn, không nên máy móc lấy chuẩn lạm phát cộng thêm 1%-2%.

Lãi suất giảm đương nhiên là có lợi cho nền kinh tế, DN sẽ giảm được chi phí, song giảm lãi suất có tác động lớn đến thúc đẩy sản xuất - kinh doanh hay không là câu chuyện cần phải bàn. Vì lãi suất thấp nhưng điều kiện vay quá ngặt nghèo cũng là lực cản đối với cầu tín dụng. Một nghiên cứu vừa được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam công bố cho thấy chỉ 30% DN nhỏ và vừa tiếp cận được vốn vay từ NH, vì họ không đáp ứng được điều kiện vay vốn, 70% nhu cầu vốn được đáp ứng từ gia đình, người thân và các nguồn khác, kể cả tín dụng đen.