Lại gây khó cho DN xuất khẩu thủy sản

Quy định trên lập tức bị VASEP và các DN XK thủy sản phản ứng quyết liệt. Họ cho rằng phương thức tiếp cận kiểm tra, kiểm nghiệm lô hàng XK làm điều kiện để cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm (ATTP) cho XK là không phù hợp mà cần tiếp cận đúng Luật ATTP, phù hợp với nguyên tắc quản lý chất lượng theo chuỗi sản xuất và thông lệ quốc tế, chuyển từ tiếp cận kiểm tra theo lô hàng sang tiếp cận kiểm tra kiểm nghiệm theo thời gian với tần suất phù hợp.

Quy định xử phạt ngưng XK khi có 3 lô hàng nhóm sản phẩm tương tự bị cơ quan thẩm quyền nước ngoài cảnh báo trong 6 tháng cũng được DN cho là quá khắt khe, gây thiệt hại lớn cho ngành thủy sản. Thực tế, các nước ngày càng tạo ra nhiều rào cản kỹ thuật, thậm chí phi khoa học, thì việc lô hàng thủy sản XK của các nước XK bị kiểm tra và cảnh báo ở nước NK nhưng không vi phạm quy định ATTP theo luật của nước XK, trong trường hợp cụ thể là Việt Nam, mà lại bị xử phạt ngừng XK là quá nặng nề và mang tính “trừng phạt” không có cơ sở.

Các lô hàng XK đã được cơ quan kiểm tra kiểm nghiệm đạt chất lượng và cấp chứng thư để thông quan nhưng sang đến nước NK, cơ quan kiểm nghiệm nước đó phát hiện không đáp ứng yêu cầu về ATTP của nước họ và bị cảnh báo, hàng hóa bị trả về thì DN phải chịu trách nhiệm bị cảnh báo, thậm chí bị đình chỉ XK. Những lô hàng bị cảnh báo chỉ là thực phẩm không bảo đảm ATTP theo quy định riêng của nước NK (chưa kể phần lớn các quy định đó được coi là những “rào cản”).

Theo ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch VASEP, nếu nước NK ra quyết định ngừng NK đối với DN vi phạm thì DN đó phải chịu trách nhiệm về hành vi này là “chuyện đương nhiên” và chính họ cũng phải bị trừng phạt là thiệt hại nặng nề. Nhưng chỉ vì cảnh báo từ cơ quan thẩm quyền với nhiều lý do, như dán sai nhãn, chứ không phải vì vấn đề ATTP, là rất bất hợp lý. DN bị tạm ngưng XK nghĩa là ngưng hoạt động, vừa ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh vừa kéo theo bất ổn về việc làm của hàng ngàn lao động.

Theo NAFIQAD, DN có đến 4 lô hàng bị thị trường cảnh báo trong vòng 6 tháng cho thấy hệ thống tự kiểm soát an toàn thực phẩm của DN đang có vấn đề, mất kiểm soát hoặc kiểm soát chưa hiệu quả tại công đoạn, quá trình sản xuất nào đó. Trong trường hợp này, nếu DN không tạm dừng XK vào thị trường đó để điều tra nguyên nhân và có biện pháp khắc phục, chấn chỉnh hoạt động tự kiểm soát thì xác suất các lô hàng XK tiếp tục bị cảnh báo rất cao. Điều này có thể dẫn đến việc thị trường đó cấm NK hàng không chỉ của riêng DN đó mà còn ảnh hưởng đến DN khác.

Theo Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp), căn cứ mà NAFIQAD đưa ra cho thấy quy định này đi quá xa so với Luật ATTP và chưa hợp pháp. Cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát chặt  sản phẩm XK là cần thiết. Nhưng chặt ở mức nào, ai có quyền xử phạt và xử phạt ra sao thì cần phải xem xét lại. Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là quá mức cần thiết và gây thêm khó khăn cho DN XK