Xuất khẩu gạo gặp khó

Giá lúa trong nước đầu tháng 6 này tiếp tục giảm trong khi tình hình tiêu thụ vẫn khó khăn. Xuất khẩu (XK) gạo các tháng gần đây gặp nhiều khó khăn, giá gạo XK giảm liên tục làm ảnh hưởng đến giá cả trong nước, không bảo đảm lợi nhuận 30% cho nông dân. Nhiều nước tiêu thụ chưa mặn mà nhập khẩu mà chờ giá xuống thêm mới chịu nhập, nhất là thị trường Trung Quốc (trong năm nay có khả năng Trung Quốc nhập khẩu khoảng 3 triệu tấn gạo từ Việt Nam, năm ngoái nhập 2,32 triệu tấn).

Áp lực

Ông Phạm Văn Bảy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho biết XK trong tháng 5 được 648.359 tấn, giảm 7% về lượng so với tháng trước và giảm 9% về trị giá (giá XK bình quân tiếp tục giảm thêm 22,81 USD/tấn). Lũy kế 5 tháng đầu năm, XK được 2,787 triệu tấn gạo, trị giá 1,212 tỉ USD. Cùng thời điểm này, Ấn Độ đã XK được 3,4 triệu tấn, Thái Lan 2,35 triệu tấn.

Thông thường, tồn kho lương thực trên thế giới hằng năm chỉ khoảng 80 triệu tấn, nhưng năm nay lên đến 120 triệu tấn. Chỉ riêng Ấn Độ tồn kho đến 36 triệu tấn. Thái Lan tồn kho thực tế lên đến 16-17 triệu tấn. Myanmar đang có 8 triệu ha trồng lúa (chưa kể 3 triệu ha chưa sử dụng). Hiện năng suất của họ còn thấp, chỉ cần tăng sản lượng lên thêm 1 tấn/ha sẽ có thêm 8 triệu tấn để XK, sẽ gây rất nhiều khó khăn cho Việt Nam (hiện giá gạo XK của Myanmar chỉ có 310 USD/tấn).

Vụ mùa hè thu trong nước có thêm 3 triệu tấn gạo hàng hóa, cộng lượng lúa gạo khá lớn ở 5 tỉnh của Campuchia giáp ranh Việt Nam đổ về, khủng hoảng thừa lương thực của thế giới đã gây sức ép đến tình hình tiêu thụ lúa gạo trong nước. Ông Trương Thanh Phong cho biết giá cả sẽ còn xuống tiếp, ưu tiên hiện nay là làm sao tiêu thụ được lúa gạo hàng hóa.

Tạm trữ cũng phải “ép”

Ông Pham Văn Bảy cho biết theo kế hoạch, sẽ tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo vụ hè thu này, thời gian tạm trữ từ ngày 15-6 đến 31-7. Các doanh nghiệp tham gia tạm trữ sẽ được hỗ trợ lãi suất trong vòng 3 tháng.

Tuy nhiên, việc thu mua lúa gạo tạm trữ lần này không được các doanh nghiệp mặn mà hưởng ứng do XK gặp khó khăn. Với giá XK hiện nay, doanh nghiệp bị lỗ từ 25-30 USD/tấn trong khi tồn kho nhiều, nếu tiếp tục mua vào sẽ gây sức ép lên doanh nghiệp. Để giải quyết mâu thuẫn này, theo VFA, phải “ép” doanh nghiệp vào cuộc mua tạm trữ, nếu không giá lúa gạo trong nước sẽ còn giảm tiếp. Ngoài ra, Chính phủ có thể bù lỗ cho doanh nghiệp để họ mua lúa với giá cao bảo đảm cho nông dân có lãi 30%. 

Nhưng theo ông Trương Thanh Phong, nếu cầm cự sang tháng 7, tình hình sẽ tốt hơn nhờ các thị trường truyền thống nhập khẩu gạo của Việt Nam khởi động, như Trung Quốc, châu Phi sẽ tăng mua gạo chất lượng cao và gạo thơm. Ngoài ra, còn phải tìm cách tăng tốc XK nhiều hơn nữa để đẩy giá trong nước lên theo. Cũng theo ông Phong, giá gạo của Việt Nam phải giảm nhiều so với Ấn Độ và phải chấp nhận bán giá thấp mới mong tiêu thụ được gạo, nếu không khi vào vụ hè thu sắp tới sẽ đẩy lượng tồn kho cao hơn.