Điện ảnh Việt “đối thoại” với châu Âu

Cảnh trong phim Chuyện làng Then. Ảnh do đoàn phim cung cấp

Với kinh nghiệm 3 lần tổ chức LHP thành công, bà Phạm Thị Tuyết, Giám đốc Công ty TNHH MTV Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, cho biết: “Các nhà làm phim châu Âu đưa ra ý tưởng: “Một đất nước không có phim tài liệu, giống như một gia đình không có album ảnh”. Thông điệp ý nghĩa này khẳng định sức sống mãnh liệt của điện ảnh tài liệu, đồng thời khẳng định vị trí của phim tài liệu đã trở thành một loại hình điện ảnh riêng biệt, với ngôn ngữ, mật mã riêng, kỹ thuật riêng. Ở một số quốc gia, phim tài liệu ăn khách hơn cả phim truyện. Phần lớn là các phim có thời lượng từ 50-90 phút (trong khi phim Việt Nam chỉ từ 23-50 phút). Với thời lượng không bị giới hạn, phim tài liệu của châu Âu có điều kiện đào sâu những vấn đề mà họ đề cập ở nhiều góc độ khác nhau. Tất nhiên, dung lượng của mỗi bộ phim không đồng nghĩa với sức hấp dẫn nếu như các nhà làm phim không phải là những tài năng”.

Với cách thức tổ chức không “đụng hàng”, LHP Tài liệu Quốc tế các năm trước đã thu hút lượng người xem khá lớn. Cả giới chuyên môn và khán giả đều muốn “mục sở thị” cuộc đối thoại giữa phim Việt và phim châu Âu để xem cùng một đề tài, các nhà làm phim tài liệu Việt Nam và châu Âu thể hiện có gì gần gũi và khác biệt. Xem, cảm nhận, tự đúc rút kinh nghiệm, LHP thực sự là nơi để các nghệ sĩ học tập kinh nghiệm của nhau; là cửa sổ để khán giả nhìn ra thế giới cảm nhận các nền văn hóa khác biệt và những phong cách làm phim đa dạng được trình bày, xác lập, khẳng định trên cùng một đề tài.

Năm nay, Việt Nam chọn 9 phim để “đối thoại” với phim của 9 quốc gia: Áo, Anh, Đức, Ba Lan, Đan Mạch, Pháp, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Bỉ. Ở mảng đề tài chân dung, phim Giáo sư Đào Duy Anh (đạo diễn Nguyễn Như Vũ) đề cập người mở đầu cho nhiều ngành khoa học xã hội ở Việt Nam sẽ “đối thoại” với phim Elgar - Người đàn ông sau chiếc mặt nạ (đạo diễn John Bridcut - phim Anh) với nhân vật chính là ca sĩ nhạc jazz Marita Alban Juarez, người đã nghiên cứu cuộc đời và sự nghiệp của nhà soạn nhạc vĩ đại người Ba Lan Chopin.

Sẽ rất thú vị nếu cùng trải nghiệm các đề tài xã hội bằng cái nhìn so sánh để tìm nét tương đồng và khác biệt trong các phim của Việt Nam và châu Âu, như: Chuyện làng Then (đạo diễn Trần Phi - Hoàng Dũng) - Vinyl (phim Áo); Thày mo làm y tế (đạo diễn Nguyễn Quang Tuấn) - Trong đôi mắt bạn (phim Pháp). Hay, đề tài về môi trường: Tiếng gọi từ bầy linh trưởng (đạo diễn Phạm Bình) - Bài học đầu đời (phim Ba Lan); đề tài công nghiệp: Ký sự đồng quê (đạo diễn Phùng Ty) - Làm nhiều vui nhiều (phim Đức); đề tài ký ức chiến tranh: Đỉnh trời đáy vực ( đạo diễn Bùi Thị Phương Thảo) - Những đứa trẻ không hình bóng (phim Bỉ).

Nếu để cảm nhận theo tinh thần giải trí thì xem phim trong sự so sánh là một trải nghiệm thú vị. Còn để học tập kinh nghiệm thì việc so sánh, dịch chuyển để tìm sự khác biệt trong cách tiếp cận, khai thác đề tài; xác định phong cách và bản lĩnh đạo diễn… là cách học trực quan khá hiệu quả.