Sốt vé phim tài liệu

Tất cả những điều này hầu như chưa từng xảy ra đối với phim tài liệu Việt Nam trong nhiều năm qua. Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng của đạo diễn trẻ Nguyễn Thị Thắm đang tạo cơn “sốt” bất ngờ.

Cảnh trong phim Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng (Ảnh do đoàn phim cung cấp)

Chuyến xe tải chất đầy vật dụng, chở hơn 30 con người (hầu hết là “bóng gió”) lạch cạch đi trong đêm tối, xuyên qua những vùng quê hun hút, xa xôi. Những bàn tay nắm chặt lấy thành xe, những ánh mắt mông lung, vô định, thẫn thờ nhìn vào màn đêm. Nguyễn Thị Thắm đã kể về cuộc đời, số phận của những phận đời “bóng gió” trong các đoàn lô tô, hội chợ bằng một hình ảnh như thế. Họ đến miền quê nghèo thuộc một tỉnh Nam Trung Bộ, dựng lều tạm bợ để ở, dựng sân khấu, các gian hàng... để bắt đầu cho cuộc mưu sinh đầy ồn ào, náo nhiệt khi đêm xuống.

Trút bỏ những ưu tư phiền muộn đời thường, những bộ quần áo nhàu nhĩ, họ đắp lên mình thứ mỹ phẩm rẻ tiền, những bộ cánh hở hang, kỳ quặc và lao ra sân khấu, hòa vào tiếng nhạc xập xình, cất tiếng hát mua vui. Những con người khác biệt, ăn mặc kỳ quặc, hát hò, nhảy múa, đôi khi hành động “thô tục” trên sân khấu luôn khiến người dân quê tò mò, thích thú lẫn... sợ hãi. Những đoàn hội chợ là trò giải trí không hơn không kém. Họ mua vui kiếm vài ba đồng tiền từ các vé dò số, những gian hàng trò chơi tạp kỹ để sống qua ngày. Phim của Thắm không dừng lại ở đó, những thứ mà ai đã từng một lần ghé qua hội chợ lô tô đều thấy rõ.

Khi cuộc mưu sinh tàn, những người “pê-đê” nói về cuộc đời, thân phận của mình một cách vô tư, hồn nhiên, trong trẻo. Những chị Phụng, chị Hằng, chị Khanh… không giấu giếm, không che đậy, không đề phòng. Ngay cả khi thay đồ, các “chị” vẫn để lộ cơ thể của người đàn ông một cách vô tư. Đơn giản vì họ chấp nhận thân phận mình như một “kiếp nạn”.

Khi đoàn của chị Phụng gặp xung đột, bất trắc: một trận hỏa hoạn giữa đêm đã thiêu đốt tất cả. Chị Phụng vẫn cố tỏ ra bình tĩnh, cầm chiếc nhẫn vàng để trang trải chi phí cho đoàn. Nhưng đôi mắt chị thất thần, hoang mang nhìn sân bãi hoang tàn, những ngọn lửa leo lắt cháy trên đống rác sót lại. Chị nằm trên võng hát lên vài câu: “Còn gì nữa đâu mà khóc với sầu. Còn gì nữa đâu mà buồn với nhớ. Thôi hết rồi, thôi hết rồi, thôi hết rồi…”. Tiếng hát nhỏ dần, nhỏ dần, tan vào màn đêm cùng chuyến xe vô định lặng lẽ lao đi trong đêm khuya. Chuyến xe này sẽ còn đưa họ lang bạt khắp các nẻo đường nhưng với chị Phụng, đây là “chuyến đi cuối cùng” vì sau khi kết thúc, chị đã qua đời vì HIV.

Sau khi xem những thước phim chân thực, điều đọng lại trong người xem là nỗi day dứt, ám ảnh khôn nguôi. Đâu đó trong quá khứ hay hiện tại, ta đã từng gạt họ ra khỏi cuộc đời này. Nhưng họ vẫn là họ, sống một cuộc đời đầy hỉ - nộ - ái - ố như người bình thường.

Nguyễn Thị Thắm đã mất tới 13 tháng ăn, ngủ, sống cùng đoàn và mất đến 5 năm hoàn thành bộ phim. Có quá nhiều bất ngờ, buồn vui, ám ảnh cho chuyến đi “lạc loài” này và quá nhiều trắc trở, khó khăn để đưa phim đến khán giả. Diễn viên Hồng Ánh cảm phục sự dấn thân đầy bản lĩnh, phiêu lưu, mạo hiểm của Nguyễn Thị Thắm và cả “linh tính” nghề nghiệp đã mạnh dạn phát hành độc lập bộ phim này. “Giá vé 40.000 đồng có thể không cao so với tấm vé xem phim bom tấn ở rạp thương mại. Tuy nhiên, lại rất khó khăn để thuyết phục khán giả bỏ tiền ra xem bộ phim tài liệu. Thói quen của khán giả từ trước đến nay là xem phim tài liệu, phim độc lập thường chỉ xem miễn phí. Đó là một suy nghĩ không công bằng. Tôi muốn bộ phim đến đúng với khán giả của nó, với những người thật sự muốn xem phim” - Hồng Ánh chia sẻ. Và Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng đã, đang làm được điều kỳ diệu đó.