Thị trường ngoại hối, hay còn gọi là Forex hay FX, là thị trường trao đổi tiền tệ phi tập trung toàn cầu. Đây là thị trường lớn nhất thế giới với những giao dịch ảnh hưởng đến mọi ngóc ngách cuộc sống, từ quần áo nhập khẩu ở Trung Quốc đến số tiền du khách phải trả cho một ly margarita trong kỳ nghỉ tại Mexico.

Nói một cách đơn giản, giao dịch ngoại hối cũng tương tự một du khách trao đổi tiền tệ khi đi du lịch nước ngoài. Nhà đầu tư mua một tiền tệ sau đó bán một loại tiền khác. Tỷ giá hối đoái, vì thế, cũng biến động liên tục dựa trên cung và cầu.

Đi cùng với quy mô lớn của thị trường ngoại hối là những chiêu trò lừa đảo ngày một tinh vi trên khắp thế giới. Ở nhiều quốc gia, giao dịch ngoại hối được xem là hợp pháp, miễn là thông qua các sàn giao dịch được cấp phép. Tuy nhiên, chính sự biến động và phức tạp của thị trường ngoại hối đã bị những kẻ lừa đảo tận dụng. Chúng lôi kéo nhà đầu tư bằng cách hứa hẹn về một kế hoạch đầu tư hợp pháp và sinh lời.

Không khó để bắt gặp những lời mời chào vào các khoản đầu tư lợi nhuận cao, rủi ro thấp, thậm chí còn đi kèm những cơ hội làm việc thu nhập cao trong ngành giao dịch ngoại hối.

Bẫy tài chính

Theo Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC), các chiêu trò lừa đảo giống như một cơ hội đầu tư phức tạp mới. Nhưng thực tế, chúng chỉ biến tấu từ những cái bẫy cũ. Cơ quan Mỹ mô tả đó là "gian lận tài chính núp sau vẻ ngoài hào nhoáng".

Trên thực tế, các giao dịch ngoại hối có lợi đối với chính phủ hoặc những nhà đầu tư tổ chức lo ngại về sự biến động của tỷ giá hối đoái quốc tế. Tuy nhiên, các nhà đầu tư cá nhân nhỏ nên cảnh giác trước những lời mời chào giao dịch.

Trong số các đối tượng tham gia, bao gồm những ngân hàng lớn, tập đoàn đa quốc gia và chính phủ, các nhà đầu tư cá nhân chỉ chiếm một phần rất nhỏ trên thị trường này.

Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) và Hiệp hội Quản trị Chứng khoán Bắc Mỹ (NASAA) cũng cảnh báo rằng các giao dịch ngoại hối của những nhà đầu tư lẻ "cực kỳ rủi ro" và thậm chí là "hoàn toàn lừa đảo".

Theo CFTC, những dạng lừa đảo liên quan đến thị trường ngoại hối tràn ngập trên các trang mạng. Họ thường lôi kéo nhà đầu tư bằng khái niệm đòn bẩy, tức khách hàng có quyền "kiểm soát" một lượng ngoại tệ lớn với khoản thanh toán ban đầu chỉ chiếm một phần nhỏ so với chi phí.

Cùng với đó là những dự báo cho rằng giá tiền tệ mà nhà đầu tư chuẩn bị nắm giữ chắc chắn sẽ tăng. Các hợp đồng được hứa hẹn mang lại lợi nhuận khổng lồ trong một thời gian ngắn, với ít, hoặc thậm chí không có bất cứ rủi ro nào.

Ở nhiều trường hợp, với khoản đầu tư ban đầu chỉ khoảng 5.000 USD , các nhà đầu tư có thể được bảo đảm sẽ thu về hàng chục nghìn USD chỉ trong vài tuần hoặc vài tháng. Trên thực tế, theo CFTC, khoản tiền của những "con mồi" không bao giờ được đưa vào thị trường thông qua một đại lý hợp pháp. Thay vào đó, chúng sẽ bị đổ vào nơi khác, thậm chí kẻ lừa đảo sẽ cuỗm sạch số tiền.

Lời rao "lãi trên trời, rủi ro thấp"

Thực tế là không phải đến bây giờ, các chiêu trò lừa đảo liên quan đến Forex mới xuất hiện. Hồi năm 2005, CFTC và một hội đồng doanh nghiệp của bang California đã kiện hãng tư vấn National Investment Consultants tại Tòa án Quận phía Bắc của California vì tham gia vào một vụ lừa đảo Forex trị giá 2 triệu USD .

Năm 2006, tòa án ra lệnh bồi thường và tiền phạt lên đến 3,4 triệu USD . Cũng trong năm 2005, CFTC và Ủy ban Chứng khoán bang Texas tố cáo Công ty Cổ phần Thu nhập Cao cấp vì các giao dịch ngoại hối bất hợp pháp trị giá 11 triệu USD .

Năm 2004, ông Gregory Blake Baldwin ở bang Utah (Mỹ) cũng phải nhận tội gian lận sau khi công ty của ông, Sunstar Funding, nhận 228.500 USD từ 33 nhà đầu tư. Tuy nhiên, tiền của các nhà đầu tư không được đưa vào thị trường Forex. Thay vào đó, ông Baldwin dùng chúng để thanh toán cho một số nhà đầu tư trước đó và trả các chi phí cá nhân.

Mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nova Scotia (NSSC) cũng cảnh báo các nhà đầu tư về "sự gia tăng nhanh chóng" những vụ lừa đảo liên quan đến ngoại hối trong vài tháng qua.

"Các chiêu trò lừa đảo tràn ngập trên những phương tiện truyền thông, diễn đàn trực tuyến và các trang web như Reddit và Kijiji, nhắm vào nhà đầu tư với hứa hẹn lợi nhuận cao", bà Stephanie Atkinson tại NSSC nhấn mạnh.

Trong cuộc phỏng vấn với Zing hồi tháng 8, TS Nguyễn Trí Hiếu cho biết dấu hiệu nhận biết là các sàn giao dịch lừa đảo thường cam kết lợi nhuận rất cao. "Những ai tham gia thị trường ngoại hối chính thống đều hiểu rằng đây là một thị trường rất rủi ro, tỷ giá thường lên xuống thất thường mặc dù có các công cụ phái sinh. Vì vậy, chẳng ai dám cam kết mức lợi nhuận hấp dẫn như vậy", ông nói thêm.

Theo vị chuyên gia, các chiêu trò lừa đảo sẽ bùng nổ mạnh khi khung pháp lý chưa được hoàn thiện, nhất là ở những quốc gia có hệ thống tài chính non trẻ, chưa phát triển.

"Hãy cảnh giác với những lời đường mật: 'Bạn có thể đạt lợi nhuận sáu chữ số trong vòng một năm', 'Đầu tư ngoại hối với rủi ro rất thấp', 'Cơ hội để tăng gấp đôi số tiền'. Các kế hoạch làm giàu nhanh thường có xu hướng lừa đảo", Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ cảnh báo.

"Hãy đặc biệt cẩn trọng nếu bạn đang có một khoản tiền mặt và muốn tìm kiếm một phương tiện đầu tư. Đặc biệt, những người về hưu có quyền tiếp cận quỹ hưu trí sẽ là mục tiêu hấp dẫn cho kẻ lừa đảo. Việc lấy lại tiền sẽ rất khó, hoặc thậm chí không thể", cơ quan Mỹ nhấn mạnh.

"Nếu muốn đầu tư, hãy chắc chắn rằng bạn hiểu những sản phẩm này", CFTF nói thêm.