Xuất khẩu gạo giảm, do đâu?

Đến nay các tỉnh ĐBSCL đã thu hoạch xong vụ lúa đông xuân, sản lượng toàn vùng đạt khoảng 8,2 triệu tấn, tăng 300.000 tấn so với vụ đông xuân năm 2001. Theo nhận xét của các đại biểu, vụ mùa này có thể coi là “trúng” nhất trong vòng 20 năm qua. Các tỉnh như An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Vĩnh Long và Tiền Giang năng suất lúa đạt trên 6,2 tấn/ha, tăng 7%. Lúa được mùa, nhưng tình hình XK gạo trong bốn tháng đầu năm 2002 lại không đạt chỉ tiêu đề ra. Theo Hiệp hội Lương thực (HHLT) Việt Nam, đến hết tháng 4, số hợp đồng XK đã ký kết đạt mức khoảng 1,6 triệu tấn (chủ yếu là hợp đồng Chính phủ chiếm 73%). Tuy vậy sản lượng gạo XK chỉ đạt 775.000 tấn, với kim ngạch là 161 triệu USD, giảm 40% so với cùng kỳ.

Nhiều ý kiến cho rằng do tranh mua, nên giá lúa trong nước hiện nay quá cao, lên tới 1.750 đồng/ kg, đẩy giá gạo XK của Việt Nam lên mức từ 185 USD đến 206 USD/tấn (gạo từ 5%-25% tấm). Trong khi đó, thương nhân nước ngoài chỉ mua từ 173 USD đến 195 USD/tấn. Bởi vậy các DN XK gạo không ký được hợp đồng thương mại. Một nguyên nhân nữa làm cho các DN khó mua gạo XK vì vụ đông xuân vừa qua sản lượng lúa ở miền Bắc bị sụt giảm, nên hơn 500.000 tấn gạo đã được vận chuyển ra các tỉnh phía Bắc để cân đối lương thực.

Ông Nguyễn Văn Khang, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Tiền Giang, nêu thắc mắc: Các DN cho là giá cao không XK được, thế tại sao hiện nay với giá 1.800 đồng/kg vẫn có người mua? Ông khẳng định, hiện nay 90% lượng gạo đang nằm trong tay tư thương. Chính thực tế này đang là sự bế tắc trong XK gạo năm nay.

Tập trung sản xuất lúa chất lượng cao

Để sản lượng lúa vụ hè thu đạt 6,6 triệu tấn theo như kế hoạch đã đề ra và đảm bảo chỉ tiêu XK 3,5 triệu tấn gạo từ nay đến cuối năm, nhiều ý kiến cho rằng Chính phủ cần có chương trình trợ giá cho các DN sản xuất lúa giống chất lượng cao phục vụ cho nông dân và hỗ trợ việc bảo quản sản phẩm sau thu hoạch. Bên cạnh đó, các địa phương cần tập trung hỗ trợ vốn cho nông dân sử dụng các giống lúa chín sớm, cho năng suất và chất lượng cao như OMCS 2000, OM 1490... để tránh rủi ro do ảnh hưởng bão lụt.

Phát biểu kết thúc hội nghị, Thứ trưởng Cao Đức Phát cho biết hướng tới bộ sẽ tiếp tục đẩy mạnh thông tin thị trường và xúc tiến thương mại. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ xây dựng ba chợ gạo tại ĐBSCL để tiến tới xây dựng thị trường giao dịch gạo XK, nhằm ổn định giá lúa gạo, ngăn chặn tình trạng tranh mua tranh bán. Ông cũng yêu cầu các địa phương tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật cho việc sản xuất lương thực, cần tập trung cho việc sản xuất lúa chất lượng cao. Riêng việc ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm giữa DN và nông dân, bộ sẽ có kiến nghị với Chính phủ trong hội nghị XK toàn quốc sắp tới.